Quantcast

Όταν η αρχιτεκτονική διασταυρώνεται με την ιατρική

Βιβλίο του καθηγητή Κωνσταντίνου Ξανθόπουλου για τη μετάβαση... από το στερεότυπο στο νεωτερικό.
Τα νοσοκομεία δεν είναι μόνο οι γιατροί, το νοσηλευτικό προσωπικό και οι ασθενείς τους, αλλά είναι και η αρχιτεκτονική τους.

Οι παλαιότερες αντιλήψεις για το εστί ασθένεια και για το τι σημαίνει η θεραπεία της, η πεποίθηση πως η ίαση αποτελεί αντικείμενο ελέους, αρχίζουν να υποχωρούν με την εμφάνιση των ιδεών του Διαφωτισμού.

Η κοινωνία αποτελεί πλέον έναν οργανισμό που ξέρει πώς να οργανώσει και να προγραμματίσει το μέλλον του και σε αυτό το πλαίσιο το μοντέρνο νοσοκομείο, που ξεκινάει ήδη από τον 17ο αιώνα, είναι ένας χώρος κοινωνικής πρόνοιας μακριά από το οποιοδήποτε θεϊκό ή κοσμικό έλεος.
 
Και ο νοσοκομειακός χώρος δεν εννοείται, βεβαίως, να αγνοεί τη σημασία της αρχιτεκτονικής, η οποία συνδυασμένη με τις κατακτήσεις της ιατρικής τεχνολογίας θα εξανθρωπίσει τη λειτουργία του, διασφαλίζοντας ένα ριζικά καινούργιο καθεστώς για την υποδοχή και τη μεταχείριση των ασθενών.

Αυτή είναι η γραμμή στην οποία κινείται το βιβλίο του καθηγητή Αρχιτεκτονικής Κωνσταντίνου Ξανθόπουλου «Το νοσοκομείο στις διασταυρώσεις της αρχιτεκτονικής με την ιατρική. Από το στερεότυπο στο νεωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ).

Το βιβλίο παρακολουθεί την εξέλιξη της νοσοκομειακής αρχιτεκτονικής από τον 18ο αιώνα μέχρι τη σύγχρονη εποχή, μιλώντας για έργα που συνταιριάζουν την υψηλή αισθητική με τις ανησυχίες και τις αναζητήσεις του μοντερνισμού.

Ο συγγραφέας μελετά την παλαιότερη νοσοκομειακή αρχιτεκτονική ως προάγγελο του σύγχρονου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, αναλύοντας εν συνεχεία μια σειρά νοσοκομείων ανά τον κόσμο που οικοδομήθηκαν αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1970 για να φτάσουμε μέχρι και την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα.

Όπως παρατηρεί στην εισαγωγή του ο Κ. Ξανθόπουλος, η ανάπτυξη του νοσοκομείου είχε σκοπό όχι μόνο την καλυτέρευση του περιβάλλοντος των ασθενών, αλλά το να συμβάλει στη βελτίωση των όρων της καθημερινής ζωής του κοινωνικού συνόλου.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του βιβλίου, όπως προκύπτει και από τον τίτλο του, είναι η σύνδεση της νοσοκομειακής αρχιτεκτονικής με τις εξελίξεις στο πεδίο της ιατρικής επιστήμης και της ιατρικής τεχνολογίας.

Τα νοσοκομεία συνιστούν ίσως τις μακροβιότερες εν ενεργεία ανθρώπινες κατασκευές και η λειτουργία τους εντάσσεται πάντοτε σε έναν περίπλοκο κοινωνικό χάρτη ο οποίος μπορεί να σηματοδοτεί, ανάλογα με τον τόπο και τη χρονική συγκυρία, την πρόοδο ή την αντίδραση.

Όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, τα νοσοκομεία είναι επίσης τόποι ανεξάντλητης έρευνας τόσο για τους γιατρούς όσο και για τους αρχιτέκτονες ενώ παράλληλα βρίσκονται σε αδιάκοπο διάλογο με τη θρησκεία και τον πολιτισμό.

Η έρευνα του Κ. Ξανθόπουλου ολοκληρώνεται με την περιήγηση στα έργα νοσοκομειακής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα: Αρεταίειο-Αιγινήτειο, Θεραπευτήριο Χρονιών Παθήσεων στον Κορυδαλλό, Μέγα Λαϊκό, Σωτηρία, Σανατόρια Ασβεστοχωρίου και Τριπόλεως, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών, Ευαγγελισμός, Νοσηλευτικό ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού, Νοσοκομείο Πτολεμαΐδας, Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Σητείας, Γενικό Νοσοκομείο Ξάνθης, Αντικαρκινικό Ινστιτούτο 'Αγιος Σάββας και άλλα πολλά: μια πορεία που έχει ως αφετηρία το 1950 (και νωρίτερα) για να καταλήξει μέχρι τις ημέρες μας.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν στις 25/1, ώρα 18.30, στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1), οι Γιάννης Τούντας, καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, Δημήτρης Αντωνακάκης, αρχιτέκτονας, Πάνος Κόκκορης, καθηγητής Αρχιτεκτονικής, Αναστασία-Σάσα Λαδά, ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής, και Σοφία Τσιράκη, επίκουρη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο συγγραφέας.