Έρευνα εντόπισε, σε ανύποπτο χρόνο, τις δύο μονάδες στην Μόσχα, που φέρονται να σχετίζονται με την κατασκευή του πυραύλου “Oreshnik”.
Tο πρωί της 21ης Νοεμβρίου oι ρωσικές δυνάμεις πραγματοποίησαν μία σύνθετη επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους κατά κρίσιμων υποδομών και βιομηχανιών στην πόλη Ντνίπρο της Ουκρανίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι πύραυλοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οκτώ - οι επτά αναγνωρίστηκαν άμεσα και οι έξι εξ αυτών αναχαιτίστηκαν σύμφωνα με την Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία.
Οι άλλοι δύο πύραυλοι, όπως ανέφεραν Ουκρανοί αξιωματούχοι, κατέστρεψαν μία βιομηχανία (αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ήταν η μονάδα Pivdenmash του κρατικού οργανισμού αεροδιαστημικής), ενώ επλήγησαν και κατοικημένες περιοχές. Ένας από τους πυραύλους, αυτός που χτύπησε τη βιομηχανική μονάδα, χαρακτηρίστηκε αρχικά από τους Ουκρανούς ως διηπειρωτικός. Δυτικοί αξιωματούχοι την ίδια ώρα ανέφεραν ότι ο συγκεκριμένος πύραυλος δεν ήταν διηπειρωτικός και ότι ήταν πιθανότερο να πρόκειται για έναν με μικρότερο βεληνεκές - ωστόσο, ο τύπος του παρέμενε απροσδιόριστος.
Το βράδυ της 21ης Νοεμβρίου ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν σε ομιλία του δήλωσε ότι οι ρωσικές δυνάμεις πραγματοποίησαν πυραυλική επίθεση κατά της πόλης Ντνίπρο, στην οποία δοκιμάστηκε και ένας νέος βαλλιστικός πύραυλος τον οποίον αποκάλεσε “Oreshnik". Αυτή η επίθεση, σύμφωνα τον Ρώσο πρόεδρο ήταν μία άμεση απάντηση στις πρόσφατες ουκρανικές επιθέσεις στη Ρωσία κατά τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν πύραυλοι ATACMS και Storm Shadow που είχαν προμηθευθεί από χώρες του NATO. Ο Πούτιν απείλησε να χτυπήσει τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των δυτικών χωρών που επιτρέπουν στην Ουκρανία να πραγματοποιήσει πλήγματα στη Ρωσία. Ωστόσο, δεν ήταν η πρώτη φορά που η Ουκρανία χρησιμοποιούσε βαλλιστικούς πυραύλους ATACMS και Storm Shadow κατά της Ρωσίας. Από τον Απρίλιο του 2023 και εντεύθεν έχουν πραγματοποιήσει αρκετά χτυπήματα στην περιοχή της Κριμαίας, την οποία έχει προσαρτήσει η Ρωσία.
Οι Ουκρανοί στη συνέχεια εντόπισαν ότι ο πύραυλος που χτύπησε το εργοστάσιο εκτοξεύθηκε από την περιοχή Αστραχάν της Ρωσίας και ότι έπληξε μέσα σε 15 λεπτά το Ντνίπρο. Ο πύραυλος ήταν εξοπλισμένος με έξι κεφαλές και κάθε μία από τις κεφαλές με έξι υποπυρομαχικά, όπως αναφέρει ο ΑΝΤ1.
Η ταχύτητα στο τελευταίο τμήμα της τροχιάς του μπορεί να ήταν και πάνω από 11 Mach, που σημαίνει 13.600 χιλιομετρα την ώρα, καθιστώντας την αναχαίτισή του από αντιπυραυλικά συστήματα ιδιαίτερα δύσκολη, έως αδύνατη.
Στις 22 Νοεμβρίου ο Πούτιν πραγματοποίησε συνάντηση με την ηγεσία του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας, εκπροσώπους της ρωσικής αμυντικής βιομηχανικής βάσης και Ρώσους κατασκευαστές πυραύλων, συγχαίροντας τον ρωσικό στρατό για τη διεξαγωγή της “επιτυχημένης δοκιμής” του Oreshnik ως απάντηση σε “αυτούς που προσπαθούν να εκβιάσουν” τη Ρωσία. Ο Πούτιν τόνισε ότι ο συγκεκριμένος πύραυλος δεν είναι εκσυγχρονισμός ενός παλιού σοβιετικού μοντέλου και υποστήριξε ότι οι Ρώσοι σχεδιαστές τον δημιούργησαν “με βάση σύγχρονες τεχνολογίες αιχμής”, ισχυρίστηκε επανειλημμένα ότι δεν υπάρχει σύστημα για να αμυνθεί κατά των Oreshnik και ανέφερε ότι η Ρωσία σχεδιάζει ήδη την παραγωγή τους. Ο Διοικητής των Ρωσικών Στρατηγικών Πυραυλικών Δυνάμεων, Συνταγματάρχης Σεργκέι Καρακάγιεφ είπε στον Πούτιν ότι ο Oreshnik μπορεί να χτυπήσει στόχους σε όλη την Ευρώπη και τόνισε ότι δεν υπάρχουν ανάλογα πυραυλικά συστήματα πουθενά στον κόσμο.
