Παιδιά που είτε δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο είτε έχουν φοιτήσει μόνον μέχρι το δημοτικό, με γονείς χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, σε καθεστώς οικονομικής ανέχειας, που περνούν πολλές ώρες μόνα, όχι από επιλογή...
Παιδιά που είτε δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο είτε έχουν φοιτήσει μόνον μέχρι το δημοτικό, με γονείς χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, σε καθεστώς οικονομικής ανέχειας, που περνούν πολλές ώρες μόνα, όχι από επιλογή, είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των νεαρών παραβατών της Ελλάδας, όπως προκύπτει από το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα MERLINO.
Με στόχο τη διερεύνηση και αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων πολιτικών πρόληψης της παραβατικότητας των νέων, στο πρόγραμμα συμμετέχει, ως εταίρος για την Ελλάδα, η ΑΡΣΙΣ - Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων και άλλοι πέντε εταίροι από Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Εσθονία.
Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκε έρευνα σε ένα δείγμα νέων που έχουν γεννηθεί από το 1995 έως το 1999, χωρισμένων ισομερώς σε δύο ομάδες: στην ομάδα των νεαρών παραβατών -125 τον αριθμό- που έχουν έρθει σε επαφή με το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης (υπό διερεύνηση ομάδα) και σε μια δεύτερη ομάδα 140 ανηλίκων, μη-παραβατών, μαθητών κατά κανόνα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ομάδα -ελέγχου).
Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν σε χρονικό διάστημα από τον Νοέμβριο του 2013 έως τον Ιούλιο του 2014 και τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν, σήμερα, σε ημερίδα για την παραβατικότητα των ανηλίκων, που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, όπως μετέδωσε το Αθηναϊκό Πρακτορείο.
Όπως προκύπτει, οι νεαροί παραβάτες της έρευνας περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους με τους φίλους και τους συνομηλίκους τους, όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας τους. Συχνά όμως -συχνότερα από ό,τι τα άλλα παιδιά που δεν εκδηλώνουν παραβατική συμπεριφορά- μένουν μόνοι τους, όχι πάντοτε από επιλογή, ή επιλέγουν να βρίσκονται με τον ερωτικό τους σύντροφο.
Είναι ενδεικτικό ότι στην υπό διερεύνηση ομάδα, ποσοστό 29% δήλωσε πως περνά τον ελεύθερο χρόνο του "μόνος/η", ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την ομάδα ελέγχου ανερχόταν μόλις σε 5%. Μάλιστα, από τους ανήλικους παραβάτες που δήλωσαν πως περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους μόνοι τους, περίπου οι μισοί χαρακτήρισαν ποιοτικά τον χρόνο αυτό ως κακό.
Όπως όλα τα παιδιά, με τις παρέες τους, συχνάζουν σε πάρκα, πλατείες και μπαρ ή καφετέριες, αλλά όχι συνήθως σε αθλητικούς χώρους, πολυχώρους ή εμπορικά κέντρα, ενώ τα παιδιά που εκδηλώνουν παραβατικές συμπεριφορές, απασχολούν πολύ λιγότερο τον εαυτό τους με εξωσχολικές δημιουργικές δραστηριότητες, όπως η εκμάθηση μουσικής ή άλλες καλλιτεχνικές ασχολίες.
Οι νέοι αυτοί, αναφέρεται στην έρευνα, καταναλώνουν γενικότερα μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ από ό,τι οι συνομήλικοί τους, καπνίζουν περισσότερο και κάνουν περισσότερη χρήση χασίς. Ξεκινούν να πίνουν και να καπνίζουν από δεκατεσσάρων ετών ή συχνά από μικρότερες ηλικίες, ενώ και οι φίλοι με τους οποίους συναναστρέφονται, πίνουν, καπνίζουν και κάνουν χρήση ουσιών όπως αυτοί.
Οι σχέσεις τους με τους γονείς τους δεν διαφέρουν πολύ από τις σχέσεις των συνομηλίκων τους, συχνότερα όμως από άλλα παιδιά τις χαρακτηρίζουν ως κακές. Περνούν αρκετό χρόνο μαζί τους, αλλά φαίνεται πως ο χρόνος αυτός δεν είναι ποιοτικός. Ωστόσο, είναι, κατά κανόνα, ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένοι στο θέμα των οικογενειακών αντιπαραθέσεων και όταν οι γονείς τους μαλώνουν, οι ίδιοι μάλλον βιώνουν την όλη κατάσταση με φόβο και όχι με θυμό.
Γενικότερα, προέρχονται από πιο βίαια οικογενειακά και κοινωνικά περιβάλλοντα, καθώς τα ίδια έχουν γίνει συχνά μάρτυρες βίαιων επεισοδίων, ενώ όχι σπάνια υφίστανται σωματική τιμωρία από τους γονείς τους.
Η οικονομική κρίση από την άλλη, όπως καταγράφεται στην έρευνα, δημιουργεί τριγμούς στην οικογενειακή συνοχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε κάποιες περιπτώσεις, περιορισμένη γονική μέριμνα.
"Είναι πιο εύκολο για τον έφηβο να καταφύγει σε ομάδες για να αναδομήσει την αίσθηση ταυτότητάς του. Αυτές οι ομάδες ασκούν μεγάλη επίδραση στον έφηβο, δίνοντάς του την αίσθηση του 'ανήκειν'. Έτσι, ομάδες που βρίσκονται στα όρια της παραβατικότητας ή τα έχουν ξεπεράσει, καθίστανται ελκυστικές για τους εφήβους.
Εξάλλου, η ανεπαρκής γονική μέριμνα, η κακοποίηση, η βία μέσα στην οικογένεια, η γονική ψυχοπαθολογία, αλλά και οι μονογονεϊκές οικογένειες αποτελούν καθαυτούς παράγοντες που οδηγούν στην πρώιμη έναρξη της παραβατικής συμπεριφοράς" σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι σε πολλά παιδιά του δείγματος των ανήλικων παραβατών, παρατηρείται η έλλειψη προτύπου και ένα αίσθημα κενού και πλήρης απόρριψης των ανθρώπων γύρω τους.
Πάντως ο Βαγγέλης, πρώην κρατούμενος στο Ειδικό αγροτικό κατάστημα νέων Κασσαβέτειας, μιλώντας στην ημερίδα, ξεκαθάρισε ότι ο ίδιος ήταν ένα από τα παιδιά της ομάδας ελέγχου της έρευνας, όταν εκδήλωσε παραβατική συμπεριφορά.
"Είναι θέμα αρχών και αξιών, με τις οποίες γαλουχείται το κάθε παιδί" τόνισε, ζητώντας την τοποθέτηση ψυχολόγων σε όλα τα σωφρονιστικά καταστήματα.
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-