Σε αυτό το φθινοπωρινό σκηνικό, η Νάξος αποκαλύπτει μια άλλη πλευρά της, πιο ήρεμη αλλά εξίσου γοητευτική και το Φεστιβάλ Νάξου «Μια βραδιά κάτω από την ελιά» έγινε ο καμβάς που χώρεσε κάποιες από τις πολλές πτυχές του πλούσιου και – για πολλούς από εμάς- ανεξερεύνητου- ναξιώτικου πολιτισμού.

Η εμπνεύστρια Μαρία Πολυκρέτη οραματίστηκε ένα φεστιβάλ που θα αναδείκνυε την ψυχή της Νάξου, συνδυάζοντας τη γαστρονομία, τον πολιτισμό και την ιστορία του νησιού, φέρνοντας κοντά τη Βικτόρια Χίσπλοπ, τον Γρηγόρη Βαλτινό, τον Γιάννη Κότσιρα και κορυφαίους Ελληνες και Γάλλους κι έγινε το όχημα να γνωρίσουμε από κοντά Ναξιώτες με όραμα.

Ιδανικοί οικοδεσπότες διοργάνωσαν, μαζί με τον σύζυγό της, και έπαρχο της Νάξου Γιάννη Μαργαρίτη, φέτος για τρίτη χρονιά το Φεστιβάλ από τις 2 έως τις 5 Οκτωβρίου με τον θεματικό τίτλο «Στιγμή Ολοστρόγγυλη», με έμφαση στην ολιστική προσέγγιση του τόπου τους.

Μαγειρεύοντας στην ακρογιαλιά

Κάτω από τον λαμπερό μεσημεριανό ήλιο της Νάξου, στο γραφικό λιμανάκι της ΑγίαςΆννας, δύο εξέχοντες σεφ ένωσαν τις δυνάμεις τους σε μια αξέχαστη γαστρονομική παράσταση. Η κορυφαία Γαλλίδα σεφ Ελαλί Ρους, κάτοχος του περίοπτου τίτλου M.O.F. (Meilleur Ouvrier de France), μαζί με τον ταλαντούχο Στεφάν Γιακίτς, μεταμόρφωσαν τους φρεσκοψαρεμένους θησαυρούς της θάλασσας σε εκλεπτυσμένα πιάτα, ακριβώς δίπλα στο κύμα.

Ειδική στα ψάρια η Ελαλί Ρους, έδειξε πάνω σ’ έναν ροφό 8 κιλών, πώς μπορείς να χρησιμοποιήσεις όλα τα κομμάτια του ψαριού, ενώ ο Στεφάν Γιακίτς ένας από τους κορυφαίους σεφ παγκοσμίως, διευθυντής μαγείρων της πιο παλιάς Σχολής μαγειρικής της Γαλλίας, με ιστορία άνω των εκατό ετών, δημιούργησε μια γαλλική πατατοσαλάτα (με τις φανταστικές πατάτες του νησιού), εμπλουτισμένη με ψιλοκομμένο σκόρδο, ζουμερό λεμόνι, εκλεκτό ελαιόλαδο και τραγανό φιστίκι, καθώς και το ψάρι, αρωματισμένο με φλούδες από το περίφημο κίτρο της Νάξου που πάνω του ακούμπησε το ψάρι ψημένο με φινέτσα αναδεικνύοντας όσα μοναδικά προσφέρει η θάλασσα και η γη του τόπου.

Τυροκόμος από… κούνια

«Εδώ περπάτησα από μωρό, μέσα στο γάλα μεγάλωσα. Στο τυροκομείο νιώθω πιο καλά από το σπίτι μου, είναι το πρώτο μου σπίτι» λέει ο Γιώργος Μπαμπούνης, που διατηρεί το ομώνυμο τυροκομείο στην τοποθεσία Γιαλούς του Αγιασού και συνδυάζει τους ρόλους του κτηνοτρόφου και του τυροκόμου. Εδώ, η τέχνη της τυροκομίας περνάει από γενιά σε φενιά, με τον Γιώργο και τη μητέρα του Κυριακή να κρατούν ψηλά τη σκυτάλη. Το αστέρι της παραγωγής τους είναι το περίφημο Αρσενικό Νάξου, ένα ΠΟΠ τυρί από νωπό γάλα.

«Το ονομάζουμε “αρσενικό” γιατί προέρχεται από το δυνατό πρώτο γάλα του ζώου» εξηγεί ο Γιώργος. Η παραγωγή φτάνει τους 30-40 τόνους ετησίως, με την ποιότητα να εξασφαλίζεται από τη διατροφή των αιγοπροβάτων, το μικροκλίμα της περιοχής και την ιδιαίτερη χλωρίδα του νησιού, από το βουνό μέχρι τη θάλασσα.