Ωστόσο, αναφορές των ΗΠΑ και της Ουκρανίας για το χτύπημα του βαλλιστικού πυραύλου της 21ης Νοεμβρίου επεσήμαναν ότι ο πύραυλος Oreshnik δεν αποτελεί εγγενώς νέα ρωσική στρατιωτική δυνατότητα. Η εκπρόσωπος του Πενταγώνου Sabrina Singh δήλωσε για τον Oreshnik ότι η Ρωσία βασίστηκε στο υπάρχον μοντέλο ρωσικού διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου RS-26 Rubezh. Από την πλευρά της η Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών της Ουκρανίας δήλωσε στις 22 Νοεμβρίου πως εκτιμά ότι ο βαλλιστικός πύραυλος που εκτόξευσε η Ρωσία είναι στην πραγματικότητα ένας πύραυλος από το πρότζεκτ "Kedr", η ανάπτυξη του οποίου ξεκίνησε το 2018-2019, και ότι η ονομασία Oreshnik, που σημαίνει «αγριοφουντουκιά», είναι ένας κωδικός για το συγκεκριμένο υπερηχητικό μοντέλο. Αναφέρεται δε ότι πιθανότατα να υπάρχουν 10 τέτοιοι πύραυλοι και ότι ενδέχεται να πραγματοποιηθούν και άλλες δοκιμαστικές εκτοξεύσεις.
Στις 26 Νοεμβρίου το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο ανώτερες κυβερνητικές πηγές της Ουκρανίας, σημειώνει ότι ο Oreshnik που έπληξε το Ντνίπρο την περασμένη εβδομάδα μετέφερε μεν κεφαλές αλλά όχι εκρηκτικά και ότι για αυτό προκάλεσε περιορισμένες ζημιές. Δύο ημέρες μετά, στις 28 Νοεμβρίου, o Πούτιν απείλησε ότι θα στοχεύσει “κέντρα λήψης αποφάσεων στο Κίεβο” με τον νέο Oreshnik και καυχήθηκε ότι η Ρωσία παράγει δέκα φορές περισσότερους πυραύλους από όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ.
Είτε πρόκειται για κωδικό μοντέλου του πρότζεκτ “Kedr” είτε για μετεξέλιξη του διηπειρωτικού RS-26 Rubesz, πίσω από την παραγωγή του Oreshnik φαίνεται πως είναι το Ινστιτούτο Θερμικής Τεχνολογίας της Μόσχας. Πριν από λίγες ημέρες το Ουκρανικό Υπουργείο Άμυνας αναγνώρισε το εν λόγω ινστιτούτο ως κύριο κατασκευαστή του πυραυλικού συστήματος Kedr, ενώ αυτό κατασκεύασε και τον διηπειρωτικό RS-26. Οι ΗΠΑ το ενέταξαν σε λίστα κυρώσεων το 2021 και η ΕΕ ακολούθησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Σύμφωνα με έρευνα της Rhodus Intelligence (www.rhodus.com), μίας ιδιωτικής εταιρείας που χρησιμοποιεί πληροφορίες από διαθέσιμες δημόσια πηγές (Open Source Intelligence - OSINT), το Ινστιτούτο Θερμικής Τεχνολογίας της Μόσχας διαθέτει δύο εργοστασιακές μονάδες, οι οποίες ανήκουν σε θυγατρικές του ινστιτούτου, για την παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων και συναφούς εξοπλισμού, όπως είναι οι εκτοξευτήρες. Το εργοστάσιο Votkinsk, το οποίο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για την κατασκευή πυραύλων στερεού καυσίμου, και το Titan-Barrikady, στο οποίο αναπτύσσονται εκτοξευτήρες, εξοπλισμό ελέγχου και ηλεκτρονικά συστήματα.
Ερευνώντας του τρόπους με τους οποίους παράγονται βαλλιστικοί πύραυλοι στη Ρωσία, η Rhodus Intelligence κατάφερε να συλλέξει σε ανύποπτο χρονικό διάστημα πληθώρα φωτογραφικού υλικού και βίντεο από τις δύο αυτές μονάδες του Ινστιτούτου Θερμικής Τεχνολογίας της Μόσχας και τα ευρήματα είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτικά.
Τόσο για αυτές καθαυτές τις εγκαταστάσεις, όσο και για τα δυτικής προέλευσης μηχανήματα που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των ρωσικών βαλλιστικών πυραύλων - ανάμεσά τους και του Oreshnik.
