Ως «ημέρα χαράς για όλους τους Έλληνες» χαρακτήρισε τη σημερινή ο πρωθυπουργός, υπογραμμίζοντας «τον συνεχή αγώνα που καταβάλλει το υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να στοιχειοθετήσει με τρόπο επιστημονικά αδιαμφισβήτητο τις απαιτήσεις της Ελλάδας για την επιστροφή των πολιτιστικών θησαυρών της, που παράνομα έχουν εξαχθεί από το έδαφός της. Η προσπάθεια αυτή δικαιώνεται συνεχώς και σαφώς από τα αποτελέσματα που έχουμε, αλλά θα πρέπει να συνεχιστεί. Και βέβαια η κορύφωσή της θα είναι η επανένωση του συνόλου των Γλυπτών του Παρθενώνα, που αποτελεί τη μόνιμη, σταθερή και απαρέγκλιτη απαίτησή μας», τόνισε.

Ο κ. Σαμαράς αναφέρθηκε επίσης στην ευθύνη «ασυνείδητων Ελλήνων, οι οποίοι δεν διστάζουν όχι μόνο να ξεπουλούν την πολιτιστική μας κληρονομιά, τραυματίζοντας ανεπανόρθωτα την ιστορική μας μνήμη, αλλά και να καυχώνται για το έγκλημά τους». Πληροφόρησε δε ότι μια νέα μορφή συνεργασίας που αναπτύσσεται τελευταία ανάμεσα στα υπουργεία Πολιτισμού και Δημόσιας Τάξης ήδη αποδίδει καρπούς. «Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι όσοι εγκληματούν σε βάρος του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας θα πρέπει να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν και τα επίχειρα της πράξης τους», είπε.



Ως «πράξη πολιτισμού» χαρακτήρισε ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Κ. Τασούλας τον επαναπατρισμό του συγκεκριμένου χειρογράφου που έγινε έπειτα από συνεννόηση με το Μουσείο Γκετί, ενώ από τη μεριά της η γγ του υπουργείου Λ. Μενδώνη μίλησε για «αγαθή προαίρεση και εξαρχής θετική αντιμετώπιση του μουσείου ως προς τον επαναπατρισμό του χειρογράφου», το οποίο είχε επανειλημμένως δηλωθεί και εκτεθεί από το αμερικανικό ίδρυμα, με κρίσιμη στιγμή την έκθεση του 1997 «The Glory of Byzantium», η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και στην οποία συμμετείχε και η ελληνική Πολιτεία με δικές της αρχαιότητες.

Επίσης, χαρακτήρισε «γενναία» την απόφαση της ελληνικής Πολιτείας να επιστρέψει στη Μονή Διονυσίου το συγκεκριμένο χειρόγραφο, μαζί με το φύλλο από τον ίδιο κώδικα που είχε αγοραστεί ξεχωριστά και εκτίθετο στη Συλλογή Κανελλοπούλου, ενώ εξέφρασε την ελπίδα παρόμοια τύχη να έχουν και τα φύλλα από τον ίδιο κώδικα που βρίσκονται στη Μονή Ζωγράφου.

Ο εντοπισμός του χειρογράφου έγινε στο πλαίσιο της έκθεσης «Heaven and Earth. The Art of Byzantium from Greek Collections» («Ουρανός και Γη. Η Τέχνη του Βυζαντίου από τις Ελληνικές Συλλογές»), που διοργανώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού και το Μουσείο Μπενάκη σε συνεργασία με αμερικανικά μουσεία –μεταξύ αυτών και το Μουσείο Γκετί, το οποίο προχώρησε στον επαναπατρισμό του συγκεκριμένου μνημείου και κατ' εφαρμογή του μνημονίου συνεργασίας που είχε υπογράψει το 2011 με το υπουργείο Πολιτισμού.

Το χειρόγραφο είναι μια Καινή Διαθήκη (Τετραευάγγελο) του 1133, η αντιγραφή και εικονογράφηση της οποίας ολοκληρώθηκε στην Κωνσταντινούπολη σε μια εποχή πλούσια σε παραγωγή πολυτελών χειρογράφων, που προορίζονταν συχνά για τα μέλη της οικογένειας των Κομνηνών ή για μεγάλα μοναστήρια της Πόλης.



Έχει λαμπρή εικονογράφηση, όπως οι δώδεκα κοσμημένοι κανόνες αντιστοιχίας των Ευαγγελίων, τα έξι διακοσμητικά επίτιτλα και οι τέσσερις ολοσέλιδες μικρογραφίες με πορτρέτα των ευαγγελιστών, ενώ τόσο στο Βυζαντινό Μουσείο όσο και στην οριστική επιστροφή του στη Μονή Διονυσίου, το χειρόγραφο θα συνοδεύεται από ένα ακόμη φύλλο. Πρόκειται για μια ολοσέλιδη μικρογραφία, με προτομές των 12 αποστόλων, που είχε αγοραστεί ξεχωριστά και ήταν εκτεθειμένο στο Μουσείο Κανελλοπούλου στην Αθήνα.

Ο κώδικας του 12ου αι. εκλάπη από τη Μονή την άνοιξη του 1960, χωρίς το συμβάν να γνωστοποιηθεί στις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων. Το 1983 αποκτήθηκε από το Μουσείο Γκετί, όπου μελετήθηκε και έγινε γνωστό στο κοινό ως Καινή Διαθήκη Ludwig II 4.



Στη σημερινή συνέντευξη Τύπου μίλησαν επίσης ο διευθυντής του Μουσείου Γκετί, Τίμοθι Ποτς, καθώς και ο ηγούμενος της Μονής Διονυσίου, Πέτρος, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παράθεση από την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, Σουζάνα Χούλια-Καπελώνη, των σημαντικότερων επαναπατρισμών βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων που έγιναν τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, την τελευταία πενταετία έχουν επαναπατριστεί μεταξύ άλλων τα εξής:

1. Το 2010 τοιχογραφίες του 16ου αι. από τον Ναό Παλαιοπαναγιάς στη Στενή Ευβοίας, που είχαν αποσπαστεί το 1978.

2. Το 2011-12, δεκαοκτώ μεταβυζαντινές εικόνες του 17ου-19ου αι. που είχαν κλαπεί από ναούς και μονές της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας και οι οποίες εντοπίστηκαν στην κατοχή Βρετανού αρχαιοπώλη.

3. Μία εκ των δύο εικόνων του 14ου αι. που είχαν κλαπεί τη δεκαετία του '70 από τον ναό του Αγίου Προκοπίου στη Βέροια, που σήμερα αποτελεί εξέχων έκθεμα της μόνιμης συλλογής του Βυζαντινού Μουσείου της Βέροιας.

4. Το 2011, άλλες επτά μεταβυζαντινές εικόνες από ναούς της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας, που είχαν κλαπεί το 2009, εντοπίστηκαν στην κατοχή Ολλανδών αρχαιοπωλών.

5. Την ίδια χρονιά επαναπατρίστηκαν δύο σπαράγματα μεταβυζαντινών τοιχογραφιών από τον βυζαντινό ναό της Παναγίας της Κρήνας στη Χίο, τα οποία είχαν κλαπεί το 1981. Εντοπίστηκαν κι αυτά σε ολλανδικό
ερευνητικό ίδρυμα και επέστρεψαν κατόπιν διαπραγματεύσεων.

6. Μεγάλος διεθνής οίκος δημοπρασιών εξαναγκάστηκε να επιστρέψει έναν βυζαντινό ελκυστήρα, που είχε ήδη πωληθεί όταν αποδείχτηκε ότι αποτελούσε προϊόν παράνομης διακίνησης.

7. Το 2012 επιστράφηκε ένα φύλλο βυζαντινού ψαλτηρίου του 11ου αι. στη Μονή Μεγίστης Λαύρας στο Άγιο Όρος, αφού παραδόθηκε από τον κάτοχό του στην ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο. Μεταφέρθηκε στη βιβλιοθήκη της αγιορείτικης μονής, όπου ανήκε.



ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