Μία από τις πιο απτές, αλλά και τρομακτικές αποδείξεις των κλιματικών αλλαγών αποτελούν οι εκατοντάδες λίμνες που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στα Ιμαλάια, εξαιτίας της αύξησης της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας. Σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα, που ολοκληρώθηκε μόλις στις αρχές του περασμένου Οκτώβρη, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, περισσότερες από 1.600 λίμνες έχουν «γεννηθεί» στη μεγαλύτερη οροσειρά του κόσμου. Η δημιουργία των νέων υδάτινων όγκων βαδίζει χέρι χέρι με την εξαφάνιση των πάγων των Ιμαλαΐων. Εκεί όπου πριν από κάποια χρόνια δέσποζαν ογκώδεις παγετώνες, σήμερα υπάρχουν απλώς λίγα μέτρα χιόνι κατά τους χειμερινούς μήνες και ένα βραχώδες, γυμνό τοπίο από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Κι εκεί όπου οι πρόποδες των κορυφών σχημάτιζαν λεκανοπέδια και χαράδρες, πλέον το έδαφος καλύπτεται από χιλιάδες κυβικά μέτρα νερού. Η αιτία για τη ραγδαία αλλαγή του φυσικού τοπίου δεν μπορεί παρά να αναζητηθεί στην αύξηση της θερμοκρασίας που έχει καταγραφεί στην οροσειρά. Από το 1953, όταν ο άνθρωπος πάτησε για πρώτη φορά στο Εβερεστ, την υψηλότερη κορυφή των Ιμαλαΐων, μέχρι σήμερα, ο υδράργυρος σκαρφαλώνει κατά 0,3 βαθμούς Κελσίου κάθε δεκαετία. Με λίγα λόγια, το κλίμα των Ιμαλαΐων είναι θερμότερο κατά 1,8 βαθμούς Κελσίου τα τελευταία 58 χρόνια, μια αύξηση που δείχνει να έχει διαταράξει τη «στέγη του κόσμου» με τρόπο μη αναστρέψιμο.

Εξάπλωση

Αποτελούμενη από Βρετανούς, Ινδούς, Ιάπωνες και Νεπαλέζους ερευνητές, η ομάδα που κατέγραψε τις νεοεμφανισθείσες λίμνες των Ιμαλαΐων βασίστηκε στις μαρτυρίες μελών των τοπικών κοινοτήτων. Η λίμνη Ιμτζα είναι ένα απόλυτα χαρακτηριστικό παράδειγμα της περιβαλλοντικής ζημιάς που έχει επιτελεστεί. «Η πρώτη φορά που ανέβηκα εδώ ήταν πριν από είκοσι χρόνια. Τότε, το μόνο που υπήρχε ήταν ένας παγωμένος βάλτος, μια μικρή λεκάνη γεμάτη λάσπη. Η δεύτερη φορά που ανέβηκα εδώ ήταν πριν από δύο χρόνια. Πραγματικά, δεν μπορούσα να πιστέψω αυτό που έβλεπα», λέει η Ανγκνίμα Σέρπα, από το νεπαλέζικο χωριό Ντινγκμπότσε, τον πιο κοντινό οικισμό στη λίμνη. Ο λόγος που η κάτοικος του παραπλήσιου οικισμού δεν μπορούσε να πιστέψει στα μάτια της ήταν οι διαστάσεις της λίμνης. Από τη μία πλευρά της όχθης στην άλλη, η απόσταση είναι 600 μέτρα, ενώ το βάθος της φτάνει τα 97 μέτρα. Το πιο τρομακτικό στοιχείο της λίμνης αφορά τους ρυθμούς εξάπλωσής της. Κάθε χρόνο, η επιφάνειά της αυξάνεται κατά 47 τετραγωνικά μέτρα!

«Οι ρυθμοί εξάπλωσης της Ιμτζα δεν έχουν συναντηθεί πουθενά αλλού. Δυστυχώς, όμως, μπορούν να εξηγηθούν από τον όγκο των παγετώνων που έχουν εξαφανιστεί στις γύρω πλαγιές», δηλώνει ο Ρατζ Μασκέι, υδρολόγος από το υπουργείο Αρδευσης του Νεπάλ.

Απειλή

Οι επιστήμονες πλέον αντιμετωπίζουν καθεμία από τις 1.600 λίμνες της κλιματικής αλλαγής σαν ξεχωριστά καζάνια που βράζουν. Το πρώτο πράγμα που επιχειρείται να αποφευχθεί αυτή τη στιγμή είναι το ανατριχιαστικό ενδεχόμενο της υπερχείλισης των λιμνών. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τους κοντινούς οικισμούς, αλλά και εξαιρετικά απειλητικό για εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα!

«Σε Ινδία, Κίνα, Νεπάλ και Μπανγκλαντές, οι κάτοικοι που ζουν κοντά σε υδροφόρους ορίζοντες που σχετίζονται άμεσα με τα Ιμαλάια φτάνουν τα 500 εκατομμύρια άτομα. Αν οι πάγοι συνεχίσουν να λιώνουν με αυτούς τους ρυθμούς, σίγουρα αυτός ο πληθυσμός θα αντιμετωπίσει μεγάλο πρόβλημα πλημμυρών», λέει ο Ιάπωνας επιστήμονας Τεϊτζί Γουατανάμπε.

Για τους πιο κοντινούς και μικρότερους πληθυσμούς, ωστόσο, η απειλή είναι ακόμη πιο άμεση. «Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, η λίμνη Ιμτζα πρόκειται να ξεχειλίσει μέσα στην επόμενη δεκαετία. Εγώ όμως πιστεύω πως οι πλημμύρες θα ξεκινήσουν τα επόμενα πέντε χρόνια. Πρέπει να γίνουν υποστηρικτικά έργα, αλλά αυτή τη στιγμή κανείς δεν φαίνεται να συγκινείται ώστε να δοθούν χρήματα»...

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΟΝΤΗ