Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να επισκεφθεί τη χώρα μας μέχρι το τέλος του μήνα για να συναντηθεί με τον Ελληνα ομόλογό του.
Πιο γρήγορα απ' ό,τι αναμενόταν ενδέχεται να ξεκινήσει η διερεύνηση ανάμεσα στον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, ως προς το «αν υφίστανται οι βασικές συνισταμένες, αν συντρέχει μια κοινή βάση κατανόησης για να εισέλθουν Αθήνα και Αγκυρα στη συζήτηση για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας». Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η επίσκεψη του Φιντάν στην Αθήνα, που αρχικά είχε χρονοδιάγραμμα έως το τέλος Νοεμβρίου/αρχές Δεκεμβρίου, πιθανόν να γίνει νωρίτερα, ακόμα και μέσα στον Οκτώβριο.
Την εξήγηση γιατί μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο την έδωσε εμμέσως ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών σε συνέντευξη που παραχώρησε στον ΣΚΑΪ το πρωί της Παρασκευής. Ο Γ. Γεραπετρίτης είπε ότι βρισκόμαστε ακόμα σε προκαταρκτικό στάδιο αυτής της διερεύνησης και άφησε να εννοηθεί πως αυτό που θα συζητηθεί στη συνάντηση είναι αν θα γίνουν δεκτές από την Τουρκία οι δύο προϋποθέσεις που θέτει η ελληνική πλευρά, δηλαδή ότι η συζήτηση θα αφορά μόνο την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα και ότι θα γίνει στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Αυτό θα είναι το πρώτο ζητούμενο αυτής της διερεύνησης. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών, «αν δεν έχουμε κοινή κατανόηση, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε».
Υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει συμφωνία στη συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν, τότε θα προχωρήσει η διερεύνηση στα επόμενα ερωτήματα που εκ των πραγμάτων θα τεθούν σε μια τέτοια συζήτηση. Αν δηλαδή συζητάμε για το σύνολο των θαλάσσιων ζωνών ή μόνο για το Αιγαίο (όπως θέλουν οι Τούρκοι), αν θα τεθεί και ζήτημα ευθυγράμμισης εναέριου χώρου και υφαλοκρηπίδας (ένα θέμα που πάντα έβαζε η Αγκυρα στη συζήτηση), σε ποιο δικαστήριο θα γίνει η προσφυγή για διαιτησία σε περίπτωση που οι δύο πλευρές δεν μπορούν να συμφωνήσουν (Χάγη ή Αμβούργο, με το τελευταίο να έχει σύμφωνα με διπλωμάτες το πλεονέκτημα, ότι δεν είναι προϋπόθεση το συνυποσχετικό).
Χωρικά ύδατα
Οταν αυτά επιλυθούν, μπορούν να ξεκινήσουν οι καθαρά τεχνικές συζητήσεις, με ανοιχτό ακόμα το μεγάλο ζήτημα του εύρους των χωρικών υδάτων. Εμπειροι διπλωμάτες υποστηρίζουν πως -με δεδομένο ότι ισχύουν όσα λέει ο υπουργός Εξωτερικών περί «διαφορετικής προσέγγισης» και «αμοιβαίας κατανόησης»- η διαδικασία θα πάρει χρόνο και ενδεχομένως να απαιτηθεί ακόμα μία συνεννόηση ανάμεσα στους δύο υπουργούς.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η διερεύνηση δεν πρόκειται να ξεκινήσει αν οι Τούρκοι επιμείνουν στην ατζέντα που βάζουν συνήθως σε αυτή τη συζήτηση, δηλαδή αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, γκρίζες ζώνες, και θέματα κυριαρχίας επί νησιών και βραχονησίδων. «Η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να συναινέσει στο να τεθούν ζητήματα κυριαρχίας, είτε στον διάλογο με την Τουρκία είτε στη διεθνή δικαιοδοσία», ξεκαθάρισε στην ίδια συνέντευξη ο Γ. Γεραπετρίτης, τονίζοντας ότι «αυτά τα θέματα είναι εκτός συζήτησης». Προσέθεσε μάλιστα πως αν αυτά τεθούν από την πλευρά της Τουρκίας, «θα ήταν λόγος να σταματήσουμε την περαιτέρω συζήτηση».
Πάντως, η ελληνική κυβέρνηση δείχνει ότι επιθυμεί αυτόν τον διάλογο και ότι προσέρχεται σε αυτόν με αισιοδοξία. Ο υπουργός Εξωτερικών επανέλαβε την πάγια θέση του πως «αν δεν λυθεί η διαφορά οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ με την Τουρκία δεν θα υπάρχει μακρόχρονη ειρήνη στην περιοχή μας», υπερασπίστηκε τη στρατηγική της Αθήνας και έδειξε ότι πιστεύει στον διάλογο.
«Δεκαπέντε μήνες μετά την έναρξη του διαλόγου στο Βίλνιους, όταν συζητάς πάντα κάτι έχεις να κερδίσεις. Λύση δεν μπορεί να υπάρχει αν δεν συζητήσεις», είπε χαρακτηριστικά, ενώ προσέθεσε ότι κατά τη διάρκεια των 15 μηνών εδραιώθηκαν κανάλια επικοινωνίας και ότι και οι δύο κυβερνήσεις δουλεύουν ώστε να μην υπάρχουν εντάσεις και κρίσεις. Αυτό, όπως σημείωσε, έχει αποφευχθεί εδώ και 15 μήνες, ενώ «δεν έχουμε παραβιάσεις του εναέριου χώρου,κάτι που για την Ελλάδα είναι ζωτικό γιατί εδραιώνει τη θέση της ότι οι παραβιάσεις στο παρελθόν ήταν αδικαιολόγητες».
Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία του διαλόγου, ο Γ. Γεραπετρίτης είπε ότι η Ελλάδα δεν περίμενε να υποχωρήσει η Τουρκία από τη μια ημέρα στην άλλη, αλλά όταν καθίσουν οι δύο χώρες στο τραπέζι τα πράγματα αλλάζουν. Και εξέφρασε την άποψη ότι «είναι κατάλληλες οι συνθήκες σήμερα γιατί η Ελλάδα έχει ένα διεθνές κεφάλαιο που είναι πιο ισχυρό από ποτέ. Οταν είσαι ισχυρός διπλωματικά, τότε είναι η ώρα να συζητάς για τα δύσκολα και η κυβέρνηση έχει τη βούληση να προχωρήσει στα δύσκολα». Ο υπουργός Εξωτερικών συμπλήρωσε ότι αισθάνεται χρέος απέναντι στις επόμενες γενιές και ότι «πρέπει να καταλάβουμε όλοι πόσο σημαντικό είναι να ελαχιστοποιούμε τους κινδύνους».
Ο Γ. Γεραπετρίτης απάντησε και στην κριτική που δέχεται η κυβέρνηση, μεταξύ άλλων και από τους δύο πρώην πρωθυπουργούς, Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή, ότι αυτή δεν είναι η στιγμή για διαπραγμάτευση με την Τουρκία. «Για κάποιους μπορεί να είναι εθνικά επιζήμιος ο διάλογος με την Τουρκία, είναι σεβαστή η άποψή τους. Αλλά δεν συμφωνούμε εγώ και η κυβέρνηση», είπε ο υπουργός Εξωτερικών.