ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντελφατάχ Αλ Σίσι επισκέφθηκε την Αγκυρα. Η είδηση ήταν η ίδια η επίσκεψη. Πριν από 18 μήνες, κανείς δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι ο Ερντογάν και ο Σίσι θα αντάλλασσαν φιλοφρονήσεις και θα χαριεντίζονταν δημοσίως. Για περισσότερο από μία δεκαετία, οι δυο τους αντάλλασσαν μόνο ύβρεις και απειλές.

ΤΗ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ για τη λείανση των μεταξύ τους σχέσεων έκανε ο εμίρης του Κατάρ, που τους έφερε μαζί στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022. Η Τουρκία πάγωσε την υποστήριξή της στη μουσουλμανική αδελφότητα, το «κόκκινο πανί» για τον Σίσι. Και οι Αιγύπτιοι ήθελαν επενδύσεις, ενίσχυση του εμπορίου τους και τουρκικά όπλα, κυρίως drones. Ο λόρδος Πάλμερστον το έχει περιγράψει δύο αιώνες τώρα: «Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Εχουν μόνο σταθερά συμφέροντα».

ΚΑΠΩΣ έτσι, Ερντογάν και Σίσι στις 4 Σεπτεμβρίου υπέγραψαν 17 συμφωνίες, προήδρευσαν σε ανώτατο συμβούλιο συνεργασίας και συνομίλησαν για όλα τα θέματα, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στην ανατολική Μεσόγειο. Σε πείσμα πάντως των προβοκατόρικων τουρκικών διαρροών που ήθελαν τις δύο χώρες να συμφωνούν σε οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, τίποτα τέτοιο δεν συνέβη. Η Αίγυπτος είναι μια πολύ σοβαρή χώρα και το τελευταίο πράγμα το οποίο θα ήθελε, είναι να πάρει θέση στην ελληνοτουρκική διαμάχη για τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Αθήνας και Καΐρου, που υπεγράφη το 2020, σταματά στον 28^ο μεσημβρινό. Η γραφειοκρατία του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών αντιδρούσε ακόμα και σε αυτό, γιατί θεωρούσε ότι συνεπαγόταν εμπλοκή της Αιγύπτου στην ελληνοτουρκική διένεξη. Χρειάστηκαν μια γενναία δόση αγανάκτησης του Σίσι απέναντι στις ύβρεις που εξαπέλυε (τότε) ο Ερντογάν γι’ αυτόν και μια μεγάλη αποφασιστικότητα για να επιβάλει τη συμφωνία στη χώρα του.

Η ΕΞΟΜΑΛΥΝΣΗ των σχέσεων ανάμεσα στην Τουρκία και στην Αίγυπτο ωστόσο, αλλάζει άρδην τα δεδομένα στην περιοχή μας. Από το 2014 και το περίφημο ταξίδι του Ευάγγελου Βενιζέλου στο Κάιρο (τότε είχε ακούσει τα εξ αμάξης από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ως κυβέρνηση δεν άλλαξε ούτε κεραία από την πολιτική του), η Ελλάδα σχεδίαζε τις κινήσεις της έχοντας δεδομένη την αντιπαλότητα της Αιγύπτου με την Τουρκία. Με αφετηρία τις σχέσεις που καλλιεργήθηκαν επί Βενιζέλου, το 2017 έγινε και η πρώτη τριμερής συνάντηση Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου. Επιπλέον, το ειδικό βάρος που είχε η Αίγυπτος στη Λιβύη και η αντιπαλότητά της με την κυβέρνηση της Τρίπολης, λειτούργησαν μετά το 2019 και το τουρκολιβυκό μνημόνιο ως οδηγός και για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Η πιο απτή απόδειξη της «ταύτισης» Ελλάδας και Αιγύπτου ήρθε τον Νοέμβριο του 2022, όταν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επισκέφτηκε τη Λιβύη, αρνήθηκε όμως να συναντηθεί με την τότε υπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησης της Τρίπολης Λεϊλά Μανγκούς και έφυγε χωρίς καν να αποβιβαστεί από το αεροπλάνο. Δύο μήνες νωρίτερα, στην 158η σύνοδο του Οργανισμού Αραβικών Χωρών, επειδή η Μανγκούς είχε επιλεγεί ως πρόεδρος της συνεδρίασης, ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Σαμέχ Σούκρι είχε αποχωρήσει οργισμένος, φωνάζοντας ότι δεν την αναγνωρίζει. O Νίκος Δένδιας δεν ήθελε να στενοχωρήσει τον Αιγύπτιο ομόλογό του συναντώντας τη Λίβυα υπουργό που τον είχε εξοργίσει. Η Αθήνα άλλωστε μόλις είχε υπογράψει την οριοθέτηση ΑΟΖ με το Κάιρο, που παραμένει το σημαντικότερο επιχείρημα της χώρας μας κατά του τουρκολιβυκού μνημονίου.

ΑΚΟΜΑ και σε ό,τι αφορά τη Λιβύη πάντως, τα δεδομένα πλέον αλλάζουν. Η Τουρκία έχει ρίξει γέφυρες στην ανατολική Λιβύη (ο γιος του Χαλίφα Χαφτάρ πήγε πρόσφατα στην Αγκυρα για δουλειές) και οι αναλυτές πιστεύουν ότι δεν θα διστάσει ακόμα και να αδειάσει την κυβέρνηση της Τρίπολης, αν αυτό θα διευκολύνει την προσέγγιση με την Αίγυπτο.

ΣΤΟ ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είναι αισιόδοξοι ότι η στρατηγική συμμαχία Ελλάδας - Αιγύπτου δεν θα επηρεαστεί από την ευκαιριακή τουρκο-αιγυπτιακή προσέγγιση. Η σχέση είναι βαθιά ριζωμένη και διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις έπραξαν τα δέοντα, διευκολύνοντας την επικοινωνία του Καΐρου με τις Βρυξέλλες. Μια ανησυχία πάντως υπάρχει για τις επιπτώσεις της τουρκο-αιγυπτιακής προσέγγισης στα ενεργειακά της ανατολικής Μεσογείου, αλλά και για το ενδεχόμενο μιας συμφωνίας Τουρκίας και Αιγύπτου για τη Λιβύη. Επίσης, δεν θα είναι καθόλου ευνοϊκή εξέλιξη για την Ελλάδα, αν η Αίγυπτος αποφασίσει να επαναφέρει την πρότασή της για μια διάσκεψη των χωρών της ανατολικής Μεσογείου με σκοπό να λύσει τα προβλήματα της οριοθέτησης, γιατί την ατζέντα δεν θα την ορίζουμε εμείς, αλλά άλλοι. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στην περιοχή μας δείχνουν ότι τίποτε δεν παραμένει αμετάβλητο στις διεθνείς σχέσεις και ότι θα πρέπει να σπεύδουμε να επιλύουμε τα προβλήματα όταν προκύπτουν και όχι να τα αφήνουμε να χρονίζουν, όπως είναι η προσφιλής μας τακτική.