«Η Ελλάδα συνεχίζει να πραγματοποιεί πρόοδο κατά τη διάρκεια του δευτέρου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής. Τα δημόσια οικονομικά βελτιώνονται σταθερά. Η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο και σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αρχίζουν να εφαρμόζονται, ωστόσο, απαιτείται ακόμη τεράστια προσπάθεια για να υπάρξουν σοβαρά αποτελέσματα στην καθυστερημένη μεταρρύθμιση του δημοσίου τομέα και για να γίνει η ημιαυτόνομη γενική γραμματεία εσόδων αποτελεσματική στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής. Η πτώση της μονάδας κόστους εργασίας υποστηριζόμενη από την επιτυχή μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα όσον αφορά το κόστος, αλλά η επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών είναι απαραίτητη για να επιταχύνει τη μετάδοση της βελτίωσης του κόστους στις τιμές.

Οι οικονομικές προοπτικές είναι σε γενικές γραμμές απαράλλαχτες από τον προηγούμενο έλεγχο, με σημάδια σημαντικής επιστροφής στην ανάπτυξη του 2014. Από την μία, τα ελαφρώς χειρότερα του αναμενόμενου στοιχεία για το τελευταίο τρίμηνο του 2012 οδήγησαν σε ετήσια μείωση του ΑΕΠ κατά 6,4% το 2012 σε σχέση με 6% κατά τον προηγούμενο έλεγχο, με αποτέλεσμα μια χειρότερη αρχή για το 2013. Από την άλλη, οικονομικοί δείκτες, δείκτες της αγοράς και συνδυαστικά στοιχεία δείχνουν βελτίωση της εμπιστοσύνης σε σχέση με τις προοπτικές ανάκαμψης της Ελλάδας.

Από τα τέλη του Απρίλη ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Κομισιόν για την Ελλάδα έχει ανέλθει σε ένα επίπεδο που υποδηλώνει βελτιωμένη προσδοκία ανάπτυξης και επιστροφή καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μετά τη δεύτερη καταβολή στο πλαίσιο του προγράμματος το Δεκέμβριο του 2012, παρότι αυτή η τάση προσωρινά επηρεάστηκε από τις πρόσφατες εξελίξεις στην Κύπρο.

Αντιθέτως, οι τρέχοντες σκληροί δείκτες συνεχίζουν να δείχνουν σημάδια ύφεσης με τη βιομηχανική παραγωγή, το λιανεμπόριο και τις κατασκευές να συνεχίζουν να συρρικνώνονται. Δεδομένου του αρνητικού φορτίου από το 2012 και της συνεχιζόμενης πτώσης της εσωτερικής ζήτησης, ύφεση 4,2% συνεχίζει να αναμένεται για το 2013. Μία μέτρια ανάκαμψη που θα οδηγείται από επενδύσεις και εξαγωγές προβλέπεται για τις αρχές του 2014, οδηγώντας σε ετήσια άνοδο του ΑΕΠ κατά 0,6% το 2014 και επιταχύνοντας από το 2015 και μετά».

Οι ελεγκτές της Κομισιόν ασκούν σκληρή κριτική στις ελληνικές αρχές για το γεγονός ότι οι μειώσεις των μισθών δεν περνάνε στις τιμές. Στην έκθεση αναφέρουν ότι ο στόχος του μνημονίου για μείωση του κόστους μονάδας εργασίας κατά 15% την περίοδο 2012-2014 είναι πιθανόν να επιτευχθεί, γυρνώντας τους μισθούς στα επίπεδα του 1995 σε σχέση με την ευρωζώνη. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώνεται αισθητά από το -11,7% του ΑΕΠ το 2011 στο μόλις -1,7% το 2014. Ωστόσο, καταγράφουν ότι οι τιμές δε μειώνονται αρκετά, κάτι που πλήττει το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών και ως εκ τούτου, οι αρχές θα πρέπει να κάνουν τα πάντα για να επιταχύνουν τις σχετικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και την απελευθέρωση αγορών, προϊόντων και υπηρεσιών.

Εύσημα για τη δημοσιονομική προσαρμογή

Η Κομισιόν αναφέρει ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι του προγράμματος επιτεύχθηκαν με άνετο περιθώριο. Το πρωτογενές έλλειμμα έπεσε στο -1,3% έναντι στόχου -1,5%. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης έπεσε -παρά την ύφεση- από το 9,4 το 2011 σε 6,3 το 2012 σε διαρθρωτικούς όρους, κυρίως λόγω της ύφεσης δαπανών και κοινωνικών μεταβιβάσεων.

Παράλληλα, έχουν συμφωνηθεί μέτρα για να μην υπάρξει δημοσιονομικό κενό το 2013 και 2014. Όμως, η αποστολή αναγνωρίζει υστέρηση στα έσοδα από κοινωνικές εισφορές και τους φόρους στο πετρέλαιο. Οι αρχές δεν έχουν επιβάλλει κάποια από τα συμφωνημένα μέτρα, όπως η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης για τους αυτοαπασχολούμενους, κάτι το οποίο αναμένεται να κάνουν το 2014. Το όποιο κενό, όμως, θα κλείσει από τα υψηλότερα έσοδα της Τραπέζης της Ελλάδος για το 2013 και το πρόγραμμα πολλαπλών δόσεων για την εξόφληση εισφορών και φόρων.

Η αποστολή της Τρόικας δεν συμφωνεί με την πρόθεση των αρχών για μείωση συγκεκριμένων φορολογικών συντελεστών. Εκτιμά δε ότι για να μειωθεί η υστέρηση στα έσοδα πρέπει να αυξηθεί η φορολογική βάση, και αναφέρουν αυτολεξεί πως δεν υπάρχει χώρος σε αυτήν τη φάση για μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, κάτι που θα ξαναδούν στον επόμενο έλεγχο.

