Φωτογραφίες. Σκίτσα και πορτρέτα. Εκδόσεις που του δώρισαν. Η συλλογή από τα περίτεχνα τραπεζάκια του. Το ξύλινο γραφείο του. Μια πράσινη, βελούδινη πολυθρόνα. Ένα πολύχρωμο, τούρκικο χαλί, ένα μπρούτζινο άγαλμα. Καπνικά αντικείμενα. Ένα μικρό, πολυτελές κουτάκι για κάρτες. Βάζα, ένα αντίγραφο των γυαλιών του, η νεκρική του μάσκα. Σελίδες από ημερολόγια. Γράμματα δικά του, και άλλα προς εκείνον, που αντανακλούν τη σχέση του με άλλους ποιητές της εποχής του, με την Αθήνα, με τους αγαπημένους του. Μια περιήγηση στον χρόνο και στην ποίηση. Στη ζωή και στον νου ενός σπουδαίου, πιθανώς του σπουδαιότερου, ποιητή μας.

Το Real.gr ξεναγήθηκε στο μόνιμο “σπίτι” του Αρχείου Καβάφη στην Αθήνα, που εγκαινιάζει το Ίδρυμα Ωνάση, 160 χρόνια μετά τη γέννησή του.

Ένα αρχείο ανοιχτό σε όλους

Ο νέος χώρος του Αρχείου Καβάφη περιλαμβάνει τρεις αίθουσες για το κοινό, που θα μπορεί να επισκέπτεται τον χώρο Τρίτη, Πέμπτη και Σάββατο, 11.00-18.00. Μία με τα προσωπικά αντικείμενα του ποιητή, μία αφιερωμένη στην Αθήνα του Καβάφη και το Αναγνωστήριο, στο οποίο, μεταξύ άλλων, παρουσιάζεται ο Αλεξανδρινός ποιητής μέσα από τη ματιά σημαντικών καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τους Νίκο Εγγονόπουλο, David Levine, Γιώργο Ιωάννου, Σωτήρη Σόρογκα, Άρια Κομιανού και Γιάννη Κυριακίδη. Το αρχείο και η βιβλιοθήκη του φυλάσσονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κατά τη συνήθη πρακτική των αρχείων, εντός του νέου κτιρίου. 

Το Ίδρυμα Ωνάση απέκτησε το Αρχείο Καβάφη το 2012, διασφαλίζοντας έτσι την παραμονή του στην Ελλάδα και αποτρέποντας τον ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Το 2019 έγινε η ψηφιοποίηση, η ταξινόμηση και η πλήρης τεκμηρίωση του συνόλου των περιεχομένων, στα ελληνικά και στα αγγλικά -“ένα πολύχρονο και ιδιαίτερα δύσκολο έργο”, όπως μας λέει ο Πρόεδρος του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου. Στη συνέχεια, η ψηφιακή συλλογή του Αρχείου δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα cavafy.onassis.org, καθιστώντας το προσβάσιμο σε όλους. Τώρα, ένα μέρος του ταξιδιού ολοκληρώνεται με τα εγκαίνια του κτιρίου της οδού Φρυνίχου, με σκοπό  του Ιδρύματος Ωνάση να παραμένει πάντα η ελεύθερη πρόσβαση στο αρχείο του κοινού και των ερευνητών, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Κ.Π. Καβάφη.

Ο Α. Παπαδημητρίου αλλά και η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, τονίζουν τον ρόλο όλων των συνεργατών που συνετέλεσαν στο έργο, και επισημαίνουν τη σημαντική συμβολή της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη από το αρχιτεκτονικό γραφείο Flux Office, που βρίσκονται μαζί μας, και οι οποίοι έκαναν τη μελέτη και την επιμέλεια του χώρου με φροντίδα και μεράκι.

“Πάντως, δεν θέλουμε να αποκαλέσουμε “μουσείο” τη Φρυνίχου, επισημαίνει ο κ. Παπαδημητρίου. “Είναι χώρος βιωματικός, ο οποίος θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με το σπίτι που έζησε ο ποιητής στην Αλεξάνδρεια, το οποίο επίσης ετοιμάζουμε. Επιπλέον, μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα να γνωρίσουμε τον Καβάφη στα παιδιά και στους νέους. Να τον φέρουμε στο σήμερα”.

“Κσε αυτό το σημείο έρχεται ο ρόλος της Στέγης”, μας λέει η Α. Παναγιωτάκου. “Η οποία είναι ανοιχτή στις καλλιτεχνικές προτάσεις που σχετίζονται με τη ζωή και το έργο του Καβάφη. Δουλειά μας , επίσης, είναι να συστήνουμε τον ποιητή σε καλλιτέχνες που δεν τον ξέρουν καν. Αυτή ήταν και η λειτουργία του Φεστιβάλ Καβάφη που έγινε τον Απρίλιο στη Νέα Υόρκη”.

Μας αναφέρουν ένα παράδειγμα για τη μεταφορά του πνεύματος του Αλεξανδρινού ποιητή στη σύγχρονη πραγματικότητα: ο Νέγρος του Μοριά (σσ. γνωστός Έλληνας ράπερ με καταγωγή από την Γκάνα) έκανε ένα ραπ τραγούδι το οποίο περιλαμβάνει λόγια δικά του, αλλά και στίχους από διάφορα ποιήματα του Καβάφη. Το τραγούδι εντάχθηκε στη νέα ταινία της Εύης Καλογεροπούλου.

“Constantinopoliad”

Τα εγκαίνια του καινούριου χώρου συνοδεύονται από καλλιτεχνικές δράσεις που τιμούν τη ζωή και το έργο του ποιητή. Ένα από αυτά, είναι η περφόρμανς “Constantinopoliad”, η οποία παρουσιάζεται από τις 22 έως τις 26 Νοεμβρίου στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη (Λεωφ. Αμαλίας 56). Το έργο που δημιούργησαν η εικαστική καλλιτέχνιδα Kathryn Hamilton, γνωστή και ως Sister Sylvester, με την Αιγύπτια μουσικό Nadah El Shazly, γνώρισε την αποθέωση όταν έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο στη Νέα Υόρκη. Eίναι ένα χειροποίητο βιβλίο που διαβάζεται συλλογικά από το κοινό εντός μιας ηχητικής εγκατάστασης. Είναι εμπνευσμένο από τις κενές και σκισμένες σελίδες του“Constantinopoliad, an epic”, του ημερολογίου που άρχισε να κρατά ο νεαρός Καβάφης όταν έφυγε εσπευσμένα από την Αλεξάνδρεια με τη οικογένειά του, από χαμένα και αγνοούμενα μέσα στον χρόνο αρχεία, καθώς και από φαντάσματα, ερωτικά και ιστορικά, τα οποία επισκέπτονται τον μεγαλύτερο Καβάφη στα ποιήματά του.

Φωτογραφίες: Στέλιος Τζέτζιας