«Διαχρονικά γοητευτική», όπως χαρακτήρισε τη μούσα του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ ο Διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Εϊπίδης, η Χάνα Συγκούλα έκλεψε τις καρδιές όσων την ακούσαμε να αποκαλύπτει μια προσωπικότητα που δύσκολα συνδέεις με μια ντίβα του σινεμά- ή, έστω, με μια προβεβλημένη καλλιτέχνη. Βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος, η πολυβραβευμένη Γερμανίδα ηθοποιος μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις της για τον εαυτό της, τη χώρα της και τη γενιά της αβίαστα και φυσικά, παραδίδοντας, με καθόλου διδακτικό τρόπο, μερικά δωρεάν μαθήματα ζωής. «Ποτέ δεν αναρωτήθηκα ποια είμαι», μας είπε. «Η ζωή αλλάζει συνεχώς, γιατί να θέλω να ξέρω κάτι τέτοιο; Εμπιστεύομαι το ένστικτο, την αυθόρμητη γλώσσα του σώματός μου και προχωράω».

Έχει απομείνει, άραγε, κάτι στην τέχνη , που να εκπλήσσει μια βετεράνο όπως είναι η ίδια; «Φυσικά. Οι εκπλήξεις, και στην τέχνη αλλά και στην καθημερινότητά σου, σε κάνουν να βγαίνεις από τη βολική νάρκωση και να συνειδητοποιείς τα μικρά θαύματα συμβαίνουν καθημερινά», απαντά. «Έχω βρεθεί σε κυλητή πολυθρόνα και έχω σηκωθεί ξανά. Λατρεύω, λοιπόν, τις εκπλήξεις και τις συμπτώσεις και είμαι έτοιμη γι’ αυτές ανά πάσα στιγμή».

Μεγαλώνει και μεγαλώνει γλυκά. Ίσως τώρα, στα 71 της χρόνια, να νιώθει πιο πλήρης και πιο γαλήνια. Άλλωστε, όπως μας είπε, από πολύ μικρή θαύμαζε τους ηλικιωμένους ανθρώπους. «Ακριβώς όπως και τα παιδιά, οι γέροι δεν κάνουν μεγαλεπήβολα πλάνα. Ζουν τη στιγμή. Ξέρουν ότι η ίδια η ζωή είναι πιο ενδιαφέρουσα από τα μεγάλα σχέδια, τις θεωρίες και τις φιλοσοφίες».

Η Χάνα Συγκούλα έχει συνεργαστεί με τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του ευρωπαϊκού σινεμά: Αντρέι Βάιντα, Ζαν Λικ Γκοντάρ, Βιμ Βέντερς, Μάρκο Φερέρι, Όμως, το όνομά της είναι άρρηκτα δεμένο με τον Φασμπίντερ. «Όταν τον πρωτοσυνάντησα το πρώτο πράγμα που είπα στον εαυτό μου ήταν: «Πολύ μεγάλο ταλέντο αλλά, πρόσεξε, μην εξαρτηθείς από εκείνον». Ακριβώς το ίδιο πρέπει να ένιωσε και ο Φασμπίντερ για μένα. Την υπερβολική εγγύτητα τη φοβόταν, αν την άφηνε να συμβεί, ήξερε ότι θα μας χώριζε τελικά».

Όπως κάθε Γερμανός που ανήκει στη γενιά της, η Χάνα Σιγκούλα ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει ενοχή. «Μεγαλώσαμε παίζοντας στα ερείπια του πολέμου», μας είπε. «Ανατραφήκαμε νιώθωντας ενοχές, ακριβώς επειδή δεν νιώθαμε ενοχές. Μάθαμε, δυστυχώς, να είμαστε καχύποπτοι απέναντι στη ζωή. Σταματήσαμε να κάνουμε πολλά παιδιά. Σκέφτομαι καμιά φορά ότι και οι δύο γονείς μου προέρχονταν από πολύτεκνες οικογένειες. Υπήρχαν 11 αδέλφια από τη μία μεριά, 13 από την άλλη. Όμως αυτοί απέκτησαν μόνο εμένα. Και εγώ δεν έκανα παιδί. Βέβαια, κάποια στιγμή αντιλαμβάνεσαι πως ούτε η υπερβολική καχυποψία και η υπερβολική κριτική σε οδηγούν κάπου...».

Έχει πλήρη συναίσθηση του πού βρίσκεται και της κατάστασης της χώρας που τη φιλοξενεί αυτές τις μέρες. «Μου είπαν ότι οι νέοι στη Θεσσαλονίκη είναι άνεργοι σε ποσοστό 60%», ομολογεί. «Όμως, πιστεύω ότι η Ελλάδα θα ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της, όπως ο Φοίνικας». Όσο για τη Γερμανία, στο μυαλό της σπουδαίας ηθοποιού τη θέση των παλιών ενοχών έχει πάρει η κριτική διάθεση: «Η Γερμανία παράγει προϊόντα που, με δεδομένη την παγκόσμια κρίση, κανείς δεν χρειάζεται πια», δηλώνει. «Όμως νομοτελειακά, αυτή η περίοδος κορεσμού δεν θα διατηρηθεί για πολύ. Είναι πολύ άσχημο ο πλούτος κάποιων να προέρχεται από τον πόνο των άλλων. Από τον θάνατο. Το να κερδίζει πουλώντας όπλα είναι απλώς φρικτό».

Ο προβληματισμός περνάει στον νέο γερμανικό κινηματογράφο, όπως έχει διαπιστώσει. «Η άνοδος του φασισμού είναι κυρίαρχο θέμα. Βέβαια, είναι ένα φαινόμενο που βλέπει κανείς σε όλη την Ευρώπη. Στη Γαλλία, στην Ουγγαρία... Είναι πολύ ανησυχητικό. Η εσωστρέφει στην οποία έχει περιπέσει η Δύση είναι ανησυχητική, δεν έχει μέλλον... Ευτυχώς, το νέο γερμανικό σινεμά δεν έχει εγκλωβιστεί σε αισθητικά πρότυπα. Ούτε καν στη φαντασία. Ειλικρινά, πιστεύω ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Τα προσωπικά βιώματα, όταν εκφράζονται μέσα από την τέχνη, αγγίζουν περισσότερο το κοινό. Θυμάμαι μια ελληνική ταινία που είχα δει, πριν από κάποια χρόνια, το «Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: ο πατέρας μου», της Πένυς Παναγιωτοπούλου. Αποτύπωνε μια εμπειρία προσωπική , εξ ου και ήταν τόσο συγκινητική. Έτσι πρέπει να είναι το σινεμά.».

Απόψε, η Χάνα Συγκούλα θα τιμηθεί από το 55ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με τον Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της προσφοράς της στο σινεμά.