Οι δημοσιονομικές προoπτικές για τα έτη μετά το 2014

Η Κομισιόν αναφέρει ότι η συνέχιση της επιτυχίας του προγράμματος εξαρτάται από την βελτίωση της φορολογικής διοίκησης, τη μάχη κατά της φοροδιαφυγής και τη βελτίωση του συστήματος κοινωνικών παροχών. Με τα σημερινά δεδομένα, όμως, το κενό για το 2015 θα είναι 1,7 μονάδες του ΑΕΠ και για το 2016 2,1 μονάδες του ΑΕΠ σε σχέση με τα επίπεδα του 2014. Τα μέτρα για να κλείσει το όποιο κενό θα συζητηθούν το φθινόπωρο στα πλαίσια του προϋπολογισμού του 2014.

Σε σχέση με τη βελτίωση του φορολογικού συστήματος η έκθεση καταγράφει τις βελτιώσεις που έχουν συμφωνηθεί, συναρτά, όμως, την επιτυχία της μεταρρύθμισης με την αντικατάσταση βιβλίων και στοιχείων, ενώ η Τρόικα περιμένει να δει και το νέο κώδικα φορολογίας εισοδήματος, καθώς η κυβέρνηση προσδοκά έσοδα 2 δισ. ευρώ από αυτήν τη μεταρρύθμιση. Ασκεί, μάλιστα, κριτική στην ολιγωρία για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και θεωρεί ότι η γενική γραμματεία εσόδων και το γενικό πρόγραμμα που έχει προτείνει το υπουργείο οικονομικών κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά χρειάζεται χρόνος, πολιτική βούληση και εξειδικευμένο προσωπικό για να επιτύχει το εγχείρημα.

Η έκθεση καταγράφει ότι έχουν αρχίσει να πληρώνονται, αν και με αργό ρυθμό, οι οφειλές του δημοσίου, ότι έχει μπει σε μια τροχιά το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων αλλά οι στόχοι έχουν χαθεί και για το 2012 και μάλλον για το 2013. Η αναδιάρθρωση και η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ θεωρείται κομβικής σημασίας, όμως, ό,τι και αν γίνεται σε αυτό τον τομέα θα πρέπει, όπως λέει η Τρόικα, να τηρεί τους κανόνες και να έχει τον κατάλληλο βαθμό διαφάνειας.

Μειώστε το δημόσιο

Η Τρόικα λέει ότι για να πετύχει το πρόγραμμα χρειάζεται νέο και ικανό προσωπικό, με κατάλληλη εκπαίδευση και όρεξη για δουλειά. Για να μπορέσει όμως η Ελλάδα να προσλάβει αυτό το προσωπικό, με βάση το πρόγραμμα «μία πρόσληψη πέντε απολύσεις», θα πρέπει η κυβέρνηση να τρέξει το πρόγραμμα για τη συρρίκνωση του δημοσίου. Να γίνουν οι υποχρεωτικές μετακινήσεις, υποχρεωτικές αποχωρήσεις, απολύσεις και να δημιουργηθεί το δημοσιονομικό περιθώριο για νέες προσλήψεις. Μέχρι τώρα, όμως, οι ελληνικές αρχές έχουν επιδείξει φοβερή καθυστέρηση, παρότι μόλις πριν από ένα μήνα συμφώνησαν πώς θα επιταχυνθεί αυτή η υπόθεση.

Συγκεκριμένα, Τρόικα και κυβέρνηση συμφώνησαν να εντοπίσουν πόσες θέσεις πρέπει να καταργηθούν, 4.000 υποχρεωτικές αποχωρήσεις ως το τέλος του 2013 και 15.000 ως το τέλος του 2014, μία πρόσληψη για μία αποχώρηση καθενός εκ των 15.000, άμεσες απολύσεις των πειθαρχικά κολάσιμων περιπτώσεων,  συγχωνεύσεις και καταργήσεις οργανισμών με απόλυση προσωπικού, αξιολόγηση και κινητικότητα για το αξιολογούμενο προσωπικό
12.500 υπάλληλοι στην κινητικότητα ως τον Ιούνιο και 25.000 ως το Δεκέμβριο του 2013 και ολοκλήρωση του προγράμματος ανθρωπίνων πόρων για 450.000 υπαλλήλους ως το τέλος του 2013.

Σε σχέση με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών η Κομισιόν ζητεί επιτάχυνση τόσο της ανακεφαλαιοποίησης όσο και της αναδιάρθρωσης των τραπεζών με τη διοικητική βελτίωση και τη μείωση προσωπικού και δικτύου καταστημάτων. Έως τα μέσα Ιουλίου οι αρχές πρέπει να παρουσιάσουν ένα μακροπρόθεσμο πλάνο για το μέλλον του τραπεζικού κλάδου στην Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να έχουν τελειώσει και το νέο ιδιωτικό πτωχευτικό δίκαιο.

Η Τρόικα καταλήγει πως το πρόγραμμα παραμένει εντός τροχιάς και πως το δημόσιο χρέος θα βρεθεί κάτω από το 120% του ΑΕΠ το 2020. Αναφέρει, μάλιστα, πως όλα θα κριθούν στις μεταρρυθμίσεις κλειδιά σε δημόσιο και φορολογική διοίκηση. Η Τρόικα θεωρεί ότι για να επιστρέψει η ανάπτυξη και να κλείσουν οι «τρύπες» του προγράμματος θα πρέπει να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις σε επαγγέλματα, αγορές και υπηρεσίες, διαφορετικά και πάλι το τίμημα θα πληρώσουν οι αδύναμοι.