Οι ενέσεις Wegovy και Mounjaro έχουν γίνει παγκόσμιο φαινόμενο χάρη στην πρωτοφανή τους αποτελεσματικότητα στην απώλεια βάρους. Όμως οι επιστήμονες ανακαλύπτουν τώρα ότι η δράση τους δεν περιορίζεται στη ζυγαριά: φαίνεται πως προστατεύουν και από καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά, ακόμη και από ορισμένες μορφές καρκίνου, όχι μόνο λόγω της απώλειας βάρους, αλλά και εξαιτίας μιας ισχυρής αντιφλεγμονώδους δράσης.

Αυτό ήταν και το βασικό θέμα που παρουσιάστηκε αυτή την εβδομάδα στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Παχυσαρκίας, στη Μάλαγα.

Η ανακάλυψη έχει προκαλέσει αυξανόμενο ενδιαφέρον για το αν τα εν λόγω φάρμακα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της φλεγμονής και σε άλλες παθήσεις, ακόμα και σε άτομα που δεν είναι παχύσαρκα.

Από το ανοσοποιητικό, στη χρόνια φλεγμονή

Η φλεγμονή, όπως την πρωτοαντιλήφθηκαν οι γιατροί, αποτελεί μια φυσιολογική απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος (όπως, για παράδειγμα, το κοκκίνισμα και το πρήξιμο γύρω από μια πληγή). Τα ανοσοκύτταρα σπεύδουν για να καταπολεμήσουν πιθανά μικρόβια και να επουλώσουν τους ιστούς. Εκεί απελευθερώνουν κυτοκίνες που ενισχύουν τη φλεγμονώδη απόκριση.

Από τη μια, αυτή είναι μια φυσιολογική, θεραπευτική διαδικασία του οργανισμού μας. Από την άλλη όμως,  η χρόνια, χαμηλού επιπέδου φλεγμονή είναι κάτι συνδέεται με πολλές σοβαρές ασθένειες. Στην καρδιοπάθεια, για παράδειγμα, τα λιπώδη στίγματα (πλάκες) στις αρτηρίες είναι πιο πιθανό να ραγούν όταν περιέχουν φλεγμονώδη κύτταρα και κυτοκίνες, οδηγώντας σε θρόμβους και εμφράγματα.

Αυτός είναι και ο λόγος που τα τελευταία δεδομένα για το Wegovy έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον των γιατρών.

Μείωση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών – πριν καν χαθεί το βάρος

Το Wegovy (δραστική ουσία: σεμαγλουτίδη), αρχικά ανα πτύχθηκε ως φάρμακο για τον διαβήτη, με σκοπό να μιμείται την ορμόνη GLP-1 που καταστέλλει την όρεξη.

Σε πρόσφατη κλινική μελέτη με σχεδόν 18.000 συμμετέχοντες που είχαν ήδη υποστεί έμφραγμα ή εγκεφαλικό, όσοι έπαιρναν Wegovy είχαν 20% λιγότερες υποτροπές σε σύγκριση με όσους λάμβαναν εικονικό φάρμακο (placebo), μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.

Η ανάλυση έδειξε ότι αυτή η διαφορά φάνηκε ήδη από το πρώτο τρίμηνο, δηλαδή πολύ πριν υπάρξει σημαντική απώλεια βάρους.

«Ήταν πολύ νωρίς για να αποδοθεί το αποτέλεσμα μόνο στην απώλεια βάρους. Αυτό δείχνει ότι πρόκειται για άμεση επίδραση του φαρμάκου», δήλωσε η καθηγήτρια Donna Ryan, ειδικός στην παχυσαρκία από το Pennington Biomedical Research Centre, που συμμετείχε στη μελέτη.

Επιπλέον, οι γιατροί μέτρησαν τα επίπεδα CRP, μιας πρωτεΐνης που υποδεικνύει τη φλεγμονή. Τα επίπεδα CRP μειώθηκαν ταχύτατα στους ασθενείς που έπαιρναν Wegovy, γεγονός που επιβεβαιώνει την αντιφλεγμονώδη δράση του φαρμάκου.

«Ανακαλύπτουμε ότι οι αγωνιστές GLP-1 είναι εξαιρετικά αντιφλεγμονώδη φάρμακα», πρόσθεσε η καθηγήτρια Ryan.

Προστασία και από καρκίνο

Σε άλλη μελέτη, παρόμοια φάρμακα GLP-1 φάνηκαν να προστατεύουν από τον καρκίνο σε βαθμό δυσανάλογο με την απώλεια βάρους που επιτυγχάνουν, κάτι που ενισχύει την υπόθεση της αντιφλεγμονώδους δράσης.

Είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο ορισμένων καρκίνων, όπως του μαστού και του παχέος εντέρου.

Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 3.000 ζεύγη ατόμων που είτε έκαναν βαριατρική επέμβαση είτε λάμβαναν ενέσιμα GLP-1 φάρμακα, διαπιστώθηκε ότι, αν και οι χειρουργημένοι έχασαν διπλάσιο βάρος (31% έναντι 14%), και οι δύο ομάδες εμφάνισαν την ίδια μείωση σε παχυσαρκιακούς καρκίνους.

«Είναι κάτι περισσότερο από την απώλεια βάρους», εξήγησε ο καθηγητής Δρ Dror Dicker, ειδικός στην παχυσαρκία από το νοσοκομείο Hasharon στο Ισραήλ. «Πιθανότατα οφείλεται στην αντιφλεγμονώδη δράση».

Η φλεγμονή συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου προκαλώντας μεταλλάξεις στα κύτταρα και ενισχύοντας την αγγειογένεση – τη δημιουργία νέων αγγείων που τροφοδοτούν τους όγκους με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.

Νέες δυνατότητες για πολλές παθήσεις

Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι τα φάρμακα GLP-1 μπορεί να έχουν προστατευτική δράση και σε άλλες φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η κατάθλιψη, σύμφωνα με τον Dr Tim Blackstock, αναλυτή στη φαρμακευτική εταιρεία Citeline.

«Ανοίγει η πόρτα για νέες ενδείξεις», σχολίασε ο Dr Blackstock, εκτιμώντας ότι με την λήξη της πατέντας της σεμαγλουτίδης μέσα στην επόμενη δεκαετία, τα φάρμακα θα γίνουν οικονομικότερα και πιο ευρέως διαθέσιμα.

«Φυσικά, κάθε φάρμακο πρέπει να αξιολογείται βάσει των κινδύνων και των οφελών του, αλλά ίσως στο μέλλον οι αγωνιστές GLP-1 να χορηγούνται προληπτικά, όπως σήμερα δίνουμε στατίνες», ανέφερε.

Και καταλήγει: «Είναι ακόμη νωρίς για να ξέρουμε πού θα οδηγήσει όλο αυτό, αλλά τα σημάδια είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά».