Quantcast

Η τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων

Η 83η ΔΕΘ επικεντρώνεται σε θέματα τεχνολογίας και καινοτομίας και με αυτή την αφορμή φιλοξενούμε αποσπάσματα από συνέντευξη που έδωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Θεοδόσιος Τάσιος ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ), όταν διοργανώθηκε στο Πεκίνο η έκθεση «Εύρηκα- Επιστήμη, τέχνη και τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων»: 

«Τα ελληνικά φύλα ήσαν τόσο πολύ αναπτυγμένα τεχνολογικώς, ώστε πρόβαλαν αυτήν την ανάπτυξή τους στον ουρανό, στη θρησκεία τους. Και μάλιστα κατά τρόπον πολλαπλό: Πρώτα, η πρωτοθεά Γαία, για ν' απελευθερωθεί απ' τον Ουρανό, κατασκεύασε ένα θεόρατο κοφτερό σιδερένιο δρεπάνι -εργαλείο εναρκτικό της θεομαχίας. Ύστερα, ο Κρόνος βασιλεύει με συμμάχους τους σιδεράδες Κύκλωπες -οι οποίοι, αργότερα, θα συμμαχήσουν με τον Δία, και δωρίζοντάς του τη νέα εφεύρεσή τους (τον κεραυνό), θα του χαρίσουν τη νίκη στη θεομαχία. Στους Ολύμπιους Θεούς, τώρα, περιλαμβάνονται δύο θεοί της τεχνολογίας: Ο Ήφαιστος αφενός, αλλά και η πολυμήχανος Αθηνά αφετέρου, αυτή που με τα ίδια της τα χέρια θα ξεκινήσει την ναυπήγηση της «Αργώς» των Αργοναυτών. Τότε, τα ανάκτορα των θεών θα γεμίσουν αυτόματα, ο δε Δίας θα δωρίσει προσωπικώς στην Ευρώπη το γιγαντιαίο χάλκινο ρομπότ τον Τάλω. Η βαθειά πίστη, όμως, των Ελλήνων στη σημασία της τεχνολογίας φαίνεται κυρίως στην εξέλιξη του προμηθεϊκού μύθου, όπως περιγράφεται στον πλατωνικό «Πρωταγόρα», κατά τον οποίον όταν ο Προμηθεύς περιγράφει στον Δία την αποτυχία της δημιουργίας ως προς το «αδύναμο ανθρώπινο γένος», παίρνει την άδεια να σώσει τους ανθρώπους δωρίζοντάς τους την «Έντεχνον Σοφίαν» και την ενέργεια (το Πυρ). Και τότε οι άνθρωποι σώθηκαν, πλούτισαν και έχτιζαν πόλεις. Μ' άλλα λόγια, ο πολιτισμός γεννήθηκε ως απότοκος της τεχνολογίας».

«Η εικόνα της αφιέρωσης των Ελλήνων στην τεχνολογία, όπως είχε πολλαπλώς αποτυπωθεί στην πλούσια μυθολογία τους, έρχεται να επιβεβαιωθεί απ' τα ιστορικά δεδομένα των τεχνικών τους επιτευγμάτων, από τα μέσα της 2ης π. Χ. χιλιετίας ως περίπου το 300 π.Χ. Αν αρχίσουμε από τους Μυκηναίους, θα παρατηρήσουμε αμέσως την ισχυρή τεχνολογική συνιστώσα τού πολιτισμού τους. Οι τεράστιοι μυκηναϊκοί θόλοι, θα χρειασθεί περισσότερο από μια χιλιετία για να ξαναγίνουν αργότερα από τους Ρωμαίους. Τα γιγαντιαία εγγειοβελτιωτικά έργα της μυκηναϊκής εποχής δεν θα εμφανιστούν παρά πολύ αργότερα: Η πρώτη αποστράγγιση της Κωπαΐδας έγινε το 14ο αι. π. Χ., το ίδιο και η εκτροπή του Τίρυνθος ποταμού (μήκους 1 χλμ.) μέσω χωμάτινου φράγματος ύψους 12 μ., καθώς και τα υδραυλικά έργα κοντά στον Αλφειό, στην Ολυμπία, έργα σημαντικότερα και από τα μυθικά έργα του Ηρακλέους. Η μεταλλουργική και η μεταλλοτεχνική ικανότητα των μυκηναϊκών λαών αποκαλύπτεται σήμερα όλο και πιο εντυπωσιακή, ενώ η ναυπήγηση της «πεντηκοντόρου», του μεγάλου εμπορικού και πολεμικού πλοίου που αλώνιζε τη Μεσόγειο επί αιώνες, θα είναι η κορωνίδα των τεχνολογικών τους επιτευγμάτων. Ακόμα και η αντισεισμική υβριδική δόμηση των ανακτόρων τους (λιθοδομή και ξύλο) είναι καινοτόμος». 

«Κατά την αρχαϊκή και την κλασική εποχή, οι Έλληνες θα ευτυχήσουν να αξιοποιήσουν την ανάδυση της ελληνικής επιστήμης, προκειμένου να γονιμοποιήσουν και την πρόοδο της τεχνολογίας. Η συνισταμένη των τεχνολογιών εκείνης της εποχής ήταν η αθηναϊκή τριήρης -το ταχύτερο και αποδοτικότερο πλοίο του καιρού του, μ' ένα βαρύτατο μπρούντζινο «έμβολον» μπροστά στην τρόπιδά της. Τέλος, είναι πολύ γνωστότερες οι ικανότητες των Ελλήνων στη ναοδομία, έναν άλλον τομέα πολλαπλών τεχνολογιών: Χρήση γερανών και μεταλλικού τόρνου, ανάπτυξη τεχνολογίας μεταφορών μεγάλων φορτίων, εφεύρεση μεγάλης ποικιλίας χρωματουργίας κ.α. Τέλος, είναι ιστορικώς θαυμάσιο ότι ο Αριστοτέλης προφητεύει την απελευθέρωση των δούλων, όταν η τεχνική πρόοδος θα καταστήσει τα μηχανήματα αυτόματα και ρομπότ (Πολιτικά 1253b, 34-40)».