Quantcast

Ο κοσμο-Πολίτης Μερτζάν Ντεντέ (Mercan Dede)

Πως να ταξινομήσει κανείς το σύμπαν του εμβληματικού Mercan Dede;
Κωνσταντινούπολη, της Βάνας Στέλλου

Πως να ταξινομήσει κανείς το σύμπαν του εμβληματικού Mercan Dede; Αυτοδημιούργητος συνθέτης, παραγωγός, βιρτουόζος του νέι (σ.σ αυλός από καλάμι, αρχαιότατης καταγωγής με υπέροχο ήχο), μυστικιστής Σούφι, διανοούμενος, ουμανιστής, απογειώνει γόνιμα με τους ήχους του -την παραδοσιακή Ανατολή με την σύγχρονη Δύση- σε ένα ταξίδι με εκατοντάδες ζωντανές εμφανίσεις σε όλο τον κόσμο, προσωπικούς δίσκους και πολλές διακρίσεις.



Γεννημένος στην ιστορική Προύσα με το όνομα Arkin Ilicali, σήμερα γνωστός ως Mercan Dede, ζει μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Καναδά, ταξιδεύει στην Ευρώπη και την Αυστραλία, του αρέσει «να ακούει τους ήχους των πόλεων και της φύσης», πιστεύει στην θετική ενέργεια του σύμπαντος, δηλώνει «κανονικός άνθρωπος», κάνει διαλογισμό και επιλέγει να ζει ευτυχισμένος.

-Κάθε ταξίδι, πρωτίστως είναι, ένα «ταξίδι μέσα μας» Αποδράτε από τον εαυτό σας;
«Δεν δραπετεύεις από τον εαυτό σου, τον κουβαλάς παντού. Συμφιλιώνομαι μαζί του και περνάμε καλά. Παρέα με λίγους και καλούς φίλους. Ξέρετε στο σύμπαν, υπάρχουν πολλά είδη κυμάτων, με ένα κοινό χαρακτηριστικό: μεταφέρουν ενέργεια. Όποια ενέργεια εκπέμπεις ή «καλείς», επιστρέφεται. Όταν έρχονται π.χ οι τούρκοι φίλοι μου στο Μόντρεαλ, δεν αντέχουν τις πολικές θερμοκρασίες και γκρινιάζουν, ενώ οι καναδοί κάνουν πάρτι έξω από τα σπίτια τους, χτίζουν ιγκλού και διοργανώνουν φεστιβάλ, χορεύοντας στους -20 C. Έτσι κάποιοι άνθρωποι «εγκαλούν» τη μιζέρια (είναι μίζεροι), ενώ άλλοι απολαμβάνουν χαρούμενοι. Η ζωή είναι δώρο και καθημερινά λέω: «Θεέ μου δίνε μου δύναμη ν’ αντέχω όσα δεν μπορώ να αλλάξω, κουράγιο να αλλάζω όσα μπορώ και σοφία να μαθαίνω την διαφορά»

-Έχετε μετανιώσει για κάτι στη ζωή σας;
Συνήθως δεν μετανιώνω, γιατί είναι αρνητικό συναίσθημα. Μαθαίνω όμως από τα λάθη μου και το θετικό είναι ότι δεν τα επαναλαμβάνω. Κάθε τι συμβαίνει για κάποιο λόγο και αντίστροφα.

-Εκατομμύρια «followers» σας ακολουθούν στα μέσα δικτύωσης. Πως επικοινωνείτε μαζί τους, σε όλο τον κόσμο; Τους επηρεάζετε ή εσείς νιώθετε ανάγκη να «μιλάτε» μαζί τους;
Συναντιόμαστε συμπαντικά, είτε είναι ευλογία είτε μάθημα. Τις περισσότερες φορές είναι και οι δύο. Κάθε αλλαγή απαιτεί επίσης ατομική και προσωπική ευαισθητοποίηση. Η επιθυμία και η πρόθεση είναι πολύ σημαντικές, αν όμως δεν είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε, ακόμα και αν συναντήσουμε τον Θεό, δεν θα το κάνουμε. Όταν αντικαθιστούμε τον φόβο με χαρά, η αλλαγή προκύπτει, ως αποτέλεσμα. Επικοινωνώ μαζί τους καθημερινά με στιχάκια, μουσικές, φωτογραφίες, βίντεο, χρησιμοποιώντας μια γνήσια, παγκόσμια γλώσσα. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλλιτέχνη ούτε μουσικό, αλλά ένα κανονικό, συνηθισμένο άνθρωπο και προσπαθώ να είμαι απειροελάχιστο μέρος «ενεργειακών κυμάτων» καλοσύνης. Το σύμπαν κάνει δώρο την ευκαιρία να «βοηθώ» εκείνους που ίσως να μην περνάνε την καλύτερη στιγμή της ζωής τους. Έφτασα σε αυτό το σημείο πολλές φορές και από την εμπειρία μου, όταν βρίσκεσαι σε αυτή τη σκοτεινή σήραγγα αρκεί μια φράση, το φως ενός κεριού να «σπάσει το σκοτάδι».

