Παρουσιάζεται συνήθως με οξύ οπισθοστερνικό άλγος και δύσπνοια, ενώ σοβαρές μορφές της νόσου μπορούν να οδηγήσουν στο απειλητικό για την ζωή έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Η στεφανιαία νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο και υπολογίζεται πως επηρεάζει περίπου έναν στους 20 ενήλικες ηλικίας μεγαλύτερης από 20 έτη, το 5% δηλαδή του συνολικού πληθυσμού. Στην ηλικία των 50 ετών, περίπου 50% των ανδρών και 40% των γυναικών πάσχουν από στεφανιαία νόσο. Ιδιαίτερα σε αυτούς που ακολουθούν καθιστικό τρόπο ζωής με κακή διατροφή, κάπνισμα και με μη ελεγχόμενη υπέρταση.

Όσον αφορά στην διάγνωση της στεφανιαίας νόσου, οποιοσδήποτε βιώσει οπισθοστερνικό πόνο είτε μετά από κόπωση είτε όχι, θα πρέπει να αναζητά ιατρική βοήθεια. Οι εξετάσεις που διενεργούνται σε περίπτωση υποψίας για στεφανιαία νόσο είναι το ηλεκτροκαρδιογράφημα, η στεφανιογραφία και η δοκιμασία κόπωσης, η διενέργεια των οποίων οδηγεί όχι μόνο στην επιβεβαίωση της διάγνωσης, αλλά και στην εκτίμηση της βαρύτητας και την λήψη απόφασης για ορθή θεραπευτική προσέγγιση.

Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση

Η μέθοδος αντιμετώπισης εξαρτάται από τη βαρύτητα της νόσου και ως εκ τούτου υπάρχει διαβάθμιση, ξεκινώντας από λιγότερο επεμβατικές μεθόδους, όπως η διαδερμική αγγειοπλάστικη, το γνωστό σε όλους «μπαλονάκι» έως το χειρουργείο με αορτοστεφανιαία παράκαμψη σε ασθενείς με βλάβες σε πολλαπλά αγγεία. Παρά την αξιοθαύμαστη πρόοδο της επεμβατικής καρδιολογίας στην αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου, η αορτοστεφανιαία παράκαμψη (bypass) παραμένει η πιο συνήθης καρδιοχειρουργική επέμβαση σε παγκόσμιο επίπεδο αριθμώντας περίπου 500.000 περιστατικά ανά έτος μόνο στις ΗΠΑ.

Από τα πρώτα βήματα και την εισαγωγή της επέμβασης της αορτοστεφανιαίας παράκαμψης στο οπλοστάσιο των χειρουργών το 1964, η χρήση της μείζονος σαφηνούς φλέβας από το πόδι του ασθενούς ως μόσχευμα για το bypass βρήκε ευρεία αποδοχή και χρήση.

Κατά την διενέργεια της επέμβασης, ο ασθενής εισάγεται σε εξωσωματική κυκλοφορία και με πάλλουσα καρδιά (off pump) το ένα άκρο του μοσχεύματος ράβεται στην αορτή του ασθενούς, ενώ το άλλο κάτωθεν του σημείου στένωσης, παρακάμπτοντας έτσι την στένωση και αποκαθιστώντας την ροή του αίματος στο μυοκάρδιο (by pass).

Ωστόσο, η μείζων σαφηνής φλέβα, ως μόσχευμα, παρουσιάζει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Κυριότερη και σοβαρότερη όλων αποτελεί η θρόμβωση ή η στένωση του μοσχεύματος, δημιουργώντας έτσι την ανάγκη για επιπλέον παρέμβαση.

Ο φαρμακευτικός και διατροφικός έλεγχος της χοληστερόλης καθυστερεί την παραπάνω κατάσταση, αλλά είναι επιτακτική η ανάγκη για επινόηση εναλλακτικών μοσχευμάτων με καλύτερη ποιότητα και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στον χρόνο. Από τη δεκαετία του 1960, σχεδόν παράλληλα με τη χρήση των φλεβικών μοσχευμάτων, άρχισε η χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων, τα οποία φάνηκαν πιο αποτελεσματικά.

Αφού αποδείχτηκε η υπεροχή τους στην διατήρηση της αιμάτωσης του μυοκαρδίου, οι έσω μαστικές αρτηρίες από το θωρακικό τοίχωμα του ασθενούς ήταν αυτές που χρησιμοποιήθηκαν πρώτες ως αρτηριακά μοσχεύματα για αορτοστεφανιαία παράκαμψη και ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να θεωρούνται τα μοσχεύματα εκλογής για την αναστόμωση με τα σημαντικότερα αγγεία-στόχους. Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται η κερκιδική αρτηρία, ενώ έχει περιγραφεί καθώς και η χρήση της δεξιάς γαστροεπιπλοϊκής αρτηρίας από το στομάχι.

Η αριστερή έσω μαστική αρτηρία έχει επιβεβαιωθεί πως διατηρείται βατή στην δεκαετία σε πολύ υψηλό ποσοστό και ως εκ τούτου, είναι το κατεξοχήν αγγείο για την αναστόμωση με τον πρόσθιο κατιόντα κλάδο, μία από τις βασικότερες αρτηρίες της καρδιάς. Αντίστοιχα δεδομένα ισχύουν και για την χρήση της δεξιάς έσω μαστικής αρτηρίας, για την οποία τα αποτελέσματα είναι το ίδιο ενθαρρυντικά και στην αναστόμωση με άλλα αγγεία-στόχους, ενώ η χρήση και των δυο μαστικών αρτηριών φέρει εξαιρετικά ως τώρα αποτελέσματα.

Αποτελεσματική και πρωτοποριακή εναλλακτική μέθοδος

Σε περίπτωση ασθενών με στεφανιαία νόσο πολλών αγγείων, γεννάται η ανάγκη για την χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων επιπλέον από τα προαναφερθέντα. Η χρήση της κερκιδικής αρτηρίας αποτελεί αξιόλογη λύση στο ζήτημα αυτό και έχουν πλέον τελειοποιηθεί οι τεχνικές λήψης του μοσχεύματος καθώς και η ορθή χρήση φαρμακευτικής αγωγής έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια στην αορτοστεφανιαία παράκαμψη.

Καταλήγοντας, η πλήρης αρτηριακή επαναιμάτωση του μυοκαρδίου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική και πρωτοποριακή εναλλακτική μέθοδος έναντι των φλεβικών μοσχευμάτων, καθώς παρέχει υψηλότερες ροές του αίματος στα μοσχεύματα, βελτίωση του προσδόκιμου ζωής των ασθενών που υποβάλλονται σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη, μικρότερα ποσοστά προόδου της στεφανιαίας νόσου και θρόμβωσης των μοσχευμάτων, και μικρότερες πιθανότητες για επιμόλυνση του τραύματος.

Απαιτεί περισσότερο χειρουργικό χρόνο από την κλασσική μέθοδο, αλλά τα προαναφερθέντα πλεονεκτήματα υπερέχουν και κάθε ασθενής με μέτρια ή και σοβαρού βαθμού στεφανιαία νόσο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν για πλήρη αρτηριακή επαναιμάτωση του μυοκαρδίου.

Η επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass) με την χρήση αρτηριακών και φλεβικών μοσχευμάτων