Το πρώτο βίντεο που αφορά το Votkinsk είναι από το 2016, κατά την επίσκεψη αξιωματούχων της περιφέρειας Udmurtia, όπου και εδρεύει η εργοστασιακή μονάδα. Προβλήθηκε στο τοπικό κανάλι Vesti.Udmurtia
«Το εργοστάσιο του Votkinsk απέκτησε ένα νέο τμήμα. Είναι εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, συμπεριλαμβανομένων ρομπότ. Πρόκειται για ένα μοναδικό χυτήριο, καθώς δεν υπάρχουν παρόμοια στη ρωσική βιομηχανία», λέει ο αφηγητής στο βίντεο.
Το πρώτο μηχάνημα που εμφανίζεται στο βίντεο εντός του νέου τμήματος είναι ένας ρομποτικός βραχίονας της σουηδο-ελβετικής εταιρείας ABB. Ένα ακόμα μηχάνημα στο νέο χυτήριο είναι αμερικανικής προέλευσης - συγκεκριμένα της εταιρείας Cleveland Tool and Machine Inc, που έχει έδρα στο Οχάιο και διατηρούσε συνεργασία με ρωσική εταιρεία για να πραγματοποιεί εξαγωγές στη Ρωσία - η ρωσική εταιρεία με την οποία συνεργαζόταν δεν εμφανίζεται πλέον στις διαδικτυακές σελίδες της Cleveland Tool and Machine.
Το επόμενο βίντεο προβλήθηκε στο τοπικό κανάλι “Vesti 24” και αναρτήθηκε στο YouTube στις 9 Ιανουαρίου 2021. Σήμερα έχει κατέβει. Το βίντεο φέρεται να τραβήχτηκε ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη ο σχεδιασμός του Oreshnik - Kedr κατά τους Ουκρανούς, οι οποίοι τοποθετούν την αρχή του συγκεκριμένου πρότζεκτ ανάπτυξης πυραύλου την περίοδο 2018-2019.
Από το 33ο δευτερόλεπτο στο βίντεο, πάνω από τον δεξιό ώμο του ομιλητή, διακρίνεται μία πινακίδα που αναγράφει “SP 430”. Σύμφωνα με τους αναλυτές της Rhodus Intelligence, πρόκειται για αυτοματοποιημένο σύστημα τόρνου τσεχικής παραγωγής και συγκεκριμένα της εταιρείας Kovosvit Mas, το οποίο διατίθεται με σύστημα ελέγχου της γερμανικής Siemens και χρησιμοποιεί οδηγούς λογισμικού της Siemens και της ιαπωνικής εταιρείας Fanuc. Στο 47ο δευτερόλεπτο του βίντεο εμφανίζεται δίπλα από την μπλε τζαμένια πόρτα ένα μηχάνημα - οριζόντιο τριπάνι που αναγράφει Varnsdorf TOS, επίσης τσεχικής προέλευσης.
Το τρίτο βίντεο εμφανίστηκε στον λογαριασμό της μονάδας Votkinsk στο ρωσικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης Vkontakte μετά την εισβολή στην Ουκρανία, τον Σεπτέμβριο του 2022.
Στο 9o-10ο δευτερόλεπτο διακρίνεται controller της Siemens για αυτοματοποιημένα μηχανήματα. Στο 12ο δευτερόλεπτο τσεχικής προέλετσης μηχάνημα Kovosvit Mas, καθώς και Siemens. Στο 22ο δευτερόλεπτο μηχανήματα Varnsdorf. Στο 28ο δευτερόλεπτο γερμανικός εξοπλισμός Traub και στο 42-43ο δευτερόλεπτο ταιβανέζικο μηχάνημα Extron.
Σημειώνεται ότι στη θυγατρική εταιρεία που λειτουργεί το εργοστάσιο του Votkinsk, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις για πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων της ελήφθησαν ταυτόχρονα με αυτές κατά του Ινστιτούτου Θερμικής Τεχνολογίας της Μόσχας, τον Δεκέμβριο του 2022.