-Ο πόνος που νιώθουμε σήμερα, είναι δύναμη αύριο. «Αν δεν πιάσεις πάτο, δεν βλέπεις ουρανό»

Κάθε τι αρνητικό είναι ένα πολύτιμο εργαλείο μάθησης και μια εμπειρία για να έρθουμε πιο κοντά σε αυτό που ονομάζουμε «ανώτερο εαυτό»
Ο πόνος είναι προσωρινός. Οποιαδήποτε κατάσταση, καλή ή κακή, ποτέ δεν κρατάει για πάντα. Ό,τι κι αν περνάς, παρηγόρησε τον εαυτό σου, υπενθυμίζοντάς του ότι είσαι ο κύριος των συναισθημάτων σου. Εσύ επιλέγεις αν θα δεις την φωτεινή πλευρά της κατάστασης και αν θα μετατρέψεις τον πόνο σε ευκαιρία για να εξελιχθείς. Τα τελευταία χρόνια αγοράζω μικροπράγματα από τους άστεγους, π.χ κάρτ-ποστάλ, υποστηρίζοντας την ειλικρινή επιδρόμια τέχνη, λέγοντας ότι εσύ «δεν είσαι άχρηστος, ούτε λιγότερο πολύτιμος από μένα ή από οποιονδήποτε άλλο και είμαι πολύ ευγνώμων να έχω ένα από τα έργα τέχνης σου» Έχω εκατοντάδες κάρτες στο στούντιο μου. Μια από αυτές λέει «η απόσταση μεταξύ σπιτιού και δρόμου είναι πολύ κοντά.» Ευγνωμονώ το σύμπαν όταν «πιάνω πάτο», δεν είναι εύκολο, αλλά υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, δεν έχει σημασία πόσο επώδυνη είναι η κατάστασή μας, πάντα υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται σε πολύ πιο άσχημη θέση από την δική μας. Έχουμε πάντα λόγο να είμαστε ευγνώμονες με ό, τι έχουμε. Καθημερινά λέω «καλημέρα όμορφη μέρα». Κάποιες φορές νιώθω κουρασμένος και δυσαρεστημένος, αλλά γελάω με την αντίθεση, ξεκινώντας τη μέρα μου με θετική ενέργεια.

-Καναδάς ή Κωνσταντινούπολη; Η γιαγιά μου από τη Σμύρνη έλεγε: «πατρίδα είναι εκεί όπου ηρεμεί η ψυχή» Συμφωνείτε;
Αγαπώ τη γιαγιά σας! Νιώθω τυχερός και ευγνώμων να ζω στο «τέλειο ζευγάρι». Η Κωνσταντινούπολη είναι μια μαγική πόλη με καθαρή έμπνευση και αλήθεια. Ταυτόχρονα για να αφομοιώσω αυτήν την έμπνευση και να μετατραπεί σε καύσιμο για να δημιουργήσω τέχνη, πρέπει να είμαι σε ένα μέρος που δεν βομβαρδίζομαι από το χάος. Στο Μόντρεαλ χαλαρώνω περπατώντας στη φύση, δεν σκέφτομαι ούτε κρίνω τι συμβαίνει γύρω μου και αυτό με βοηθά να ευαισθητοποιούμαι και να γίνομαι προσεκτικότερος στην κρίση μου. Όταν το μυαλό αδειάζει, τότε η «προσοχή έρχεται πάνω από τον θόρυβο». Κάνω ποδήλατο καθημερινά γύρω στα 60 χλμ., και διαλογισμό. Στο στούντιο μου δεν έχω ίντερνετ, ούτε βλέπω τηλεόραση εδώ και 30 χρόνια, μένω πολύ κοντά στο Cirque Du Soleil , γνώρισα τον Leonard Cohen πριν πεθάνει… Το Μόντρεαλ έγινε η πατρίδα μου, εκεί που χαλαρώνω και δημιουργώ και στην Κωνσταντινούπολη εμπνέομαι..

