Το ερώτημα δεν είναι ούτε απλοϊκό ούτε ρητορικό και φυσικά επιδέχεται πολλές ερμηνείες και απαντήσεις. Είναι επίσης μια καλή αφορμή να απαντηθεί αν η Ελλάδα στη 40χρονη της παρουσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ωφελήθηκε ή ζημιώθηκε.
Λίγα χρόνια μετά την πτώση δικτατορίας στην Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εκτιμούσε ότι η ένταξη στην ΕΟΚ θα έδινε τέλος στα μεγάλα προβλήματα της χώρας: την ανασφάλεια, την τότε πολιτική ανωμαλία, την σταθεροποίηση της Δημοκρατίας και φυσικά την οικονομική υπανάπτυξη. Η Ελλάδα θα άφηνε πίσω το ανατολίτικο παρελθόν της και θα μπορούσε ως ευρωπαϊκή χώρα να βρίσκεται στην καρδιά των διεργασιών για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Η συμφωνία τελωνειακής σύνδεσης Ελλάδας- ΕΟΚ υπογράφηκε μόλις το 1961, αλλά η χώρα έγινε πλήρες μέλος ύστερα από μια εικοσαετία, λόγω αλλεπάλληλων κι έντονων κρίσεων του πολιτικού της βίου. Στα 40 αυτά χρόνια ευρωπαϊκής πορείας, η Ελλάδα διεκδίκησε, κέρδισε, πέτυχε, άλλαξε. Η Ελλάδα σήμερα είναι μια εντελώς διαφορετική χώρα.
Η χώρα αποκόμισε σημαντικά οφέλη από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. Το συνολικό ποσό που εισέρευσε στην Ελλάδα υπολογίζεται περί τα 170 σημερινά δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία 85 δισ. ευρώ κατευθύνθηκαν στον αγροτικό τομέα.
Η Ελλάδα είναι το κράτος-μέλος με το μεγαλύτερο δημοσιονομικό όφελος από τη λειτουργία του κοινοτικού προϋπολογισμού, αναλογικά με τον πληθυσμό της, αφού το 96% των απολαβών της προέρχονταν από την πολιτική συνοχής και την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ). Οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις έδωσαν πολύτιμες εισοδηματικές ανάσες στους Έλληνες.
Όχι πολύ μακριά στον χρόνο, πριν πενήντα χρόνια, το μέσο εισόδημα των Ελλήνων ήταν το ένα εικοστό του σημερινού.
Όλα τα εμβληματικά έργα που πραγματοποιήθηκαν ή πραγματοποιούνται στην Ελλάδα γίνονται με συγχρηματοδότηση από τα ταμεία Συνοχής. Μερικά από αυτά: η γέφυρα του Ρίου Αντιρρίου, το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, η Εγνατία οδός, η Αττική οδός, το μετρό, όλες οι ανακατασκευασμένες εθνικές οδοί, ο εκσυγχρονισμός των περιφερειακών αεροδρομίων, το νέο μουσείο της Ακρόπολης, ακόμα και το πολύ γνωστό μας «taxis». Όλα σχεδόν τα μεγάλα έργα υποδομών στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες ολοκληρώθηκαν με ευρωπαϊκούς πόρους.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην ελληνική κοινωνία ο «φιλοευρωπαϊσμός» συνιστά πλέον μια κυρίαρχη ιδεολογία και επιλογή. Η αλήθεια είναι όμως, ότι συχνά ο ελληνικός «φιλοευρωπαϊσμός» εμφανίζει έντονα «ωφελιμιστικά» και «εσωστρεφή» χαρακτηριστικά. Σε αυτό σημαντικό ρόλο έχουν η ούτως άλλως, υπαρκτές εθνοκεντρικές τάσεις.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση όμως δεν είναι-ευτυχώς- μόνο αριθμοί και στατιστικές.
Η ΕΕ παίζει σημαντικό ρόλο στον χώρο της διπλωματίας προωθώντας τη σταθερότητα, την ασφάλεια, την ευημερία, τη δημοκρατία, τις θεμελιώδεις ελευθερίες και το κράτος δικαίου σε διεθνές επίπεδο.
Κυρίως είναι υπερήφανη για την ανθρωπιστική της παράδοση. Βοηθά τα θύματα ανθρωπογενών και φυσικών καταστροφών σε ολόκληρο τον κόσμο και κάθε χρόνο παρέχει στήριξη σε πάνω από 120 εκατομμύρια ανθρώπους. Είναι αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας παγκοσμίως.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να υπηρετήσει τους λαούς της Ευρώπης και το μέλλον της πρέπει να διαμορφώνεται με την ενεργό συμμετοχή ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές ομάδες. Ο Ζαν Μονέ, εκ των εμπνευστών της ευρωπαϊκής ιδέας έλεγε το 1952 «Δεν ενώνουμε κράτη, ενώνουμε λαούς».