Στα απομονωμένα και δύσκολα τοπία των Ιμαλαΐων, υψώνονται τα αινιγματικά πέτρινα οικοδομήματα, γνωστά ως «Πύργοι των Ιμαλαΐων» ή « Οι Πέτρινοι Πύργοι με το Αστεροειδές Σχήμα».
Σε ύψος που φτάνει έως και τα 60 μέτρα, αυτοί οι εντυπωσιακοί πύργοι (περίπου 250 στο σύνολο) δεσπόζουν στον ορίζοντα της επαρχίας Σιτσουάν και της Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ, προκαλώντας δέος και ερωτήματα στους επισκέπτες και στους ερευνητές.
Παρά τη στιβαρή κατασκευή τους (είναι φτιαγμένοι από πέτρα, πλίνθους και ξύλο)και την ανθεκτικότητά τους στους σεισμούς, η ακριβής τους προέλευση και χρήση παραμένουν ακόμη μυστήριο στην αρχαιολογική κοινότητα.
Οι ντόπιοι δεν διατηρούν καμία συλλογική μνήμη για το ποιοι τους έκτισαν ή για ποιο λόγο. Όπως δήλωσε η Γαλλίδα εξερευνήτρια Frédérique Darragon, που έφερε στο φως τους πύργους το 1998, «η γνώση αυτή φαίνεται να έχει χαθεί, πιθανότατα λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης και της πολιτιστικής αποσύνθεσης των φυλών που κατοικούσαν στην περιοχή».
Μνημεία δύναμης, εμπορίου ή άμυνας;
Ποια ήταν όμως η χρήση αυτών των οικοδομημάτων; Οι αρχαιολόγοι δεν έχουν ακόμα σίγουρη απάντηση.
Η κατασκευή τους χρονολογείται, βάσει ραδιοχρονολόγησης , περίπου 600 έως 1.000 χρόνια πριν. Ορισμένοι μελετητές εκτιμούν ότι η ανέγερσή τους ξεκίνησε από το 200 μ.Χ. και συνεχίστηκε έως το 1400.
Οι λειτουργίες που προτείνονται από τους ειδικούς ποικίλουν: Άλλοι θεωρούν πως χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες και αμυντικά παρατηρητήρια ενώ άλλοι πιστεύουν πως το σημείο στο οποίο χτίστηκαν σε συνδυασμό με την επιβλητικότητα τους θα τα έκαναν έντονα σύμβολα κοινωνικής ισχύος για τους τοπικούς άρχοντες.
Ταυτόχρονα, το χρονικό εύρος της χρήσεως τους αποκαλύπτει ότι οι πύργοι δεν υπήρξαν προϊόν μιας μόνο περιόδου ή σκοπού, αλλά μάλλον εξελίχθηκαν και προσαρμόστηκαν στις ανάγκες κάθε εποχής.
Οι πύργοι παρουσιάζονται σε εντυπωσιακή ποικιλία σχημάτων: τετράγωνοι, πολύγωνοι και, πιο εντυπωσιακά, αστροειδείς, με διαφορετικό αριθμό ακτίνων. Αυτή η ποικιλομορφία δεν είναι μόνο αρχιτεκτονικά αξιοθαύμαστη αλλά και ενδεικτική μιας σύνθετης πολιτισμικής ιστορίας.
Οι πύργοι αυτοί δεν περιορίζονται σε απομονωμένες περιοχές· συναντώνται εξίσου μέσα σε ζωντανά χωριά όσο και σε ερημωμένες ορεινές τοποθεσίες, δημιουργώντας ένα δίκτυο πέτρινων «φαντασμάτων» που διατρέχει τον ιστορικό ιστό των Ιμαλαΐων.
Η Frédérique Darragon, ανέδειξε την πιθανότητα οι πύργοι να χρησίμευαν ως σύμβολα πλούτου και κύρους οικογενειών, σε περιόδους ακμής εμπορικών συναλλαγών, ιδίως με τους Μογγόλους. Οι περίτεχνες γεωμετρικές μορφές,ιδιαίτερα οι αστροειδείς πύργοι με 8 έως 12 ακτίνες, προκαλούν εντυπωσιασμό αλλά προσέφεραν και αυξημένη δομική αντοχή.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι είσοδοι των πύργων, τοποθετημένες αρκετά μέτρα πάνω από το έδαφος, υποδηλώνουν πιθανή στρατηγική χρήση ως παρατηρητήρια κατά μήκος εμπορικών διαδρομών, όπως συνέβαινε στην περιοχή Μίνιακ.
Μνημεία σε κίνδυνο
Η διεθνής κοινότητα άρχισε να ενδιαφέρεται για τους πύργους μόλις πρόσφατα. Το 2006, οι Πύργοι της Νοτιοδυτικής Κίνας εντάχθηκαν στη λίστα του World Monuments Fund με τα υπό εξαφάνιση πολιτιστικά μνημεία. Η κίνηση αυτή αύξησε την ευαισθητοποίηση για τη διατήρησή τους.
Πολλοί πύργοι σήμερα παραμένουν ακατοίκητοι και ευάλωτοι στην ερήμωση και τις καιρικές συνθήκες. Η έλλειψη στέγης σε αρκετούς επιτρέπει στο νερό να διαβρώνει τα θεμέλια, απειλώντας την ακεραιότητά τους.
Προς την UNESCO;
Καθώς η σημασία των πύργων αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο, τοπικές κοινότητες και επιστήμονες υποστηρίζουν πλέον την ένταξή τους στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Ένα τέτοιο βήμα θα εξασφάλιζε πόρους για συντήρηση και θα ενίσχυε την τοπική οικονομία μέσω ήπιου πολιτιστικού τουρισμού.
Η φωνή του παρελθόντος
Παρά την εντυπωσιακή παρουσία τους, η προέλευση και η αρχική χρήση των πύργων παραμένουν ένα από τα πλέον αινιγματικά ζητήματα της ασιατικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Αν και καταγράφηκαν για πρώτη φορά επίσημα κατά την περίοδο της δυναστείας των Μινγκ (1368–1644), ελάχιστη ήταν η γνώση για αυτούς ακόμη και μέσα στην ίδια την Κίνα έως το 2006. Τότε, η ένταξή τους στον κατάλογο απειλούμενων πολιτιστικών μνημείων του World Monuments Fund ανέδειξε την ύπαρξή τους διεθνώς και προσέλκυσε το επιστημονικό ενδιαφέρον.
Η ίδια η αφάνεια των πύργων προσδίδει βάθος στο μυστήριο. Για τους ιστορικούς και τους αρχαιολόγους, αποτελούν έναν συναρπαστικό γρίφο που παραμένει ανεπίλυτος, ενισχύοντας την πολιτιστική τους αξία ως “χαμένα κεφάλαια” της ιστορίας των Ιμαλαΐων.
Οι Πύργοι των Ιμαλαΐων παραμένουν βουβοί μάρτυρες μιας χαμένης πολιτιστικής κληρονομιάς. Αν και ο σκοπός και οι κατασκευαστές τους ίσως να μην αποκαλυφθούν ποτέ πλήρως, η σημασία τους για την αρχιτεκτονική, την ιστορία και τη συλλογική μνήμη είναι αδιαμφισβήτητη.
«Καθένας από αυτούς είναι σαν ένα πέτρινο χειρόγραφο, που περιμένει υπομονετικά να διαβαστεί», λέει η Darragon.
Καθώς οι επιστήμονες συνεχίζουν να ερευνούν, οι πύργοι αυτοί ίσως μια μέρα αποκαλύψουν την πλήρη ιστορία τους – και μαζί της, ένα ακόμη κομμάτι της πολύπλοκης ταυτότητας των Ιμαλαΐων.
