ΤΗΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ Τρίτη στις Βρυξέλλες, πριν καν ανοίξουν οι κάλπες των αμερικανικών εκλογών, ο Κωστής Χατζηδάκης επεσήμανε στους ομολόγους του στο Ecofin ότι τα ψηφίσματα που υιοθετούν για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας δεν είναι φιλόδοξα. «Αν εξαιρέσουμε την ενέργεια, στα υπόλοιπα σημεία κινούμαστε με τη λογική του ελάχιστου κοινού παρονομαστή και αυτό δεν φτάνει» είπε ο Ελληνας υπουργός και έχει απόλυτο δίκιο. Η Ευρώπη με τον «μπαμπούλα» του Τραμπ, με τους δασμούς και τον προστατευτισμό στο εμπόριο, που απειλεί να επαναφέρει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος, θα βρεθεί αντιμέτωπη με τα λάθη της, με το έλλειμμα επενδύσεων και την υστέρηση έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας σε ανταγωνιστικότητα, καινοτομία και τεχνολογία. Είναι ωραίο και εύκολο πάντως να επισημαίνουμε τις αδυναμίες των άλλων. Πρέπει όμως να έχουμε το κουράγιο να δούμε και τις δικές μας.

ΕΙΝΑΙ γεγονός ότι η Ελλάδα προς το παρόν αντέχει στους κλυδωνισμούς. Η ανάπτυξη το 2023 ήταν 2,3%, η έκτη καλύτερη επίδοση μεταξύ των 20 χωρών της ευρωζώνης. Εκτιμάται σε 2% για το 2024 και σε 2,4% για το 2025 και το 2026, λόγω της ωρίμανσης των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι αριθμοί δεν αμφισβητούνται. Αυτές που αμφισβητούνται είναι η αντοχή τους στον χρόνο και η βιωσιμότητα της ανάπτυξης, αν συνεχίσουμε και εμείς να κινούμαστε με γνώμονα «τον ελάχιστο παρονομαστή».

ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ προσεκτικά τους ανθρώπους της αγοράς, τον Φωκίωνα Καραβία, τον Βασίλη Ψάλτη (κορυφαίοι τραπεζίτες), τους CEO’s πανίσχυρων κατασκευαστικών εταιρειών και βιομηχανιών, στο έβδομο Athens Investments Forum που έγινε μεσοβδόμαδα στην Αθήνα, δεν μπορεί κανείς που αντιλαμβάνεται τον κόσμο με όρους ρεαλισμού να μην συνειδητοποιήσει ότι η επανάσταση που έχει ανάγκη η χώρα, δεν έχει συμβεί. Εγινε νοικοκύρεμα, έγινε τακτοποίηση αλλά όχι επανάσταση.

Η ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ των δημοσιονομικών μεγεθών είναι αναμφίβολα στα συν της πενταετίας Μητσοτάκη. Η μείωση του χρέους, η πρόωρη εξαγορά των ακριβών μνημονιακών δανείων, η επενδυτική βαθμίδα, η επιστροφή των τραπεζών σε μια κανονικότητα, είναι όλα θετικά. Αυτά όμως είναι η βάση για να χτίσεις μια ανταγωνιστική οικονομία, δεν είναι το οικοδόμημα. Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων και της αγοράς σίγουρα μεροληπτούν όταν προτείνουν, για παράδειγμα, τα υπερπλεονάσματα να μην μεταφράζονται σε μειώσεις φόρων για τα φυσικά πρόσωπα αλλά σε επιδοτήσεις με κριτήρια ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις. Είναι λάθος να βγάζεις από την εξίσωση τους πολίτες που έχουν άμεση αναγκη για ελαφρύνσεις. Στο κάτω-κάτω η χρηματοδότηση της ανάπτυξης είναι θέμα του κράτους αλλά είναι και ο ρόλος των τραπεζών που διατείνονται ότι πλέον είναι εύρωστες και ισχυρές. Δεν μπορεί το κόστος της ανάπτυξης να επιβαρύνει πάντα τη μία μόνο πλευρά.

ΩΣΤΟΣΟ, σε κάποια άλλα από αυτά που λένε οι εκπρόσωποι της αγοράς έχουν απόλυτο δίκιο: η ανάπτυξή μας βασίζεται ακόμη στην κατανάλωση, όχι στις επενδύσεις. Το μερίδιο της κατανάλωσης στην ανάπτυξη φτάνει στο 68%, μεγαλύτερο κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Οι εξαγωγές συρρικνώνονται, οι εισαγωγές αυξάνονται, μεγάλα projects καθυστερούν γιατί λείπει ανθρώπινο δυναμικό. Μόνο στις κατασκευές χρειάζονται τα επόμενα χρόνια 250.000 εργατικά χέρια, περίπου 50% παραπάνω απ’ ό,τι είναι διαθέσιμα σήμερα. Η εισαγωγή εργατικού δυναμικού -νόμιμη μετανάστευση- καθυστερεί χωρίς κανείς να καταλαβαίνει το γιατί, αφού ακόμη και τα υπερδεξιά κόμματα συναινούν στην ανάγκη να προχωρήσει συντεταγμένα η χώρα.

Η ΕΛΛΑΔΑ είναι πρώτη μεταξύ 79 χωρών (TMF Global Business Complexity Index 2024) στη φορολογία, στη γραφειοκρατία, στην εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, στο υπερβολικό διαχειριστικό και ρυθμιστικό κόστος. Οι χρήσεις γης δεν έχουν καθοριστεί, ο Γενικός Πολεοδομικός Σχεδιασμός παίρνει και ξαναπαίρνει παρατάσεις. Οι καθυστερήσεις στη Δικαιοσύνη μάς καθιστούν ακόμη και σήμερα δακτυλοδεικτούμενους για Δυτικοευρωπαίους. Ο μέσος χρόνος αναμονής για μια δικαστική απόφαση είναι 1.770 ημέρες. Τα μέτρα «επιτάχυνσης», που ανακοίνωσαν πρόσφατα η κυβέρνηση και ο Γιώργος Φλωρίδης, θα μειώσουν τη θλιβερή στατιστική στις 1.000 ημέρες, δηλαδή από τα πέντε στα τρία χρόνια. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος όμως είναι 445 ημέρες. Οσο για την καινοτομία; Καλύτερα να μην το συζητήσουμε. Είναι πικρή ιστορία ότι η χώρα μας βρίσκεται στην 25^η θέση από τις 27 χώρες της Ευρώπης.

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ να πούμε πολλά ακόμη. Μάλλον δεν χρειάζεται. Η σαρωτική εκλογή του Τραμπ, οι οικονομικές επιλογές του, η δυνατότητά του να κόβει χρήμα για να ενισχύει τις αμερικανικές επιχειρήσεις, οι συνέπειες στον πληθωρισμό των ΗΠΑ και στην παγκόσμια οικονομία θα φανούν σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Η ανέτοιμη Ευρώπη θα δοκιμαστεί, μαζί και η Ελλάδα. Θα αντέξουν όσοι έχουν μια ισχυρή βάση ανάπτυξης. Είναι καιρός, λοιπόν, να αναμετρηθούμε με το μέλλον.