Η μαμά Κυριακή μοιράζεται το μυστικό της επιτυχίας τους: «Αγάπη, μεράκι και παράδοση. Ζυμώνουμε το τυρί όπως μας έμαθαν οι παππούδες μας με τον παραδοσιακό τρόπο, όπως το φτιάχναμε στο μιτάτο».

Το κτήμα Terra grazzia

Στον πανέμορφο περίβολο του ενετικού Πύργου Della Rocca – Grazia, ένα επιβλητικό κτίσμα του 13ου αιώνα, απολαύσαμε μια μοναδική οινική εμπειρία. Ο πέτρινος πύργος με τις χαρακτηριστικές πολεμίστρες και τον περιστεριώνα, που ανήκε σε μία από τις πιο παλιές οικογένειες Ενετών του νησιού, δεσπόζει στο κτήμα Terra Grazia, στο Κάτω Σαγκρί της Νάξου.

Η Αγγελική Γρατσία, ψυχή του οικογενειακού οινοποιείου, μας ξενάγησε στους αμπελώνες, και αφηγήθηκε με πάθος πώς χαρτογράφησε και αναβίωσε χαμένες ποικιλίες, κάποιες πιθανώς μοναδικές, που «μετοίκησαν» από τη Νάξο στη Μικρά Ασία.

Δοκιμάσαμε τα εξαιρετικά κρασιά τους – το ροζέ Fokiano, το λευκό Mosaic και το Assyrtiko – που παράγονται με σεβασμό στην παραδοσιακή αμπελουργία και τις βιοδυναμικές μεθόδους. Το ιδανικό μικροκλίμα του οροπεδίου και η πλούσια ιστορία του τόπου συνθέτουν ένα μοναδικό terroir για τα κρασιά. Το οινοποιείο Terra Grazia είναι επισκέψιμο και μπορείτε να κάνετε κράτηση για γευσιγνωσία μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του κτήματος.

Μια βραδιά με τον Βαλτινό

Σ’ ένα ποιητικό και μουσικό αναλόγιο κάτω από τις αιωνόβιες ελιές στο κτήμα Κάμπονες, η ποίηση άνθησε στα χείλη του Γρηγόρη Βαλτινού. Οι στίχοι του Καβάφη, του Σεφέρη, της Δημουλά πλέκονταν με μελωδίες του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου, καθώς μαζί με τη Μαρία Αλεξίου τραγουδούσαν για έρωτες και όνειρα, με το τσέλο του Δημήτρη Κοτταρίδη να αγκαλιάζει το φλάουτο της Μικαέλας Παναγιωτοπούλου, κάτω από την αέναη καθοδήγηση του μαέστρου της βραδιάς Γιώργου Παγιάτη. Με κάθε «Στιγμή ολοστρόγγυλη», να αναρωτιέται «Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη», με το «Δίχτυ» να πιάνει την «Αθανασία», καθώς «Η ψυχή μας κάνει πανιά» για το αύριο, κι ο έρωτας γεννά τον ανυπεράσπιστο εαυτό μας, με την υπόσχεση «Ο ουρανός να γίνει πιο γαλανός».

Στον νερόμυλο της Ποταμιάς

Περιτριγυρισμένος από καταπράσινα περιβόλια και ρυάκια με νερό του ποταμού, ο νερόμυλος Δρύλλη μοιάζει με ζωντανό μουσείο και μια έκφραση ζωής μιας άλλης εποχής. Ένα τοξωτό πέτρινο πέρασμα οδηγεί στην κύρια είσοδο της κατοικίας, όπου στο ισόγειο εκτός από τον μύλο, υπήρχε κι ένα παραδοσιακό σπίτι, στο οποίο αναβιώνει η καθημερινή ζωή προηγούμενων δεκαετιών. Η δράση του φεστιβάλ μας έδωσε την ευκαιρία να ζήσουμε εκεί, ένα μαγευτικό πρωινό που εξελίχθηκε σε μια νοστιμότατη γαστρονομική περιπέτεια.

Ο chef Γιώργος Παπακώστας και ο Γάλλος ζαχαροπλάστης και σοκολατοποιός Αρνό Λαρέρ συνέθεσαν ένα γευστικό ταξίδι, γεφυρώνοντας την παράδοση με τη σύγχρονη κουζίνα. Ο Aρ. Λαρέρ κέρδισε τις εντυπώσεις με μια φίνα τάρτα με πρωταγωνιστή το κίτρο Νάξου, ενώ ο Γ. Παπακώστας μας χόρτασε με μια κολοκυθόπιτα με μυρωδικά και ξινό τυρί Νάξου.

Συναυλία κάτω από τις ελιές

Ο ελαιώνας του κτήματος Κάμπονες φιλοξένησε τη συναυλία του Γιάννη Κότσιρα με τον Άκη Κατσουπάκη στα πλήκτρα, τον Βαγγέλη Μαχαίρα στο μπουζούκι και τον Κώστα Μίχαλο στην κιθάρα να ολοκληρώνουν το φεστιβάλ με μια αξέχαστη βραδιά.

Αγαπημένες μελωδίες σαγήνευσαν το πλήθος των παρευρισκόμενων και δημιούργησαν μοναδική ατμόσφαιρα. Το κοινό απόλαυσε τραγούδια του Κότσιρα, αλλά και του Μίμη Πλέσσα, που έφυγε από τη ζωή την ημέρα της συναυλίας, καθώς και του αείμνηστου Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Η μουσική ένωσε τον κόσμο, που σιγοτραγουδούσε κάτω από τις ελιές.

Ωδή στη Ναξιακή Γαστρονομία

Στη φιλόξενη, boho style υπαίθρια τραπεζαρία του εστιατορίου Tortuga, οι καλεσμένοι και οι υποστηρικτές του Φεστιβάλ αφέθηκαν στις γεύσεις της ναξιώτικης γαστρονομίας. Υπό το απαλό φως των κεριών, η βραδιά ξεκίνησε με τους χαρακτηριστικούς διονυσιακούς ήχους της μουσικής παράδοση του νησιού, με την τσαμπούνα του Δημήτρη Καραπάτη και το τουμπάκι του Γιάννη Γιακουμή.

Πρώτο σερβιρίστηκε το περίφημο Ζαμπόνι της Απειράνθου, ένα εμβληματικό προϊόν της τοπικής γαστρονομίας, που άνοιξε το σερί από πιάτα βασισμένα αποκλειστικά στα τοπικά προϊόντα, που επιμελήθηκε ο ταλαντούχος σεφ Γιάννης Οικονόμου.

Στη δημιουργία του συνέβαλαν καθοριστικά ο δραστήριος Κώστας Ελευθεράκης και ο έμπειρος σύμβουλος εστιατορίων Γιάννης Ζυγομαλάς, οι οποίοι συνέβαλαν με τις γνώσεις και την παρουσία τους στη γαστρονομική πτυχή του Φεστιβάλ.

Το όραμα του φεστιβάλ

Η Μαρία Πολυκρέτη οραματίστηκε ένα φεστιβάλ που θα αναδείκνυε την ψυχή της Νάξου, συνδυάζοντας τη γαστρονομία, τον πολιτισμό και την ιστορία του νησιού. Ξεκινώντας από τις ρίζες της, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στο κτήμα του παππού της στους Κάμπονες με τις αρχαίες ελιές, δημιούργησε έναν θεσμό που μεγαλώνει και εξελίσσεται κάθε χρόνο. Η επέκτασή του σε διάφορες τοποθεσίες του νησιού υπογραμμίζει τη φιλοδοξία της να αγκαλιάσει ολόκληρη τη Νάξο, αναδεικνύοντας τις ομορφιές και τις ιδιαιτερότητές της.

«Φέτος, είναι μεγάλη χαρά να είδαμε το Φεστιβάλ να μεγαλώνει, να εξελίσσεται και να αγκαλιάζεται από περισσότερους ανθρώπους. Να περιλαμβάνει περισσότερες πτυχές του πολιτισμού μας, να αναδεικνύει τον τόπο μας, τη γαστρονομία του, τις ομορφιές του, με τον πιο ουσιαστικό τρόπο. Ο στόχος μας επετεύχθη. Το εγχείρημά μας ριζώνει και γίνεται θεσμός με την αγάπη και το ενδιαφέρον όχι μόνο το δικό μας, αλλά και ολόκληρου του νησιού. Αυτή η επιτυχία μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε. Γιατί η Νάξος είναι το νησί της έμπνευσης και της δημιουργίας» ανέφερε η ίδια.

Ραντεβού του χρόνου

Το φεστιβάλ φιλοξένησε, επίσης, την παρουσίαση του πιο πρόσφατου βιβλίου της διάσημης συγγραφέως Βικτώριας Χίσλοπ με τίτλο «Το Ειδώλιο», η οποία χαιρέτισε την εκδήλωση. Στο πλαίσιο του φεστιβάλ, ο pastry chef Λαρέρ επισκέφτηκε το Γυμνάσιο Τριπόδων Νάξου, όπου μοιράστηκε τα μυστικά του με τους μαθητές, ενώ τα παιδιά του νησιού είχαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν και να χρωματίσουν κυκλαδικά ειδώλια, υπό την καθοδήγηση της εικονογράφου Λέλας Στρούτση. Οι παρευρισκόμενοι ανανέωσαν το ραντεβού τους για την επόμενη χρονιά, ενώ οι διοργανωτές μίλησαν για ένα ακόμη πιο δυναμικό πολιτιστικό γεγονός με περισσότερες μοναδικές, «στρογγυλές» στιγμές.