Ας ξεκινήσουμε με τον ΕΝΦΙΑ. Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουμε όλοι είναι ότι ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας υπάρχει σε όλη την Ευρώπη και μάλιστα σε πολλές χώρες καταβάλλεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Στο άρθρο του στην Καθημερινή της Κυριακής, 18/1/2015, ο δημοσιογράφος κος Θ.Τσίρος παρουσίασε τα ποσά που πληρώνουν περίπου 6,2 εκατομμύρια ιδιοκτητών για τον ΕΝΦΙΑ. Το 92% των ιδιοκτητών πληρώνουν λιγότερα από 100 ευρώ έως 1.000 ευρώ, δηλαδή 3 ευρώ την ημέρα. Πιστεύω ακράδαντα ότι, εάν δε γίνονταν τα τερατώδη λάθη της προηγούμενης Κυβέρνησης στα πρώτα βήματα εφαρμογής του ΕΝΦΙΑ, πιθανόν να μη γινόταν αντικείμενο τόσο έντονης αντιπαράθεσης την προεκλογική περίοδο, όπου ο ΕΝΦΙΑ εμφανιζόταν ακόμη και ως «Λεηλασία των Εισοδημάτων», «Φόρος Δήμευσης της Περιουσίας των Πολιτών» κ.λπ. οδηγώντας νομοτελειακά τη σημερινή Κυβέρνηση στην κατάργησή του.

Σίγουρα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ σημαντικές βελτιώσεις του ΕΝΦΙΑ, που θα περιλάμβαναν, μεταξύ των άλλων, τον υπολογισμό του με βάση τις νέες αντικειμενικές αξίες τουλάχιστον στο επίπεδο των εμπορικών και την ανακούφιση αναξιοπαθούντων τμημάτων των φορολογούμενων που κατέχουν άδεια ακίνητα.

Η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και ο νέος φόρος της μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας που εξήγγειλε η Κυβέρνηση, ας πούμε από 300.000 και πάνω σύμφωνα με τις προεκλογικές εξαγγελίες, οδηγεί στη φορολόγηση του 5% των ιδιοκτητών (περίπου 350.000 φορολογούμενοι έχουν ακίνητη περιουσία πάνω από 300.000 ευρώ), οι οποίοι θα καταβάλλουν κανονικά τους φόρους τους, ενώ το υπόλοιπο 95% των ιδιοκτητών δε θα πληρώνει ούτε ένα ευρώ φόρο για την ακίνητη περιουσία του, κάτι που συνεπάγεται και την απώλεια σημαντικών δημοσίων εσόδων!

Ας έλθουμε τώρα στη φορολόγηση του εισοδήματος. Δυστυχώς, τα πλέον πρόσφατα στατιστικά στοιχεία που είναι αναρτημένα στο TAXIS είναι του οικονομικού έτους 2011, δηλαδή αφορούν εισοδήματα του 2010, πριν δηλαδή βιώσει η χώρα μας τη μεγάλη ύφεση, την τεράστια ανεργία και τις άδικες μειώσεις μισθών και συντάξεων.

Παρά το γεγονός λοιπόν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στις φορολογικές δηλώσεις του οικονομικού έτους 2014 σε σχέση με το 2011 όσον αφορά τη φορολογητέα ύλη και την πυραμίδα των εισοδημάτων, θα επιδιώξω να παρουσιάσω μια εικόνα της φορολογικής συμπεριφοράς των Ελλήνων αναλύοντας στοιχεία του 2011 η οποία μάλιστα θα είναι πολύ χειρότερη με τα στοιχεία του 2014. Η ανάλυση αυτή γίνεται με αφορμή τόσο τις προεκλογικές εξαγγελίες όσο και στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης για το αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ που μπορεί να ανέβει ακόμη και στις 14.000 και 17.000 ευρώ, ανάλογα με τα παιδιά της οικογένειας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2011, το 50% των φορολογικών δηλώσεων αφορούν οικογενειακά εισοδήματα έως 12.000 ευρώ και συμβάλλουν κάτι λιγότερο από το 1% των φορολογικών εσόδων, ενώ το 95% των φορολογικών δηλώσεων αφορά οικογενειακά εισοδήματα έως 50.000 ευρώ συμβάλλοντας στο 42% των φορολογικών εσόδων.

Από την άλλη πλευρά, μόλις το 1,3% των φορολογικών δηλώσεων αφορά οικογενειακά εισοδήματα υψηλότερα από τα 80.000 ευρώ συμβάλλοντας στο 30% των φορολογικών εσόδων, ενώ το 0,7% των φορολογικών δηλώσεων αφορά οικογενειακά εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ συμβάλλοντας στο 23,5% των φορολογικών εσόδων.

Εάν εξετάσουμε τώρα τα ατομικά εισοδήματα θα δούμε ότι, από τους 8,3 εκατ. φορολογούμενους οι 5,3 εκατ. έχουν εισόδημα από μισθούς, συντάξεις και από άλλες πηγές, ενώ τα υπόλοιπα 3 εκατ. δεν έχουν εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις.

Το 50% των μισθωτών, δηλαδή περίπου 2,7 εκατ., δηλώνει εισόδημα μέχρι 12.000 ευρώ, ενώ το 87% των μη μισθωτών/ συνταξιούχων δηλαδή περίπου 2,6 εκατ. δηλώνει εισόδημα μέχρι 12.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι 5,3 εκατ. φορολογούμενοι, δηλαδή το 65% ή 2 στους 3 φορολογούμενους στην Ελλάδα, δεν θα πληρώνει ούτε ένα ευρώ φόρο όταν θα ισχύσει το αφορολόγητο μέχρι 12.000 ευρώ. Ο αριθμός αυτός θα είναι ακόμη μεγαλύτερος με τα στοιχεία του 2014, καθώς, όπως προαναφέραμε, αφ’ ενός έχουμε αύξηση της ανεργίας και μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, και αφ’ ετέρου το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ αυξάνει, σύμφωνα με τις εξαγγελίες της Κυβέρνησης, ανάλογα με τα παιδιά της οικογένειας.

Από την άλλη, μόλις 23.500 μισθωτοί και 14.000 ελεύθεροι επαγγελματίες, δηλαδή κάτι λιγότερο και από το 0,5%, του συνολικού αριθμού των φορολογουμένων δηλώνουν εισοδήματα άνω των 80.000 ευρώ και, όπως αναφέραμε προηγουμένως, συμβάλλουν στο 30% των φορολογικών εσόδων. Επίσης, μόλις 12.000 μισθωτοί και 8.350 ελεύθεροι επαγγελματίες, δηλαδή κάτι λιγότερο από το 0,3% του συνολικού αριθμού των φορολογουμένων δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 100.000 ευρώ συμβάλλοντας στο 23,5% των φορολογικών εσόδων.

Τελικά, που βρίσκεται η φοροδιαφυγή; Ποιος είναι ο φοροφυγάς στην Ελλάδα όταν το 60% αυτών που δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 80.000 ή 100.000 ευρώ είναι κατά βάση μισθωτοί; Είναι εντυπωσιακό ότι στο θέμα της φορολόγησης στην Ελλάδα δεν ισχύει ούτε ο κανόνας του Pareto ή του 20/80, που σημαίνει ότι το 20% των φορολογούμενων συμβάλλουν στο 80% των φορολογικών εσόδων. Στη χώρα μας το 20% των φορολογούμενων συμβάλλει στο 90% των φορολογικών εσόδων, ή εάν θέλετε το 80% των φορολογούμενων συμβάλλει μόλις στο 10% των φορολογικών εσόδων.

Είναι εμφανές λοιπόν ότι η ανάλυση των φορολογικών δηλώσεων ενώ δείχνει ξεκάθαρα το πρόβλημα της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα, δε βοηθάει δυστυχώς στην πάταξή της.

Η μόνη ελπίδα που έχει η χώρα μας για την πάταξη της φοροδιαφυγής είναι σίγουρα η εφαρμογή της εξαγγελίας της Κυβέρνησης για τη δημιουργία του περιουσιολογίου όπου θα καταγράφεται η περιουσία του κάθε Έλληνα πολίτη τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για να εντοπιστεί η φοροδοτική ικανότητά του.

Εύχομαι για το καλό της πατρίδας μας κάθε επιτυχία στην Κυβέρνηση σε αυτό το τιτάνιο έργο. Μέχρι όμως να εφαρμοστεί το περουσιολόγιο στη χώρα μας, θα πρέπει να γίνουν προσεκτικές μελέτες, αναλύσεις και ενέργειες για την πάταξη της φοροδιαφυγής, είτε αφορούν εισοδήματα ή την ακίνητη περιουσία, έτσι ώστε να μετουσιωθεί στην πράξη η ρήση του Συντάγματος ότι «Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους (Άρθρο 4, παρ.5).

*Καθηγητής Αναπλ. Πρόεδρος Συμβουλίου Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών