Quantcast

Σημαντικές εξελίξεις και νέα εποχή στην Ογκολογία: Ο καρκίνος δεν πρέπει να θεωρείται πλέον «επάρατη» νόσος

Καθημερινά κερδίζουμε μικρές και μεγάλες μάχες κατά του καρκίνου!

Τα τελευταία χρόνια οι εξελίξεις στην Ογκολογία είναι σημαντικές και συνεχείς ενώ το πέρασμα στη «Νέα Εποχή» αντιμετώπισης του καρκίνου είναι πλέον γεγονός.

Στις μέρες μας, έχουμε θετικές εξελίξεις σε πολλούς τομείς που σχετίζονται τόσο με την πρώιμη, έγκαιρη και σωστή διάγνωση του καρκίνου όσο και με την θεραπευτική αντιμετώπιση των συμπαγών όγκων. Ειδικότερα, αναφορικά με την διάγνωση έχουμε στην διάθεσή μας καλύτερες απεικονιστικές μεθόδους (πχ το PET-CT scan) καθώς και περισσότερες μεθόδους μοριακής ταυτοποίησης και γενετικής διερεύνησης των διαφόρων όγκων (πχ το Next Generetion Sequencing, NGS). Επιπλέον, με την βοήθεια των υγρών βιοψιών (liquid biopsies) μπορούμε να παρακολουθούμε την πορεία και τις πιθανές αλλαγές των όγκων στην διάρκεια του χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ενδελεχής διερεύνηση της ταυτότητας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών  κάθε νεοπλάσματος είναι πολύ σημαντική και έχει πολλαπλές συνέπειες στην λήψη των διαφόρων θεραπευτικών αποφάσεων. Χαρακτηριστικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι όλοι οι καρκίνοι μαστού δεν είναι ίδιοι και το ίδιο ισχύει για τους περισσότερους όγκους όπως πχ ο καρκίνος του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, κα.

Αναφορικά με την αντιμετώπιση των συμπαγών όγκων υπάρχουν εξελίξεις στην χειρουργική αντιμετώπισή τους με καλύτερες και ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους πχ ρομποτική χειρουργική αλλά και στην διαχείριση πιθανών τοπικών υποτροπών ή και περιορισμένων (ολίγων) μεταστατικών βλαβών πχ  χειρουργική αφαίρεση, τοπικές θεραπείες με στερεοτακτική ακτινοχειρουργική, καυτηριασμό (ablation), κα. Η έννοια της ολιγομεταστατικής νόσου (oligometastatic disease) είναι πλέον γνωστή και αποδεκτή στην ιατρική κοινότητα και θα πρέπει οι ασθενείς με ολιγομεταστατική νόσο να αντιμετωπίζονται ανάλογα σε μια σειρά από καρκίνους όπως πχ ο καρκίνος του παχέος εντέρου, ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του νεφρού, κα. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στην σημαντική βελτίωση της εφαρμοζόμενης ακτινοθεραπείας η οποία με τα νεότερα μηχανήματα  είναι περισσότερο ακριβής, αποτελεσματική και ασφαλής. 

Ωστόσο, η μεγαλύτερη επανάσταση στον χώρο της ογκολογίας σχετίζεται με τις συστηματικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Είναι γνωστό ότι τα προηγούμενα χρόνια τα περισσότερα αντικαρκινικά φάρμακα ανήκαν στην κατηγορία των χημειοθεραπευτικών παραγόντων τα οποία προσπαθούσαν να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα γενικά μέσω αναστολής του ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού τους. Συνήθως η χημειοθεραπεία είναι ένας συνδυασμός των παραπάνω αντινεοπλασματικών φαρμάκων. Η κλινική αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας είναι γνωστή και σαφώς έχει περιορισμούς. Επιπλέον, οι ανεπιθύμητες ενέργειες της χημειοθεραπείας είναι ένα σοβαρό θέμα που συχνά ταλαιπωρεί τους ασθενείς μας. Μια άλλη μορφή συστηματικής θεραπείας είναι η ορμονοθεραπεία με καλά αποτελέσματα για τον καρκίνο του μαστού και του προστάτη. Σήμερα έχουμε πλέον νεότερα σκευάσματα ορμονοθεραπείας πχ για τον καρκίνο του προστάτη ή και φάρμακα αναστολής της αντίστασης στην ορμονοθεραπεία πχ για τον καρκίνο του μαστού (πχ αναστολείς των CDK4,6). 

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούμε στην καθημερινή κλινική πράξη μονοκλωνικά αντισώματα που στοχεύουν βιολογικά «μονοπάτια» σημαντικά για την επιβίωση των καρκινικών κυττάρων όπως είναι πχ η αγγειογένεση κα. Επίσης, οι στοχεύουσες θεραπείες είναι νεότερα φάρμακα τα οποία στοχεύουν συγκεκριμένα μόρια που σχετίζονται με την αύξηση και μετάσταση του καρκίνου όπως πχ τα μόρια VEGF, EGFR, BRAF, κα. Αρκετές από αυτές τις στοχεύουσες θεραπείες είναι χάπια από του στόματος και γενικά είναι εύκολες στην χορήγησή τους.

