Η προκλητική στάση της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας της γειτονικής χώρας ρίχνει μια βαριά σκιά στις σχέσεις της Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία και σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας περιόδου τριβών και αβεβαιότητας, που δεν προβλέπεται να είναι σύντομη. Κατ’ αρχάς, στα Σκόπια δεν έχει σχηματιστεί ακόμα κυβέρνηση και κάτι τέτοιο δεν αναμένεται να συμβεί πριν από τα μέσα Ιουνίου, άρα το πολιτικό τοπίο στη Βόρεια Μακεδονία παραμένει θολό. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Μίτσκοσκι, ο οποίος κέρδισε στις εκλογές της 8ης Μαΐου τις 58 από τις 120 έδρες της νέας Βουλής, επιδιώκει να σχηματίσει κυβέρνηση με το VLEN, έναν συνασπισμό τεσσάρων μικρών αλβανικών κομμάτων, κάποια από τα οποία βρίσκονται υπό την επιρροή της Τουρκίας και άλλα υπό την επιρροή του Κοσόβου.

Προτίμηση

Ο επικεφαλής του VMRO-DPMNE προτιμά τη συμμαχία αυτή από μια συνεργασία με τον μεγάλο αλβανικό συνασπισμό «Ευρωπαϊκό Μέτωπο», του οποίου ηγείται το κόμμα DUI του Αλί Αχμέτι, γιατί πιστεύει ότι έτσι θα έχει μεγαλύτερη ελευθερία στις διαπραγματεύσεις που θέλει να κάνει με την Ευρώπη, καθώς γνωρίζει ότι ο Αχμέτι δεν θα συναινούσε σε οτιδήποτε που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. Ωστόσο, η συνύπαρξη με το VLEN δεν αναμένεται εύκολη, καθώς τα τέσσερα κόμματα που αποτελούν τον συνασπισμό έχουν κυρίως αντισερβικό προσανατολισμό και μια από τις προϋποθέσεις που έχουν θέσει για να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση είναι να αποχωρήσει η Βόρεια Μακεδονία από τη συνθήκη «μίνι Σένγκεν», την οποία συμφώνησαν η Αλβανία, η Σερβία και η Βόρεια Μακεδονία τo 2019. Διπλωματικές πηγές δεν αποκλείουν να μη... βγει στον Μίτσκοσκι η συμμαχία με το VLEN και να υποχρεωθεί να συγκυβερνήσει με τον Αχμέτι, κάτι που μάλλον θα δώσει τέλος και στις προεκλογικές υποσχέσεις του αρχηγού των Σκοπιανών εθνικιστών για επαναδιαπραγμάτευση των συμφωνιών που υπέγραψε η προηγούμενη κυβέρνηση των σοσιαλιστών με τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Ε.Ε.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ο Μίτσκοσκι υποσχέθηκε σε όλους τους τόνους ότι θα επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία της 22ας Ιουλίου με τη Βουλγαρία, η οποία έγινε με γαλλική διαμεσολάβηση και προβλέπει την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων για τη Βόρεια Μακεδονία, αφού αυτή πρώτα τροποποιήσει το Σύνταγμά της και συμπεριλάβει σε αυτό την αναγνώριση της βουλγαρικής μειονότητας που ζει στη χώρα. Η Βουλγαρία είχε μπλοκάρει την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας λόγω του θέματος αυτού για πάνω από έναν χρόνο. Η τροποποίηση της συμφωνίας με τη Βουλγαρία είναι το πιο πρόσφατο θέμα που «καίει» τον Μίτσκοσκι, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν θέλει να αποδεχθεί τις συνταγματικές αλλαγές που προβλέπει η συγκεκριμένη συμφωνία.

Ωστόσο, αυτή δεν είναι η μόνη υπόσχεση για επαναδιαπραγμάτευση που έχουν δώσει στους ψηφοφόρους τους ο Μίτσκοσκι και το κόμμα του. Τα προηγούμενα χρόνια ο ίδιος και τα στελέχη του κόμματος μιλούσαν συνεχώς για επαναδιαπραγμάτευση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Είναι ενδεικτική η απάντηση που είχε δώσει ο ίδιος σε συνέντευξη Τύπου, τον Νοέμβριο του 2021, όταν ρωτήθηκε αν θα σεβαστεί τη Συμφωνία. «Μας αρέσει αυτή η πραγματικότητα; Οχι, δεν μας αρέσει, σας λέω ότι δεν μας αρέσει... Εάν με ρωτάτε αν θα εργαστούμε προκειμένου αυτή την πραγματικότητα, όταν θα έχουμε την ευκαιρία, να την αλλάξουμε, σας λέω ναι, θα εργαστούμε να την αλλάξουμε», ήταν η απάντησή του.

