Οταν στήνονται κάλπες για εκλογή αρχηγού στα κόμματα εξουσίας, το διακύβευμα συνήθως είναι αυτονόητο, σαφές και προσδιορισμένο: Αναζητείται ένα νέο πρόσωπο για να «φρεσκάρει» την εικόνα της παράταξης και να μπολιάσει τις καταστατικές θέσεις με τη δική του οπτική. Στις κάλπες για την ανάδειξη νέου προέδρου στο ΣΥΡΙΖΑ , το διακύβευμα αυτό έχει ισχυρό ανταγωνισμό. Τα στελέχη της Κουμουνδούρου, περισσότερο και από το ποιος θα είναι ο νέος αρχηγός, ασχολούνται με το αν το κόμμα θα πορευτεί ενιαίο ή αν θα διασπαστεί.

Για τα κόμματα εξουσίας, η λέξη «διάσπαση» συνήθως είναι ταμπού. Ουδέποτε σε διαδικασία ανάδειξης αρχηγού της Ν.Δ. ή του ΠΑΣΟΚ, όσο φορτισμένο και αν ήταν το εσωκομματικό κλίμα, τα αντίπαλα στρατόπεδα έκαναν λόγο ή απείλησαν με διχοτόμηση. Εστω και ένας υπαινιγμός ότι το κόμμα θα αποδυναμωθεί θεωρούνταν «αποστολή αυτοκτονίας». Μετά τις κάλπες, φυσικά, ήταν όλα αλλιώς. Ο Κωστής Στεφανόπουλος διέσπασε τη Ν.Δ. το 1985, ο Γιώργος Παπανδρέου το ΠΑΣΟΚ το 2014.

Στον πλανήτη ΣΥΡΙΖΑ προσεγγίζουν τη διάσπαση με μια πρωτόγνωρη χαλαρότητα. Με γέλια και χαρά. Ηδη από τις αρχές Ιουλίου, όταν οι μονομάχοι ακόμα έπαιρναν θέση στους βατήρες, ο Γιώργος Τσίπρας είχε χρησιμοποιήσει την «απαγορευμένη λέξη». Τότε τουλάχιστον ήταν ένας και το είπε με συστολή. Τώρα, απενοχοποιημένα, το συζητούν δημόσια πολλοί.

Η ξαφνική «εισβολή» του Στέφανου Κασσελάκη στην κούρσα για την ηγεσία απελευθέρωσε τις φυγόκεντρες δυνάμεις. Ακόμη και στελέχη χωρίς φανατισμό και εμπάθεια, όπως η Ολγα Γεροβασίλη, που δεν στηρίζει δημόσια κανέναν από τους υποψηφίους, έβαλε τη διάσπαση με γλυκό ύφος στο τραπέζι. Ο ναύαρχος Αποστολάκης (ένθερμος υποστηρικτής του Στέφανου Κασσελάκη) είπε ακριβώς το ίδιο: η διάσπαση δεν είναι και καμία καταστροφή.

Στο μυαλό τους τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έχουν διάφορα σενάρια, ανάλογα με το αποτέλεσμα της εσωκομματικής κάλπης. Αν κερδίσει η Εφη Αχτσιόγλου, ο Στέφανος Κασσελάκης ενδεχεται να πάρει το ποσοστό του και να φύγει έως τις ευρωεκλογές, συγκροτώντας έναν δικό του πολιτικό φορέα με στόχο την κυριαρχία στην Κεντροαριστερά. Αν, πάλι, ο εξ Αμερικής υποψήφιος κερδίσει το εσωκομματικό ντέρμπι , είναι πιθανό να αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ η κομμουνιστικών καταβολών αριστερή πτέρυγα. Αλλωστε Τσακαλώτος, Φίλης, Σκουρλέτης, Βούτσης και λοιποί είναι δύσκολο να φανταστούν τη συνύπαρξη με έναν αρχηγό που αποτίει φόρο τιμής στον Ελευθέριο Βενιζέλο και ονειρεύεται να μετασχηματίσει τον ΣΥΡΙΖΑ στο μοντέλο του αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος.

Στη πολλαπλώς λαβωμένη Ν.Δ. τρίβουν τα χέρια τους, καθώς εκτιμούν ότι μια πιθανή διάσπαση θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στον βασικό τους αντίπαλο. Στο ΠΑΣΟΚ έχουν χαλαρώσει και περιμένουν να τους πέσει το «ώριμο φρούτο» της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πιθανότατα υπολογίζουν λάθος τα πράγματα, με τα δικά τους μέτρα. Γιατί η διάσπαση δεν λειτουργεί πάντα όπως εκτιμούν όσοι την αποτολμούν ή οι πολικοί τους αντίπαλοι.

Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την Αριστερά, η διάσπαση μοιάζει να είναι γραμμένη στο DNA της. Η ανανεωτική Αριστερά έχει ως αφετηρία τη διάσπαση του ΚΚΕ τον Φεβρουάριο του 1968, από την οποία προέκυψε το ΚΚΕ εσωτερικού. Δεν χρειάζεται, όμως, να πάει κανείς τόσο μακριά. Ας δούμε σχετικά πιο πρόσφατα. Το 2008 ο ηττημένος (για την ηγεσία του κόμματος) Φώτης Κουβέλης έφυγε και έφτιαξε τη ΔΗΜΑΡ. Η ανοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ δεν ανεκόπη. Τον Αύγουστο του 2015 αποχώρησε επεισοδιακά σύσσωμη η αριστερή πτέρυγα υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη. Εναν μήνα αργότερα, εν μέσω της μνημονιακής κυβίστησης, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές με 35%.

Βεβαίως τα πράγματα μπορεί σήμερα να μην εξελιχθούν τόσο ομαλά για το κόμμα, καθώς πια έχει στην πλάτη ένα σερί από εκλογικές ήττες. Και οποιοσδήποτε αρχηγός προκύψει, είτε με διάσπαση είτε χωρίς αυτήν, έχει έναν πολύ δύσκολο κάβο να περάσει, τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Το μέλλον θα δείξει πόσους ΣΥΡΙΖΑ θα έχουμε τελικά και σε πόσες «συσκευασίες». Σήμερα, πάντως, στις κάλπες φαίνεται πως δεν τελειώνει τίποτε. Ολα τώρα αρχίζουν.