*Καθηγητής στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οταν κάναμε τις προβλέψεις πέρυσι για μετά το τέλος της οξείας φάσης της πανδημίας, δεν πιστεύαμε ότι θα συναντούσαμε επίπεδα μεγέθυνσης που θα κινούνταν γύρω στο 6% ή και υψηλότερα και για το 2021 και για το 2022. Βεβαίως, όλοι συμφωνούσαμε ότι θα είχαμε στην Ελλάδα ανάκαμψη, αλλά όχι τόσο δυναμική. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ανάκαμψη και μάλιστα αυτού του μεγέθους ήταν βέβαιη λόγω της παγκόσμιας ανάκαμψης και επειδή είχε προηγηθεί η υγειονομική κρίση. Εάν π.χ. είχαμε υιοθετήσει πολιτικές αποφάσεις που θα οδηγούσαν σε υπέρμετρη αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων (λόγω π.χ. της συνεχούς δημόσιας επιδότησης του ενεργειακού κόστους) και υπέρμετρες μισθολογικές αυξήσεις (π.χ. μεγάλες αυξήσεις του κατώτατου μισθού), τότε η οικονομία ενδεχομένως, αντί της ανάπτυξης που έχουμε μπροστά μας, θα είχε οδηγηθεί σε μια απότομη ύφεση που πραγματικά θα αιφνιδίαζε τους πάντες.

Συγχρόνως, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει μια σειρά από κινδύνους που πρέπει να έχουμε υπόψη μας: α) Μπορεί να εμφανιστούν μεταλλάξεις του ιού που δεν μπορούμε να φανταστούμε σήμερα ή να εμφανιστούν άλλα τυχαία σημαντικά γεγονότα (μεγάλες φυσικές καταστροφές, σεισμοί κ.λπ.). β) Μπορεί να εμφανιστεί μια αξιόλογη μείωση του ρυθμού μεγέθυνσης της κινεζικής οικονομίας λόγω κυρίως της επεκτατικής καταναλωτικής πολιτικής της. γ) Ο πληθωρισμός να μην προσγειωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα. Με άλλα λόγια αναμένουμε οι αυξήσεις να μη συνεχιστούν, αλλά να κινηθούν στα επίπεδα του 2%. Ο αστάθμητος παράγοντας εδώ είναι η τιμή της ενέργειας, που πιέζεται από μια εντυπωσιακή συγκυρία με μεσοπρόθεσμη διάρκεια (κλιματική αλλαγή, γεωστρατηγικές διαστάσεις κ.ά.). Εάν, όμως, οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται θα δημιουργηθεί πρόβλημα ανάσχεσης της ανάπτυξης. δ) Εντοπίζεται πολιτικός κίνδυνος που σχετίζεται με τις εκλογές στη Γερμανία, στη Γαλλία, αλλά και με τη Σύνοδο του Κινεζικού Κομουνιστικού Κόμματος. ε) Εμφανίζονται γεωπολιτικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αλλά και Τουρκίας - Ελλάδας. στ) Οι χρηματαγορές, που βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα, είναι πιθανόν να παρουσιάσουν διακυμάνσεις με διάφορες αφορμές.

Στο γενικό αυτό κλίμα, ο κρατικός Προϋπολογισμός του 2022 έρχεται να δημιουργήσει ένα ασφαλές πλαίσιο λειτουργίας, στοχεύοντας στην αύξηση του εισοδήματος της μεσαίας τάξης. Η στόχευση αυτή πρέπει να συμπεριλάβει και τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, έτσι ώστε να αυξηθεί το ποσοστό του πληθυσμού που κινείται πάνω από το όριο της φτώχειας. Είναι ένας Προϋπολογισμός που προβλέπει την ενθάρρυνση της οικονομικής δραστηριότητας, ώστε και η ανεργία να μειωθεί στο 14,2%, σε επίπεδα, δηλαδή, που συγκρίνονται με εκείνα του 2010. Να σημειωθεί, πάντως, ότι σε μια οικονομία όπως η δική μας, το ποσοστό αυτό της ανεργίας αρχίζει να πλησιάζει ένα σκληρό πυρήνα ανέργων που θα χρειαστούν διαφορετικού τύπου πολιτικές για να αντιμετωπιστεί. Αυτές στηρίζονται κυρίως στη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου και όχι στην ενεργοποίηση της ζήτησης μέσω της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής. Ο Προϋπολογισμός περιλαμβάνει σταδιακή απομείωση των ενισχύσεων λόγω COVID-19 κυρίως προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης των αποπληρωμών των κρατικών ενισχύσεων. Εχει στόχο τη μείωση των φορολογικών βαρών (μείωση του φορολογικού συντελεστή σε νομικά πρόσωπα από 24% σε 22%), την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της επενδυτικής δραστηριοποίησης και υιοθετεί ευκρινέστερα το πλαίσιο της ψηφιακής και πράσινης ανάπτυξης που στηρίζεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο αναμένεται να ενισχύσει το ΑΕΠ κατά 2,8%. Στόχος της οικονομικής πολιτικής που εκφράζεται μέσω του Προϋπολογισμού είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απελευθέρωση της οικονομικής δραστηριότητας, στα πλαίσια ενός υποστηρικτικού δημοσιονομικού πλαισίου, αξιοποιώντας και το ΕΣΠΑ 2021-2027.

Ταυτοχρόνως -και ίσως για πρώτη φορά- υιοθετούνται πολιτικές που ευνοούν τις συγχωνεύσεις και τις συνεργασίες των ΜμΕ, αφού το μικρομεσαίο μέγεθός τους ενδεχομένως αποτελεί από τα σοβαρότερα προβλήματα παραγωγικότητας της οικονομίας. Παράλληλα, η ενίσχυση του τομέα διαχείρισης των ακινήτων μέσω των φορολογικών ανταλλαγών κινητοποιεί τον μεγαλύτερο τομεακό αιμοδότη του ΑΕΠ.

Εάν ο Προϋπολογισμός αυτός «πλεύσει» σε ένα καλό διεθνές κλίμα και συνδυαστεί με την επαναδραστηριοποίηση (μετά από πολλά χρόνια) του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας, τότε οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις θα ενεργοποιηθούν το 2022 σε μια δυναμική οικονομία που είχαμε πολλά χρόνια να δούμε στην Ελλάδα.