Προσερχόμενοι στη συνεδρίαση, οι δύο «κομβικοί υπουργοί Οικονομικών» Αυστρίας και Ολλανδίας, Μαρία Φέκτερ και Γιαν Κεες ντε Γιάγκερ, άνοιξαν για τα καλά τη δημόσια συζήτηση, επισημαίνοντας στον Τύπο πως βλέπουν θετικά και ενδεχομένως να υποστηρίξουν ένα αίτημα για επιμήκυνση, αν τεθεί από την ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα. Αμέσως μετά, ο «καλός μαθητής των οικονομικών προγραμμάτων» υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας Μάικλ Νόουναν συμφώνησε και αυτός με τους ομολόγους του. Ακόμα και η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ όταν ρωτήθηκε άφησε το ενδεχόμενο ανοιχτό, παρουσιάζοντας τη ρύθμιση ως «ένα από τα όσα μπορούν να συμβάλουν στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους».

Η «επέμβαση», συνεπώς, στο ελληνικό δημόσιο χρέος και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των δημοσιονομικών μέτρων είναι ξεκάθαρα στο διαπραγματευτικό τραπέζι. Όπως άλλωστε έλεγαν κύκλοι της Κομισιόν προ ημερών, η «διαπραγμάτευση του ελληνικού προγράμματος έχει ήδη αρχίσει».

Αλλαγή κλίματος

Ωστόσο, οι υπουργοί του Eurogroup, o πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο παριστάμενος στη συνεδρίαση Όλι Ρεν και η Κρ. Λαγκάρντ κατέστησαν απολύτως σαφές στην ελληνική πλευρά ότι μιλούν χωρίς τετελεσμένα, σε πνεύμα συνεργασίας και μόνο με χώρες που έχουν «διανύσει το δικό τους μερίδιο του δρόμου». Παρά τη γενική παραδοχή ότι το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα είναι αρκετά διαφορετικό από το περασμένο εξάμηνο, παρά τη διαβεβαίωση των ελληνικών Αρχών ότι έχουν τη διάθεση να κάνουν ό,τι πρέπει - εξ ου και τα ταξίδια πρωθυπουργού και υπουργού Οικονομικών - το μάτι των εταίρων δεν μπορεί να ξεφύγει από την κωλυσιεργία (κατ’ αυτούς) στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών. Το μήνυμα προς τον υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα ήταν σαφές: «Βρείτε τα με την τρόικα - ολοκληρώστε τον έλεγχο - αρχίστε το νομοθετικό έργο».

Καθώς το ζήτημα είναι ιδιαιτέρως λεπτό και ουδείς στην Ε.Ε. επιθυμεί να δυναμιτίσει το κλίμα, καμία επίσημη δήλωση δεν περιελάμβανε σαφείς νύξεις για το σκηνικό στην Αθήνα. Κατ’ ιδίαν όμως, στους διαδρόμους και στο επίπεδο των γνωστών κύκλων, το ζήτημα επικεντρώθηκε εκεί. «Το αποτέλεσμα της καθυστέρησης λόγω των πολιτικών συζητήσεων μετακυλίεται στην εκταμίευση της δόσης», έλεγαν κύκλοι της Κομισιόν την Παρασκευή από τις Βρυξέλλες. Ο ίδιος ο πρόεδρος Γιούνκερ, σε μια αποστροφή του λόγου του και στη λογική του «νίπτω τας χείρας μου», ξεκαθάρισε ότι «ρεαλιστικά, βλέποντας τις εξελίξεις, δεν αναμένονται αποφάσεις πριν από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου». Επισήμανε πως ο ίδιος σε καμία περίπτωση δεν το επιθυμεί, αλλά η έκθεση δεν θα είναι έτοιμη για το Eurogroup της 8ης Οκτωβρίου, μετά οι κοινοτικές υπηρεσίες και το Euro Working Group πρέπει να κάνουν τις εισηγήσεις τους και η εκταμίευση πάει για τον Νοέμβριο.

Στην Αθήνα βεβαίως επικρατεί η άποψη ότι πρέπει να δοθεί μάχη τώρα με την τρόικα για να ληφθούν τα λιγότερο επώδυνα μέτρα. Η άποψη αυτή αλλά και οι συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα στην Αθήνα «είναι εκτός κλίματος», λένε στις Βρυξέλλες. Η καθυστέρηση στη λήψη μέτρων πλήττει την ίδια την Ελλάδα, ενώ σε καμία περίπτωση οι εταίροι δεν θα ανεχθούν η χώρα να υπαναχωρήσει επί των συνταγογραφημένων διαρθρωτικών μέτρων, με βάση τα όσα προτείνουν για τη λειτουργία της οικονομίας η DGECFIN και η task force. «Στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμα διαφωνίες ουσίας για τη φύση των διαρθρωτικών μέτρων, όπως τα εργασιακά, το ασφαλιστικό, το επιχειρηματικό περιβάλλον, οι αγορές υπηρεσιών και η οργάνωση του κράτους. Αυτές οι διαφωνίες δεν υπάρχουν στις περιπτώσεις της Ισπανίας, της Πορτογαλίας ή της Ιταλίας και της Ιρλανδίας, που προχωρούν σε εξίσου ριζοσπαστικές τομές», σχολιάζουν πηγές της Επιτροπής.

Αντιθέτως, οι δανειστές αφήνουν να εννοηθεί ότι το κομμάτι των δημοσιονομικών μέτρων που επηρεάζει φόρους, μισθούς και συντάξεις θα μπορούσε να ελαφρύνει σημαντικά αν η Ελλάδα υποστεί μια αλλαγή στο χρονοδιάγραμμα του χρέους, το ύψος των επιτοκίων, το περιθώριο μηδενισμού του ελλείμματος (όχι του πρωτογενούς) και στο μέλλον ένα κούρεμα ορισμένων χρεογράφων, όπως της ΕΚΤ και των εθνικών τραπεζών (που σήμερα δεν το συζητούν). Ακόμη, αν η χώρα δείξει καλή διαγωγή θα μπορέσει να απαλλαγεί από τα 50 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίσης των τραπεζών, δηλαδή από 24 μονάδες χρέους ως προς το ΑΕΠ. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να εγκριθούν πολιτικά με πρόσχημα τη βιωσιμότητα του χρέους, ανάλυση η οποία αναμένεται μαζί με την έκθεση της τρόικας.

Ενδεικτικό του κλίματος που επικράτησε για τις υπόλοιπες χώρες είναι το εύρος του θετικού σχολιασμού για τις Ισπανία, Ιρλανδία και Πορτογαλία. Η συζήτηση για την Κύπρο ανεκόπη εν τη γενέσει της καθώς ο Δημήτρης Χριστόφιας επεσήμανε νωρίς στην Κρ. Λαγκάρντ ότι η Κύπρος θα υπογράψει «όταν θα είναι έτοιμη», παρά το γεγονός ότι οι υπουργοί των 17 θεωρούν πως η υπόθεση πρέπει να επιταχυνθεί.