Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s θεωρείται ο πιο αυστηρός και το απέδειξε για μία ακόμα φορά. Δεν μας έδωσε την επενδυτική βαθμίδα, την οποία περίμεναν οι αισιόδοξοι και την εύχονταν ενδόμυχα οι πιο προσεκτικοί. Το κλίμα προσδοκιών που είχε καλλιεργηθεί ήταν διαφορετικό. Η Moody’s είχε προχωρήσει σε διπλή αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας τον Σεπτέμβριο του 2023 κι έκτοτε δεν περνούσε εβδομάδα που σε μια έκθεση μεγάλης τράπεζας ή διεθνούς επενδυτικού οίκου (όπως η JP Morgan και η Morgan Stanley) να μην προβλέπεται ότι και η αμερικανικών συμφερόντων εταιρεία θα μας δώσει επενδυτική βαθμίδα.

Τo υπουργείο Οικονομικών έκανε την ανάγκη φιλοτιμία και άφησε ανοιχτή την προσδοκία για το μέλλον. Ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε ότι «όσοι περίμεναν αναβάθμιση, δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτά τα θέματα. Εμείς δεν την περιμέναμε», είπε και προσέθεσε: «Η Ελλάδα έχει επενδυτική βαθμίδα».

Αυτό που λέει ο υπουργός είναι αλήθεια. Οι υπόλοιποι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη επιβραβεύσει τη χώρα. Τα εγχώρια ομόλογα είναι εδώ και λίγους μήνες πάλι επιλέξιμα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και διαπραγματεύονται στις αγορές με μεγαλύτερη αξιοπιστία και μειωμένες αποδόσεις. Το spead του 10ετούς ομολόγου έχει υποχωρήσει κατά 100 μονάδες βάσης έναντι του αντίστοιχου γερμανικού στο 3,31% (από 4,2%) και η ίδια η Moody’s καταγράφει στην έκθεσή της τη βελτίωση της ελληνικής οικονομίας. Το ότι δεν ήρθε η δική της αναβάθμιση, δεν μας επηρεάζει καθοριστικά. Εκτός φυσικά από το γεγονός ότι τα συντηρητικά funds, που ακολουθούν με ευλάβεια τους «χρησμούς» της, θα συνεχίσουν να απέχουν από την ελληνική αγορά.

Αυτό που θα έπρεπε να μας βάλει ωστόσο σε σκέψεις είναι πως ο διεθνής οίκος αξιολόγησης δεν άφησε μόνο στάσιμη τη βαθμίδα (Βα1), αλλά και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Αν, όπως πιστεύουν παράγοντες της αγοράς, επίκειται αναβάθμιση της χώρας μας στην αξιολόγηση του Σεπτεμβρίου, τότε η Moody’s θα είχε βελτιώσει τις προοπτικές σε θετικές. Δεν το έκανε και υπάρχουν λόγοι γι’ αυτό που πρέπει να τους λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας.

Ο πρώτος είναι το δημόσιο χρέος, που παραμένει σε απόλυτους αριθμούς πολύ υψηλό (360 δισ. ευρώ). Μπορεί ως ποσοστό του ΑΕΠ να έχει υποχωρήσει θεαματικά τα τελευταία χρόνια (από το 200% στο 160%), ωστόσο, όπως επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης, το μέγεθος αυτό παραμένει υψηλό και σίγουρα είναι υψηλότερο απ’ ό,τι σε πολλές χώρες της ευρωζώνης.

Ενας δεύτερος λόγος είναι το δημογραφικό. Η Moody’s θεωρεί ότι η υπογεννητικότητα και η γήρανση του πληθυσμού θα έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα, αλλά και στην ίδια την οικονομική ανάπτυξη και τη γεωπολιτική θέση της χώρας.

Παράλληλα, όπως επισημαίνει η έκθεση, παραμένουν τα χρόνια «αγκάθια» της ελληνικής οικονομίας. Η χώρα δεν μπορεί να στηρίζεται στο δίπτυχο «ήλιος - θάλασσα» , δεν μπορεί να ακουμπά μόνο στη ναυτιλία, ούτε στο πάρτι του real estate.

Από την έκθεση καθίσταται σαφές ότι για να μας αναβαθμίσει στην επενδυτική βαθμίδα η Moody’s θέλει να δει βελτίωση στα σημεία που πάσχουμε. Στην «πληγή» της Δικαιοσύνης, στην οποία γίνεται ονομαστική αναφορά. O οίκος Moody’s δεν συμπεριέλαβε καθόλου στην αξιολόγησή του τις πρόσφατες αλλαγές στον νόμο Φλωρίδη. Ας ελπίσουμε γιατί δεν πρόλαβε να τις εντάξει, όχι γιατί εκτιμά πως θα είναι αναποτελεσματικές. Το μήνυμα του οίκου είναι σαφές: αν δεν υπάρξει ανατροπή της πορείας που ακολουθεί η χώρα, τότε οι «σταθερές προοπτικές» μπορεί να δώσουν τη θέση τους εύκολα σε «αρνητικές» (negative outlook). Και αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πετύχαμε πολλά τα τελευταία χρόνια. Παρά τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, η ελληνική οικονομία δεν έχει καμία σχέση με τη μίζερη μνημονιακή Ελλάδα του 2010 και αυτό το βλέπουμε παντού, από τις κρατήσεις στους τουριστικούς προορισμούς, από το μποτιλιάρισμα στους δρόμους έως την έκρηξη στις τιμές των ακινήτων. Ο οίκος Moody’s μάς προειδοποιεί ωστόσο να μην εφησυχάζουμε, γιατί δεν έχουμε λύσει τα προβλήματά μας. Ειδικά αν το κλίμα στη διεθνή οικονομία στραβώσει ή αν θεωρήσουμε ότι τώρα μπορούμε να χαλαρώσουμε και να το απολαύσουμε. Ηδη οι επιχειρηματίες δείχνουν να έχουν πιστέψει πως βρίσκονται στο Eldorado της ασυδοσίας και ζητούν ό,τι θέλουν για τα προϊόντα τους, η κυβέρνηση διαβάζει μόνο «Economist» και παρουσιάζει την Ελλάδα σαν να είναι η Ελβετία και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επιστρέψει στη λογική του «λεφτά υπάρχουν». Οι προειδοποιήσεις, ωστόσο, είναι σαφείς. Αν δεν τις πάρουμε σοβαρά, δεν θα μας φταίει η Moody’s.