-Μουσική: η κορυφαία των τεχνών. Συμφωνείτε;

Υπάρχει πιο ισχυρό μέσο από τον ήχο; «Πας παντού» χάνοντας κάθε επαφή με τον χρόνο και τον χώρο, δεν σκέφτεσαι τίποτα άλλο εκείνη τη στιγμή. Μικρά κύματα ή χορδές που δονούν, ευθυγραμμιζόμαστε με αυτή την ενέργεια και ο ήχος επηρεάζει το σώμα μας. Μόνο με ορισμένες συχνότητες ρυθμίζονται οι παλμοί της καρδιάς μας και αυξάνεται η σεροτονίνη. Είναι μαγεία!

-Ταλέντο να διαλέγετε απίθανους μουσικούς, που παίζουν διαφορετικά μουσικά όργανα.

Είμαι αυτοδίδακτος, δεν ξέρω να γράφω ούτε να διαβάζω μουσική. Είναι μυστήριο πως ένας καλλιτέχνης συνεργάζεται μαζί μου. Δεν χρησιμοποιώ τεχνικούς ή μουσικούς όρους, αλλά επικοινωνώ μαζί τους «μιλώντας απευθείας στην καρδιά» Τους λέω π.χ πώς σε αυτό το κομμάτι «δημιουργούμε» τρελές σκηνές πυρκαγιάς, πιστέψτε με ότι καταλαβαίνουν τι εννοώ. Όχι ως επαγγελματίες μουσικοί, ή σκηνοθέτες. Δεν με ενδιαφέρει αν είναι διάσημοι ή πλανόδιοι, αλλά να συνδεθώ ψυχικά μαζί τους σε ανώτερο επίπεδο. Αν υπάρχει «ενέργεια» εκεί, τότε μόνο μπορούμε να βγούμε από τον εαυτό μας ή από το εγώ μας και να γίνουμε μέρος της μαγικής διαδικασίας μετασχηματισμού. Η μαγεία συμβαίνει «μόνο στο σπίτι, όταν απουσιάζουμε από το σπίτι. Το Εγώ πρέπει να μένει έξω».

-Φυσικές καταστροφές σε παγκόσμιο επίπεδο, ρατσισμός, πόλεμοι, βία, ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια, έλλειψη βασικών αγαθών, τρομοκρατικές επιθέσεις σε όλο τον πλανήτη. Επηρεάζεστε ψυχολογικά και πως αντιδράτε;

Τραγικό! Όταν βρισκόμαστε στη δίνη των γεγονότων, είναι σπατάλη ενέργειας η αρνητική σκέψη. Εσύ επιλέγεις αν θα δεις την φωτεινή πλευρά μιας κατάστασης και αν θα μετατρέψεις τον πόνο σε ευκαιρία, ενάντια στο τσουνάμι των κακών ειδήσεων. Τα αντίθετα προσελκύουν το ένα το άλλο. Οι καταστροφές που βιώνουμε βοηθούν να εκτιμήσουμε περισσότερο τις «νίκες» μας, αρκεί να επιλέξουμε την ομορφιά μέσα σε αυτό που μένει όταν νιώθουμε ότι όλα γύρω μας καταρρέουν. Εστιάζω, με την τέχνη μου, στη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής. Η τέχνη είναι το πιο ισχυρό εργαλείο ενάντια στην όποια καταστροφή και δεδομένου ότι η καρδιά μας κτυπά, σημαίνει ότι έχουμε ακόμα ελπίδα.

-Όλα «παίζονται» στο μυαλό, λέγεται. Πώς ισορροπείτε;

Η βασική αρχή της ισορροπίας : χωρίς το σώμα δεν μπορείτε να έχετε μυαλό, χωρίς το μυαλό μπορείτε να εκφράσετε την ψυχή σας, χωρίς την ψυχή σας ούτε το σώμα σας ούτε το μυαλό σας, συνεπώς τίποτα. Για μένα, το μυαλό και το σώμα είναι προσωρινά, η ψυχή είναι αιώνια. Ο Μεβλανά (σ.σ. Τζελαλαντίν Ρουμί -Πέρσης ποιητής) είπε «δεν είμαστε σώμα με ψυχές, είμαστε ψυχές με σώμα». Όπως ο ιππέας διανύει μεγάλες αποστάσεις, όταν το άλογο πεθαίνει, ο αναβάτης συνεχίζει το ταξίδι του με άλλο τρόπο. Όταν το σώμα, το μυαλό και η ψυχή συγκρούονται μεταξύ τους, επιλέγω ως οδηγό την καρδιά μου.