Πρόβλεψη

Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικές πηγές, αν και το VMRO-DPMNE τώρα ισχυρίζεται ότι θα σεβαστεί τη Συμφωνία των Πρεσπών, το θέμα της επαναδιαπραγμάτευσής της εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα για τον Μίτσκοσκι και τα ηγετικά στελέχη του κόμματός του. Βεβαίως, οι ίδιες πηγές διερωτώνται τι ακριβώς θα ήθελε να διαπραγματευτεί η νέα ηγεσία των Σκοπίων, αφού η Συμφωνία των Πρεσπών προβλέπει στο άρθρο 20 παράγραφος 9 ότι τα επίμαχα άρθρα που καθορίζουν τη νέα ονομασία της χώρας δεν μπορούν να τροποποιηθούν.

Η Ελλάδα δεν είδε με καθόλου καλό μάτι τις νέες προκλήσεις από τους εθνικιστές στη Βόρεια Μακεδονία και την εμφανή διάθεση να αμφισβητηθεί η Συμφωνία των Πρεσπών και έσπευσε να ξεκαθαρίσει τη θέση της. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε ηχηρό μήνυμα από τη Βέροια, όπου βρισκόταν στο πλαίσιο περιοδείας στη Μακεδονία, ότι ο δρόμος της γειτονικής χώρας προς την Ευρώπη θα μείνει κλειστός και τα μνημόνια δεν θα κυρωθούν αν δεν υπάρξει απόλυτη συμμόρφωση με ό,τι προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών. «Aν όμως κάποιοι πιστεύουν από τη δική τους τη μεριά ότι δεν θα σεβαστούν τη Συμφωνία, να γνωρίζουν δύο πράγματα: ο δρόμος τους προς την Ευρώπη θα παραμείνει κλειστός και, δεύτερον, τα μνημόνια δεν θα κυρωθούν έως ότου υπάρξει απόλυτη συμμόρφωση με τα όσα προβλέπει η Συμφωνία», υπογράμμισε.

Στο ίδιο μήκος κύματος, o υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ξεκαθάρισε από την Πράγα, όπου βρισκόταν, ότι «δεν μπορεί να υπάρξει καμία παραχώρηση όταν πρόκειται για την πραγματική εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών, οι οποίες εξ ορισμού, εκ του Συντάγματος, υπερισχύουν των κοινών νόμων». Οπως είπε ο υπουργός Εξωτερικών, «η Ελλάδα θα παρακολουθεί αυστηρά την κατάσταση στη Βόρεια Μακεδονία», ενώ υπογράμμισε ότι «μία από τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της προενταξιακής διαδικασίας είναι η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας να τηρήσει πλήρως τη Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία υποδεικνύει ακριβώς τη συνταγματική ονομασία της χώρας».

«Πλήρης σεβασμός»

Αυστηρές προειδοποιήσεις στη νέα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας απηύθυνε και η Ε.Ε. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε πως για να συνεχίσει η Βόρεια Μακεδονία την επιτυχή πορεία της προς την ένταξη στην Ε.Ε. είναι υψίστης σημασίας ο πλήρης σεβασμός των δεσμευτικών συμφωνιών της, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος έκανε δηλώσεις και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος χαρακτήρισε απογοητευτική την αναφορά της νέας Προέδρου της χώρας στην ορκωμοσία της. Για το θέμα τοποθετήθηκε και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εκπρόσωπος του οποίου δήλωσε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν σταθερά προσηλωμένες στη Συμφωνία των Πρεσπών και στην ευρωατλαντική ενσωμάτωση της Βόρειας Μακεδονίας, τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να ενισχύουν τη σημασία της τήρησης των διεθνών συμφωνιών και τα οφέλη της πλήρους ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση.