Τη Δευτέρα μάλιστα, όπως ανακοίνωσε ο ΕΟΔΥ, αναμένονται από τα ειδικά πιστοποιημένα εργαστήρια τα τελικά αποτελέσματα τόσο για τον 29χρονο όσο και για την ασυμπτωματική συνοδό του, τα οποία θα επιβεβαιώσουν ή όχι, την παρουσία του ιού στην Ελλάδα.

Εικόνες από την αεροδιακομιδή του πρώτου κρούσματος από Κεφαλονιά στο «Αττικό»

Στο μεταξύ, η επιστημονική κοινότητα είναι καθησυχαστική, δίνοντας συμβουλές στους πολίτες για το τι πρέπει να κάνουν προκειμένου να προφυλαχθούν. Παράλληλα, έχει σημάνει παγκόσμιος συναγερμός καθώς η ευλογιά των πιθήκων εξαπλώνεται, ενώ ήδη ορισμένοι ειδικοί έχουν αρχίσει να μιλούν για τη χρήση μάσκας και πώς αυτή μπορεί να περιορίσει τη μετάδοση του ιού.

Η ασθένεια αυτή μεταδίδεται συχνά μέσω της στενής επαφής δύο ατόμων, μέσω του δέρματος ή μολυσμένων ρούχων και υφασμάτων, ή από την κατανάλωση μολυσμένου κρέατος. Ωστόσο, μεταδίδεται και μέσω της αναπνευστικής οδού, δυσκολότερα απ’ ό,τι η Covid-19.

Μάλιστα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, δήλωσε σε δημοσιογράφους σήμερα, ότι το ξέσπασμα της ευλογιάς των πιθήκων είναι κάτι για το οποίο «όλοι πρέπει να ανησυχούν». 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένει να εντοπιστούν κι άλλα κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων, καθώς επεκτείνει την επιτήρηση σε χώρες όπου η νόσος δεν είναι ενδημική. 

Πουρνάρας: «Ακούγεται βαρύγδουπο, αλλά δεν είναι κάτι τραγικό»

Για το θέμα μίλησε στο Open ο Καθηγητής Μικροβιολογίας του νοσοκομείου, Σπυρίδων Πουρνάρας, σημειώνοντας ότι τα αποτελέσματα των εξετάσεων αναμένονται τη Δευτέρα. «Ο κος Σωτήρης Τσιόδρας είναι επικεφαλής στον έλεγχο του περιστατικού με την κ. Αναστασία Αντωνιάδου, την άλλη καθηγήτρια λοιμωξιολογίας του Αττικού».

«Θα γίνουν εξετάσεις στη μονάδα μας. Γνωρίζαμε πως κάτι σχετικό υπάρχει. Μας είχαν ενημερώσει να περιμένουμε το περιστατικό πριν μέρες. Ακούγεται βαρύγδουπο, αλλά δεν είναι κάτι τραγικό. Η κοπέλα που τον συνοδεύει, δεν έχει συμπτώματα. Θα νοσηλευτεί μαζί του προληπτικά. Τα πρώτα δείγματα θα πάνε στο εργαστήριο αναφοράς του ΑΠΘ, εκεί είναι ειδικοί σε αυτούς τους ιούς και περιμένουμε τα αποτελέσματα πολύ γρήγορα, μάλλον και τη Δευτέρα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Για τον τρόπο μετάδοσης της εν λόγω ασθένειας και προφύλαξης, είπε: «Δεν είναι εξαιρετικά μεταδοτική πάθηση. Θέλει στενή επαφή από το αναπνευστικό. Δεν είναι συνηθισμένη πάθηση στον δυτικό κόσμο, περισσότερο έχει παρουσιαστεί στην Αφρική. Αν βγει θετικό το ύποπτο κρούσμα, θα νοσηλευτεί σε συνθήκες ασφαλείας».

Αναφορικά με τη συμπτωματολογία, ο κ. Πουρνάς ανέφερε: «Ξεκινά με πυρετό και συμπτώματα κρυώματος, κόπωση, κακουχία… Μετά ακολουθούν τα εξανθήματα. Έχει περίοδο επώασης μια με δυο εβδομάδες. Αρχικά, έχει συμπτώματα κοινού κρυολογήματος. Είναι ελαφρώς τρομακτικά τα συμπτώματα στην όψη, αλλά δεν είναι βαριά η ασθένεια. Κάποιες φορές αφήνουν και σημάδια, όταν περνάει η ασθένεια. Είναι παραλλαγή της ευλογιάς, που έχει εξαφανιστεί πριν πολλά χρόνια. Υπάρχει εμβόλιο, που δεν είναι σίγουρο πως θα είναι αποτελεσματικό. Το εμβόλιο που κυκλοφορεί για την ευλογιά, είναι άλλο. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Έχει κάποια θνητότητα στην Αφρική».

Για τον τρόπο προφύλαξης, ενόψει και της τουριστικής κίνησης το καλοκαίρι, είπε: «Οι αποστάσεις και η υγιεινή είναι ο κύριος τρόπος να μην κολλήσεις. Όπως ισχύει με τον κορονοϊό, αλλά δεν είναι το ίδιο μεταδοτικός. Ας μην το κάνουμε θέμα της καθημερινότητάς μας, δεν θα γίνει απ’ όσα γνωρίζουμε από τις ΗΠΑ και τα CDC. Ο ιός εμφανίστηκε στην Αγγλία γιατί εκεί ταξιδεύουν εκατομμύρια άνθρωποι από την Αφρική».

Παγώνη: «Είναι μεταδοτικό νόσημα, αλλά δεν χρειάζεται πανικός»

«Είναι μεταδοτικό νόσημα, αλλά δεν χρειάζεται πανικός. Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται από την αναπνευστική οδό, από τον αέρα με τα σταγονίδια, μεταδίδεται και μέσω της επαφής με μολυσμένες επιφάνειες», είπε η Ματίνα Παγώνη στην εκπομπή «Πρωινοί Τύποι» του ΑΝΤ1, σχετικά με την ευλογιά των πιθήκων.

Όπως εξήγησε η Πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ, «δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Οι ασθενείς είχαν 3-4 εβδομάδες τα συμπτώματα, τα οποία είναι σε αποδρομή και σιγά σιγά φθίνουν. Υπάρχει εμβόλιο που γίνεται σε πληθυσμό χωρών της Αφρικής, δεν έχει χρειαστεί να γίνει παρά μόνο σε δύο από όλους τους ασθενείς ανά τον πλανήτη».

Η Ματίνα Παγώνη είπε πως η ευλογιά των πιθήκων εκδηλώνεται με πυρετό, πονοκέφαλο, μυαλγίες και τα χαρακτηριστικά εξανθήματα με τις φυσαλίδες, ενώ υπάρχει και διόγκωση των λεμφαδένων. «Είναι διαχειρίσιμη προς το παρόν η ευλογιά τω πιθήκων, δεν θα πάρει την μορφή της πανδημίας», δήλωσε με σιγουριά η Πρόεδρος της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Αθηνών - Πειραιώς.

Βασιλακόπουλος:  «Δεν μεταλλάσσεται εύκολα ο ιός - Έχουμε έτοιμα εμβόλια»

Για την ευλογία των πιθήκων μίλησε στην εκπομπή «Mega Σαββατοκύριακο» ο καθηγητής Πνευμονολογίας, Θεόδωρος Βασιλακόπουλος. Ο κ. Βασιλακόπουλος τόνισε αρχικά πως η ευλογιά είναι γνωστή από το 1970 και μεταδίδεται στον άνθρωπο και από άλλα ζώα, κυρίως τρωκτικά, πέραν του πιθήκου.

«Οι έχοντες εμβολιαστεί για την ευλογιά, και όχι την ανεμοβλογιά, είναι σε αρκετό ποσοστό προστατευμένοι και από την συγκεκριμένη ευλογιά των πιθήκων» διευκρίνισε. Επισήμανε πως ανέκαθεν υπήρχαν κρούσματα του ιού στην δυτική Αφρική και όσα εμφανίζονταν εκτός της χώρας συνδέονταν με ταξίδια ενώ ανέφερε ότι «η μετάδοση της νόσου γίνεται μέσω επαφής».

Στη συνέχεια είπε πως ο ιός που ελέγχθηκε στην Πορτογαλία έδειξε πως δεν είναι μεταλλαγμένος και είναι ένας ιός DNA και όχι RNA, όπως ο κορωνοϊός, πράγμα που σημαίνει πως δεν μεταλλάσσεται εύκολα. Τόνισε πως έχουμε ήδη έτοιμα εμβόλια και εξήγησε πως ο ιός αυτός που κυκλοφορεί είναι της δυτικής Αφρικής και όχι της κεντρικής και γι’ αυτό έχει μικρή θνητότητα.

Τα συμπτώματα

Σημειώνεται ότι η ασθένεια -που συνήθως είναι ενδημική στη Δυτική Αφρική- εντοπίστηκε αρχικά σε πιθήκους και συνήθως μεταδίδεται μέσω στενής επαφής. Πρόκειται για μια σπάνια, λοιμώδη ασθένεια, παρόμοια με την ανθρώπινη ευλογιά που εξαλείφθηκε το 1980. Μολονότι είναι πιο ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μέσα σε μερικές εβδομάδες, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί μοιραία.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυαλγίες, οσφυαλγία, ρίγος και εξάντληση, ενώ συνήθως εμφανίζεται χαρακτηριστικό εξάνθημα 1 με 5 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

Η μετάδοση από σεξουαλική επαφή δείχνει πιθανό ενδεχόμενο, καθώς αρκετά κρούσματα στη Βρετανία αφορούν ομοφυλόφιλους άνδρες, αν και μέχρι σήμερα ουδέποτε είχε καταγραφεί η συγκεκριμένη οδός μετάδοσης. Στην Πορτογαλία, ορισμένα από τα επιβεβαιωμένα κρούσματα αφορούν άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, ωστόσο αυτό δεν αποτελεί απόδειξη σεξουαλικής μετάδοσης. 

Επτά ερωτοαπαντήσεις για την ευλογιά των πιθήκων

Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων;

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια σπάνια ιογενής λοίμωξη που κυρίως εμφανίζεται σε τροπικές περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής.

Πως μπορεί να νοσήσει κάποιος από ευλογιά των πιθήκων;

Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να μεταδοθεί μέσω του αναπνευστικού συστήματος κατόπιν εισπνοής μεγάλου μεγέθους σταγονιδίων και μέσω επαφής με δερματικές βλάβες πάσχοντος ή μολυσμένα υλικά (π.χ. κλινοσκεπάσματα ή πετσέτες που έχει χρησιμοποιήσει ασθενής).

Μετάδοση καταγράφεται, επίσης, μέσω της επαφής με άγρια ζώα, συνήθως πρωτεύοντα και τρωκτικά, όπως αρουραίοι, ποντίκια και σκίουροι ή ακόμα και με ζώα συντροφιάς που έχουν μολυνθεί από τα προηγούμενα.

Μπορεί σπάνια να μεταδοθεί με την κατανάλωση κρέατος από μολυσμένο ζώο που δεν έχει μαγειρευτεί επαρκώς ή με την επαφή με το δέρμα ή το τρίχωμα μολυσμένου ζώου.

Τι πρέπει να κάνω για να μην νοσήσω;

Απαιτείται η τήρηση των βασικών μέτρων ατομικής υγιεινής. 

- Πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό τακτικά ή χρησιμοποιείτε αλκοολούχο αντισηπτικό.

- Καταναλώνετε κρέας μόνο αν έχει μαγειρευτεί επαρκώς.

- Μην πλησιάζετε άγρια ζώα, συμπεριλαμβανομένων νεκρών ζώων.

- Μην έρχεστε σε στενή επαφή και μην μοιράζεστε ρούχα με άτομα που δεν αισθάνονται καλά και παρουσιάζουν δερματικές βλάβες

Ποια συμπτώματα μπορεί να έχει κάποιος που νοσεί;

Από τη στιγμή που κάποιος μολυνθεί με τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων χρειάζεται να περάσουν 5 έως 21 μέρες για να εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα (συνήθως 6 με 13 ημέρες).

Αυτά μπορεί να είναι:

- Πυρετός

- Κεφαλαλγία

- Μυαλγίες

- Οσφυαλγία

- Διογκωμένοι λεμφαδένες (χαρακτηριστικό σημείο διαφορικής διάγνωσης από την ευλογιά)

- Ρίγος

- Καταβολή δυνάμεων

Εξάνθημα (συνήθως παρουσιάζεται 1 με 3 ημέρες μετά την εμφάνιση του πυρετού). Συχνά προηγείται το δερματικού εξανθήματος, εμφάνιση βλαβών σε βλεννογόνους, όπως του στόματος. Το εξάνθημα εντοπίζεται αρχικά στο κεφάλι και στο πρόσωπο και στη συνέχεια επεκτείνεται σε άλλα σημεία του σώματος συμπεριλαμβανομένων των παλαμών και των πελμάτων. Αρχικά εμφανίζεται με τη μορφή κηλίδων και βλατίδων οι οποίες εξελίσσονται σε μικρές φυσαλίδες, φλύκταινες και έπειτα σε εφελκίδες που τελικά υποχωρούν.) Το εξάνθημα αυτό μερικές φορές συγχέεται με το εξάνθημα της ανεμευλογιάς.

Πόσο επικίνδυνο είναι το συγκεκριμένο νόσημα;

Στους περισσότερους ασθενείς τα συμπτώματα υποχωρούν σε 2 με 4 εβδομάδες.

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας;

Εάν έχετε ένα εξάνθημα με φυσαλίδες και:

- έχετε επιστρέψει από τη Δυτική ή Κεντρική Αφρική τις τελευταίες 3 εβδομάδες

- έχετε έρθει σε επαφή με κάποιον που είχε ευλογιά των πιθήκων τις τελευταίες 3 εβδομάδες

- έχετε έρθει σε επαφή με κάποιον που είχε δερματικές βλάβες τις τελευταίες 3 εβδομάδες

Ποια είναι η θεραπεία για την ευλογιά των πιθήκων

Η αντιμετώπιση της νόσου αποσκοπεί στη βελτίωση των συμπτωμάτων. Συνήθως η πορεία είναι ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε 2 με 4 εβδομάδες.

Συχνά χρειάζεται παραμονή στο νοσοκομείο προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα αλλά και να αποτραπεί η μετάδοση της νόσου.

Τι γνωρίζουμε έως τώρα;

Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής και της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάννα Ρέντζιου (Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια), Μαρία Καντζανού (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια), Γιάννης Ντάνασης, Ροδάνθη Ελένη Συρίγου, Πάνος Μαλανδράκης, Δημήτρης Παρασκευής (Αναπληρωτής Καθηγητής και Αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ) και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα νεότερα δεδομένα σχετικά με την ευλογιά των πιθήκων όπως δημοσιεύτηκαν πρόσφατα από τον Max Kozlov στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature (Kozlov M, Monkeypox goes global: why scientists are on alert,Nature 2022).

Επιδημιολογία-Παθογένεια-Κλινική Εικόνα-Διάγνωση-Θεραπεία

Ο ιός της ευλογίας των πιθήκων ανήκει στο γένος Orthopoxvirus της οικογένειας Poxviridae, στο ίδιο γένος με τον ιό variola, ο οποίος προκαλεί την ευλογιά και έχει εκριζωθεί παγκοσμίως από  το 1980. Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1958 σε αποικίες πιθήκων, ενώ εντοπίστηκε για πρώτη φορά στον άνθρωπο το 1970 στο Κογκό. Έκτοτε, έχουν παρατηρηθεί τοπικές επιδημικές εξάρσεις σε χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής, με τελευταία και σημαντικότερη την επιδημική έξαρση στην Νιγηρία με >500 επιβεβαιωμένα και ύποπτα κρούσματα. Στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εντοπιστεί από το 2018 7 κρούσματα-σχετιζόμενα με ταξίδι σε ενδημικές χώρες.

Η περίοδος επώασης είναι συνήθως 5-21 ημέρες και ο ιός μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων μέσω του αναπνευστικού συστήματος κατόπιν εισπνοής μεγάλου μεγέθους σταγονιδίων και μέσω επαφής με δερματικές βλάβες πάσχοντος ή μολυσμένα υλικά (π.χ. κλινοσκεπάσματα ή πετσέτες που έχει χρησιμοποιήσει ασθενής).

Η νόσος εκδηλώνεται με πυρετό, κεφαλαλγία, μυαλγίες, λεμφαδενοπάθεια και εξάνθημα, το οποίο συνήθως ξεκινάει από την κεφαλή και επεκτείνεται στον κορμό, ενώ συμπεριλαμβάνει και παλάμες-πέλματα. Το εξάνθημα αρχικά εμφανίζεται με τη μορφή κηλίδων και βλατίδων, οι οποίες εξελίσσονται σε μικρές φυσαλίδες, φλύκταινες και έπειτα σε εφελκίδες που τελικά υποχωρούν. Το εξάνθημα αυτό μερικές φορές συγχέεται με το εξάνθημα της ανεμευλογιάς. Η νόσος διαρκεί συνήθως 2-4 εβδομάδες και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι αυτοπεριοριζόμενη. Η διάγνωση γίνεται με: απομόνωση του ιού σε καλλιέργεια, ανίχνευση του DNA του ιού με PCR σε κλινικό δείγμα ή ανίχνευση παρουσίας orthopox-ιού σε ιστούς με ανοσοϊστοχημικές μεθόδους.

Η θεραπεία εστιάζει κυρίως στην βελτίωση των συμπτωμάτων. Όσον αφορά στην αντιϊική θεραπεία, δύο φάρμακα που έχουν εγκριθεί για την θεραπεία της ευλογιάς θεωρούνται αποτελεσματικά και έναντι της ευλογιάς των πιθήκων: το tecovirimat, θεραπεία εκλογής  σε συνδυασμό με το brincidofovir  σε ασθενείς με σοβαρή νόσο. Η θνητότητα στις χώρες της Αφρικής κυμαίνεται μεταξύ 1-10% για τα στελέχη της Κεντρικής Αφρικής ενώ για τα στελέχη της Δυτικής Αφρικής που αποτελούν αυτά που έχουν ταυτοποιηθεί στην πρόσφατη έξαρση στην Ευρώπη, η θνητότητα στην Αφρική είναι περίπου 3%. Στις επιδημικές εξάρσεις στο Δυτικό Ημισφαίριο δεν καταγράφηκε κανένας θάνατος.

Γιατί ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων προκαλεί ανησυχία ως παθογόνο για την δημόσια υγεία;

Ένας από τους κυριότερους λόγους ανησυχίας  είναι η απότομη άνοδος των κρουσμάτων, καθώς μέχρι το απόγευμα της 21^ης Μαΐου 145 περιστατικά (επιβεβαιωμένα και ύποπτα) έχουν καταγραφεί σε 9 ευρωπαϊκές χώρες καθώς και σε Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά,  Αυστραλία και Ισραήλ, όπως επισημαίνει ο κ.Moritz Kraemer, PhD, Aναπληρωτής Kαθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Επίσης, άλλος λόγος ανησυχίας είναι η δυνατότητα μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημική περιοχή, το οποίο σημαίνει ότι υπάρχει οριζόντια μετάδοση  στην κοινότητα. Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι, όπως επισημαίνει και ο Andrea McCollum, επιδημιολόγος στο Τμήμα Poxvirus  του CDC, πόσο εύκολα μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για τον λόγο αυτό, ο κ. Osterholm, διευθυντής του Κέντρου Λοιμωδών Νοσημάτων του Πανεπιστημίου της Μινεσότας,  προβλέπει την πιθανότητα δυναμικής μετάδοσης του ιού λόγω της αγνώστου μέχρι ώρας μεταδοτικότητας του.

Η αναπληρώτρια διευθύντρια του κέντρου ελέγχου και πρόληψης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής κ. Jennifer McQuinston δήλωσε ότι «Δεδομένου των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στην Πορτογαλία, και των ύποπτων περιστατικών στην Ισπανία, και δεδομένου της ανεύρεσης περιστατικών σε πολλές χώρες του κόσμου, είναι ακόμα άγνωστο πόσο μεγάλη θα είναι η διασπορά του ιού, και λόγω των συχνών μετακινήσεων μεταξύ των χωρών, θα δούμε περιστατικά σε όλο το κόσμο».

Τέλος, η κ.Marion Koopmans, DVM, PhD, διευθύντρια τμήματος Erasmus που επικεντρώνεται στην έρευνα σχετικά με ιούς, επισημαίνει ότι το επιδημική έκρηξη αρχίζει να είναι ανησυχητική καθώς τα περιστατικά εντοπίζονται σε διαφορετικές χώρες, ασυνήθιστο για τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων που δεν είναι τόσο μεταδοτικός.

Συμπερασματικά,  η διασπορά των περιστατικών που νοσούν από την ευλογιά των πιθήκων αυξάνεται ανά τον κόσμο ενώ είναι άγνωστη ακόμα η μεταδοτικότητα του. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητη η ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας, για την λήψη των απαραίτητων μέτρων προφύλαξης, καθώς και του βαθμού μεταδοτικότητας του ιού.