-Λέξεις - τίτλοι δίσκων σας : Νερό, Κόσμος, Φωτιά, Ήλιος, Άνεμος, Ανάσα, Αγάπη, Μυστικό, Χώρος, Γη, Σύμπαν.

Σπούδασα Σουφισμό και διαβάζω τον Μεβλανά τριάντα πέντε χρόνια. Η τέχνη είναι η φυσική αντανάκλαση του εαυτού μου και θεωρώ ότι δεν αναφέρεται (σ.σ. η μουσική του) σε οποιαδήποτε θρησκεία, διδασκαλία ή ιδέα, αντιθέτως πιστεύω ότι αυτά είναι πολύ προσωπικά ζητήματα και ο καθένας απευθύνεται σε ότι πιστεύει και βρίσκει τον εαυτό του. Υποστηρίζω την αλήθεια, από όπου προέρχεται και με όποια μορφή εκφράζεται.

-Η επιτυχία και η αυτοπεποίθηση δεν κάνουν θόρυβο, σε αντίθεση με την ανασφάλεια. Ένα φτωχό αγόρι από την Προύσα φτάνει στην κορυφή του εαυτού του..

Πέντε χρονών άκουσα πρώτη φορά τον ήχο του νέι και ένιωσα υπέροχα. Δεκαεπτά χρονών έφτιαξα το πρώτο μου φλάουτο από ένα πλαστικό σωλήνα, γιατί δεν είχα χρήματα. Ήθελα όμως να ακολουθήσω το όνειρο μου: να παίζω νέϊ και εκείνη τη χρονική στιγμή μαθαίνοντας το φλάουτο άρχισα να διαβάζω τον Μεβλανά (οι δύο πρώτες γραμμές ενός βιβλίου του ξεκινούν «ακούστε την ιστορία του καλαμιού») Αργότερα συνειδητοποίησα πως, όλοι μας είμαστε όπως το φλάουτο (από μέσα κενό, με υπέροχο ήχο) Για να παραχθούν ωραίοι ήχοι και μελωδίες, πρέπει ο άνθρωπος να «αδειάσει» από μέσα του, να μείνει ο χώρος κενός, όπως το φλάουτο, να σκοτώσει τον εγωισμό του, για να αποκτήσει αληθινό νόημα η ζωή του.

-Καθένας πρέπει να ξεπεράσει τον φόβο να είναι μόνος. (απόφθεγμα του Rollo May) Τι φοβάστε;

Δεν είμαι γενναίος για να νικήσω όλους τους δαίμονες, αντιθέτως, φοβάμαι πολλά, όχι όμως ικανά ώστε να μην ακολουθώ την καρδιά μου. Ο θάνατος δεν είναι τίποτα συγκριτικά με το να ζεις, αλλά να ζεις τη ζωή που θέλεις να ζήσεις, την «ελευθερία που θέλεις να αναπνεύσεις».
Ο φόβος να πάει στο καλό, αυτός και εγώ δεν είμαστε ευτυχισμένο ζευγάρι και δεν σκοπεύω να φύγω σύντομα. Θα παραμείνω για πολύ, έως ότου ο θάνατος γεράσει και γίνει ανίσχυρος..

-Στην Ελλάδα έχετε κοινό που σας ακολουθεί φανατικά. Συμμετείχατε σε φεστιβάλ τζαζ, όταν είστε στη σκηνή «μεταφέρεστε» σε παράλληλο σύμπαν .. Άμεσα σχέδια σας;

Αν θέλετε ο Θεός να γελάσει, κάντε σχέδια. Θα ήθελα πολύ να επιστρέψω στην Ελλάδα και να παίξω ξανά παρέα με τους «αδελφούς» μου. Η Ελλάδα είναι η κοιτίδα του πολιτισμού, με βαθιές ρίζες στη ανθρωπότητα. Είμαι πολύ συνδεδεμένος με τους Έλληνες, θαυμάζω το πνεύμα, την κουλτούρα τους και έχουμε κοινή δημιουργική τρέλα. Ηχογραφώ καινούργια δουλειά, περιοδεύω, αλλά κυρίως συνεχίζω τα μαθήματα μου στην σχολή της ανθρωπότητας.. Γεννηθήκαμε ως δυνητικά ανθρώπινα όντα, θέλει δουλειά για να κερδίσουμε αυτόν τον τίτλο.. Προσπαθώ το καλύτερο.