Οι αναλυτές της Rhodus Intelligence λένε για την έρευνά τους ότι «ξεκίνησε με μια απλή ερώτηση. Πώς μπορεί η Ρωσία να παράγει πυραύλους αφού έχει απωλέσει τα (παλαιά) σοβιετικά μηχανήματα και τη σοβιετική δεξιοτεχνία»; Όπως εξηγούν, τη δεκαετία 2000-2010, ο Πούτιν επανέφερε τη στρατιωτική παραγωγή από τους «νεκρούς» αντικαθιστώντας τη μηχανική εργασία με τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό και αυτοματοποιημένα συστήματα από τη Δυτική Ευρώπη και σε μικρότερο βαθμό από την αναπτυγμένη Ανατολική Ασία. Καθώς αυτές οι προμήθειες αποτελούσαν τη βάση κατασκευής της ρωσικής βιομηχανίας πυραύλων, η ικανότητά της να εκτελεί τα σοβιετικά σχέδια συστημάτων, βασίζεται πλέον στη συνεχή εισαγωγή ανταλλακτικών και αναλώσιμων από τους συμμάχους των ΗΠΑ. «Σε αντίθεση με τη δημοφιλή άποψη, πολλές από αυτές τις προμήθειες είναι δύσκολο ή αδύνατο να αντικατασταθούν με κινεζικά εξαρτήματα. Οι περιορισμοί των κινεζικών δυνατοτήτων εξηγούν την κατά τα άλλα περίεργη απουσία κινεζικών μηχανών στα ρωσικά εργοστάσια παραγωγής πυραύλων μέχρι το 2022», υποστηρίζουν.
Αυτός ακριβώς ο δυτικός προσανατολισμός της Ρωσίας όσον αφορά τον εξοπλισμό για την ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων είναι ιδιαίτερα ευδιάκριτος στο δεύτερο εργοστάσιο του Ινστιτούτου Θερμικής Τεχνολογίας της Μόσχας, το Titan-Barrikady.
Το πρώτο από τα βίντεο που ακολουθούν μεταδόθηκε στο τηλεοπτικό κανάλι “Akhtuba-TV” στο Βόλγκογκραντ, στην περιφέρεια όπου βρίσκεται το Titan-Barrikady και ανέβηκε στο YouTube τον Μάρτιο του 2012.
Στα πλάνα των πέντε πρώτων δευτερολέπτων οι αναλυτές της Rhodus Intelligence εντόπισαν μηχανήματα της αμερικανικής εταιρείας Haas. Στο 6ο δευτερόλεπτο, στο επάνω αριστερό μέρος του τηλεοπτικού κάδρου εμφανίζεται το λογότυπο της AgieCharmilles, μηχανήματος που ανήκει στην ελβετική εταιρεία GF Machining Solutions. Στο 12ο δευτερόλεπτο, ένας controller της Siemens, ενώ στο 43ο δευτερόλεπτο ένας controller της Haas.
Tο επόμενο βίντεο δημιουργήθηκε από το Τμήμα Αυτοματοποιημένων Συστημάτων του Κρατικού Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Βόλγκογκραντ ως παρουσίαση της συνεργασίας τους με την Titan-Barrikady. Ανέβηκε στο YouTube τον Δεκέμβριο του 2018.
Στο 4ο και 5ο δευτερόλεπτο επάνω δεξιά διακρίνονται σε μηχάνημα τα γράμματα “em”, λογοτύπου που παραπέμπει στην αυστριακή εταιρεία Emco. Αμέσως μετά στο κοντινό πλάνο ο υπάλληλος κοιτάζει την οθόνη ενός controller της γερμανικής Heidenhain, ενώ στο 10ο δευτερόλεπτο διακρίνονται -από αριστερά προς τα δεξιά- μηχάνημα Emco, υδροκόπτης TechniWaterjet (Αυστραλία) και πάλι εξοπλισμός Emco. Στο 24ο δευτερόλεπτο ένα μηχάνημα Samsung με αριθμητικό χειριστήριο της ιαπωνικής Fanuc.
Σε αντίθεση με την εταιρεία του Votkinsk, στην οποία ως θυγατρική του Ινστιτούτου Θερμικής Τεχνολογίας της Μόσχας, επιβλήθηκαν κυρώσεις από την ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2022 - δηλαδή στον ίδιο γύρο κυρώσεων με την μητρική της, στην εταιρεία του Titan-Barrikady επιβλήθηκαν ευρωπαϊκές κυρώσεις περισσότερο από έναν χρόνο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2024.
«Με βάση τα δεδομένα των δημοσίων προμηθειών της στρατιωτικής βιομηχανίας για την περίοδο 2011-2022 που συγκεντρώσαμε, οι αρχές, τα μέσα ενημέρωσης και οι ανεξάρτητοι ερευνητές θα μπορούν να παρακολουθούν τις συγκεκριμένες αλυσίδες εφοδιασμού της πυραυλικής βιομηχανίας», αναφέρουν οι αναλυτές της Rhodus Intelligence.
«Καταφέραμε να αναγνωρίσουμε τον εξοπλισμό με τον οποίο λειτουργούν οι κατασκευαστές πυραύλων, τη σύνθεση και τα προσόντα του εργατικού δυναμικού τους, καθώς και τα δομικά πρότυπα των αλυσίδων εφοδιασμού τους. Η μεθοδολογία και τα μέσα που έχουμε αναπτύξει καθιστούν δυνατή την πιο αποτελεσματική εφαρμογή των κυρώσεων», καταλήγουν.