Παρόλαυτα, η σημαντικότερη εξέλιξη των τελευταίων ετών είναι η κλινική εφαρμογή της ανοσοθεραπείας. Είναι γνωστό από το παρελθόν ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα διαθέτει εξειδικευμένα κύτταρα τα οποία προσπαθούν να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα. Η έκβαση της «μάχης» αυτής εξαρτάται από διάφορους παράγοντες και μπορεί να οδηγήσει είτε στην πλήρη εξαφάνιση του όγκου, είτε στην δημιουργία μιας ισορροπίας μεταξύ ανοσοποιητικού συστήματος και όγκου, είτε τέλος στην ανάπτυξη, διαφυγή και επέκταση του καρκίνου. Σήμερα, είμαστε στην ευχάριστη θέση να έχουμε στην διάθεσή μας φάρμακα ανοσοθεραπείας τα οποία ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού και συμβάλουν στον να καταφέρει το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου-ασθενούς να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Αυτές οι θεραπείες είναι μια μεγάλη επανάσταση στην ογκολογία και έχουν αλλάξει τελείως τα κλινικά αποτελέσματα και την πορεία αρκετών όγκων όπως πχ το μελάνωμα, ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του νεφρού και της ουροδόχου κύστης, ο καρκίνος της κεφαλής-τραχήλου, κα. Υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες για τις οποίες θα πρέπει αν είμαστε κατάλληλα ενημερωμένοι και εκπαιδευμένοι όλοι (ιατροί, νοσηλευτές και ασθενείς) για την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπισή τους. Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι τελευταία έχουμε πολύ καλά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα από την εφαρμογή διαφόρων συνδυασμών θεραπειών όπως πχ ανοσοθεραπεία με χημειοθεραπεία στον καρκίνο του πνεύμονα, του στομάχου κα ή ανοσοθεραπεία με στοχεύουσες θεραπείες στον καρκίνο του νεφρού κα.

Οι εξελίξεις στην ογκολογία είναι συνεχείς και η έρευνα τόσο σε προκλινικό όσο και σε κλινικό επίπεδο διαρκής. Οι κλινικές μελέτες που εξετάζουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια νέων θεραπειών είναι πάρα πολλές. Ωστόσο, η σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης τους καρκίνου παραμένει καταλυτικής σημασίας. Ειδικότερα, ένας υγιεινός τρόπος ζωής (διατροφή, άσκηση), η διακοπή καπνίσματος, η προστασία από ηλιακή ακτινοβολία, η διενέργεια των απαραίτητων εμβολιασμών και η αποφυγή άγχους συμβάλουν στην πρωτογενή πρόληψη του καρκίνου σε μεγάλο βαθμό. Επίσης, η τήρηση των οδηγιών για την δευτερογενή πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου κρίνεται απαραίτητη όπως πχ μαστογραφία, τεστ Παπανικολάου, κολονοσκόπηση, κα

Βρισκόμαστε πλέον στο τέλος του 2021 όπου ευτυχώς έχουν διαθέσιμα αρκετά θεραπευτικά όπλα για την μάχη ενάντια στον καρκίνο. Αυτό αποδεικνύεται από τις βελτιωμένες επιβιώσεις και την καλύτερη πορεία των περισσοτέρων ασθενών με καρκίνο. Κάθε μέρα προσπαθούμε να διαμορφώσουμε τη βέλτιστη αλληλουχία των διάφορων διαθέσιμων θεραπειών για κάθε ασθενή, αποσκοπώντας στο μέγιστο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα και εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα μια πολύ καλή ποιότητα ζωής για τους ασθενείς μας. Πυξίδα στην προσπάθεια αυτή θα πρέπει να είναι οι αρχές της εξατομικευμένης ιατρικής (personalized medicine), της ιατρικής ακριβείας (precision medicine) αλλά και της ολιστικής ιατρικής (holistic medicine), στις οποίες θα πρέπει να βασίζεται η σύγχρονη κλινική ογκολογία.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι ο κάθε ασθενής μας είναι ξεχωριστός με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και με την δική του μοναδική ψυχοσωματική οντότητα. Δεν θεραπεύουμε ασθένειες αλλά ασθενείς – ανθρώπους με τις δικές τους προσωπικότητες και επιθυμίες οι οποίες θα πρέπει να είναι απόλυτα σεβαστές. Σήμερα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο καρκίνος δεν είναι πια ανίκητος, τουλάχιστον σε αρκετές περιπτώσεις. Ελπίζουμε οι περιπτώσεις αυτές να αυξάνονται καθημερινά και να είμαστε σε θέση να θεραπεύουμε ολοένα και περισσότερους ασθενείς με καρκίνο.

Βιβλιογραφία:

Richard L. Schilsky, et al. Progress in Cancer Research, Prevention, and Care. The New England Journal of Medicine 2020.