Τι πρέπει να κάνει κανείς όταν βρεθεί όζος στον θυρεοειδή του?

Καταρχάς τονίζεται ότι οι όζοι θυρεοειδούς είναι ένα πολύ συνηθισμένο πρόβλημα υγείας. Υπολογίζεται ότι αν γίνει υπερηχογράφημα στον γενικό πληθυσμό, όζοι θυρεοειδούς – έστω και μικροί - θα βρεθούν σε ένα πολύ υψηλό ποσοστό (φθάνει το 60 – 70 %).

Οι περισσότεροι από τους όζους αυτούς δεν χρειάζονται κάποια ιδιαίτερη αντιμετώπιση, πέραν της περιοδικής παρακολούθησης. Φυσικά, πέραν του υπερηχογραφήματος, θα πρέπει να γίνει παράλληλα και έλεγχος της λειτουργίας του θυρεοειδούς με μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει υπερθυρεοειδισμός ή αντίθετα υποθυρεοειδισμός.

Πότε υποκρίπτουν καρκίνο του θυρεοειδούς

Υπάρχουν εντούτοις και περιπτώσεις όπου χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Μία τέτοια περίπτωση είναι οι όζοι θυρεοειδούς που μπορεί να υποκρύπτουν καρκίνο θυρεοειδούς. Είναι γνωστό ότι ο καρκίνος θυρεοειδούς εκδηλώνεται συνηθέστατα υπό την μορφή όζου θυρεοειδούς. Υπάρχει σήμερα συγκεκριμένη διαγνωστική μεθοδολογία με την οποία μπορεί να αναγνωριστούν οι ύποπτοι όζοι. Τα βήματα που ακολουθούνται είναι:

• Λήψη οικογενειακού ιστορικού (στον καρκίνο θυρεοειδούς μπορεί να υπάρχει οικογενής προδιάθεση)

• Ατομικό ιστορικό (για παράδειγμα, η ακτινοβολία κεφαλής και τραχήλου έχει καρκινογόνο δράση και έτσι ένας όζος θυρεοειδούς σε ασθενή που έχει ακτινοβοληθεί παλαιότερα στην κεφαλή/τράχηλο θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με αυξημένο δείκτη υποψίας για καρκίνο θυρεοειδούς)

• Ψηλάφηση. Η παρουσία ενός όζου σκληρής υφής και καθηλωμένου στους γύρω ιστούς είναι ύποπτο εύρημα στην ψηλάφηση. Το ίδιο ισχύει και όταν συνυπάρχουν διογκωμένοι λεμφαδένες στον τράχηλο του ασθενούς.

• Υπερηχογράφημα. Υπάρχουν κάποια ευρήματα στο υπερηχογράφημα που θεωρούνται ύποπτα για καρκίνο θυρεοειδούς, όπως μικροαποτιτανώσεις, κάθετος προσανατολισμός, ανώμαλα όρια του όζου, επέκταση του όζου εκτός του θυρεοειδούς, εσωτερική άναρχη αγγείωση, διογκωμένοι λεμφαδένες κλπ.

• Όταν υπάρχει υποψία καρκίνου θυρεοειδούς σε έναν όζο θα πρέπει να γίνεται παρακέντηση με λεπτή βελόνη (Fine-Needle Aspiration, FNA) υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Το υλικό που λαμβάνεται με την παρακέντηση αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση. Τα αποτελέσματα της κυτταρολογικής παρουσιάζονται σήμερα με το σύστημα Bethesda, με ένα εύρος στην κλίμακα αυτή από Ι έως IV. Η πιθανότητα καρκίνου αυξάνεται όσο μετακινούμαστε από την κατηγορία Bethesda II (πολύ μικρή πιθανότητα καρκίνου) στην κατηγορία ΙΙΙ (10 – 15 %), στην κατηγορία ΙV (30-35 %), στην κατηγορία V (85 %) μέχρι την κατηγορία VI (98 %).

• Σε ειδικές περιπτώσεις θα χρειαστεί περαιτέρω έλεγχος, με αξονική ή μαγνητική τομογραφία, σπινθηρογράφημα, τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων κλπ.

Πότε απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση

Είναι αυτονόητο ότι όταν υπάρχει διάγνωση ή υποψία καρκίνου θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται χειρουργική επέμβαση (ολική θυρεοειδεκτομή με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό, ανάλογα με τα ιδιαίτερα ευρήματα του κάθε ασθενούς).

Αναφέρονται στη συνέχεια και κάποιες άλλες περιπτώσεις όπου θα χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση των όζων θυρεοειδούς:

Όταν οι όζοι είναι ευμεγέθεις (πάνω από 30 – 35 χιλ.) είναι πιθανόν να συνοδεύονται από συμπτώματα, όπως αίσθημα βάρους στον τράχηλο, αίσθηση ξένου σώματος, δυσκολία στην αναπνοή ή / και στην κατάποση, βήχα κλπ. Η παρουσία συμπτωμάτων είναι ένδειξη χειρουργικής επέμβασης. Ιδιαίτερα τονίζεται η δυσκολία στην αναπνοή που οφείλεται σε πίεση εκ των έξω της τραχείας από έναν ευμεγέθη όζο.

Σε αυτή την περίπτωση αναμένεται να υπάρχει παρεκτόπιση της τραχείας προς την αντίθετη πλευρά και πιθανόν στένωση του αυλού της. Τα παραπάνω θα πρέπει να είναι σε γνώση του αναισθησιολόγου καθώς είναι πολύ πιθανόν η τοποθέτηση του τραχειοσωλήνα (απαραίτητη για την γενική αναισθησία) να είναι ιδιαίτερα δυσχερής.

Καλό θα είναι ο αναισθησιολόγος στις περιπτώσεις αυτές να είναι προετοιμασμένος για μία δύσκολη διασωλήνωση. Ιδιαίτερα χρήσιμη μπορεί να αποδειχθεί η χρήση ειδικών τεχνικών διασωλήνωσης (όπως η χρήση video-λαρυγγοσκοπίου).

Μέγεθος όζων

Το μεγάλο μέγεθος των όζων θυρεοειδούς είναι επίσης ένδειξη επέμβασης. Γενικά, ς ευμεγέθεις θεωρούνται οι όζοι των οποίων η διάμετρος υπερβαίνει τα 30 – 35 χιλ. (βλ. παραπάνω). Αυτό ισχύει ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα, καθώς όταν οι όζοι έχουν φθάσει σε αυτό το μέγεθος έχουν πρακτικά αυτονομηθεί από τους φυσιολογικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Για το λόγο αυτό, σε βάθος χρόνου (όχι άμεσα) συνεχίζουν να αυξάνονται σε μέγεθος καθιστώντας ακόμη πιο δυσχερή μία μελλοντική επέμβαση. Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν αυξάνονται σε μέγεθος ακόμη περισσότερο, δεν βρίσκουν χώρο στον τράχηλο και επεκτείνονται στο μεσοθωράκιο. Σε αυτή την περίπτωση οι όζοι χαρακτηρίζονται σαν «καταδυόμενοι».

Αισθητικό πρόβλημα

Καθώς ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του τραχήλου, σε ένα δηλαδή ιδιαίτερα εμφανές σημείο του σώματος, κάθε διόγκωσή του μπορεί να διακρίνεται εύκολα οπτικά. Έτσι, ένας όζος θυρεοειδούς μπορεί να είναι εμφανής στον τράχηλο, δημιουργώντας αισθητικό πρόβλημα στον/στην ασθενή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν ο όζος αναπτύσσεται στον ισθμό του θυρεοειδούς ή στα όρια του ισθμού με τον αριστερό/δεξιό λοβό. Το αισθητικό πρόβλημα μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό στα νεαρά άτομα.

Τοξικό αδένωμα

Είναι υπερλειτουργικός όζος θυρεοειδούς, δηλαδή όζος που παράγει και εκκρίνει μεγάλες ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών, προκαλώντας υπερθυρεοειδισμό. Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική.