"Με βαριά καρδιά", όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Φρανς Τίμμερμανς, πρώτος Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, το Κολέγιο των Επιτρόπων που συνεδρίασε σήμερα στις Βρυξέλλες, αποφάσισε στην ενεργοποίηση του άρθρου 7 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για την Πολωνία, με την κατηγορία της παραβίασης του Κράτους Δικαίου. Η Πολωνία δεν σεβάστηκε την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης στη χώρα και κινδυνεύει να χάσει το δικαίωμα ψήφου της στο Συμβούλιο των Κρατών Μελών, αν τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου αποφασίσουν έτσι, με ειδική πλειοψηφία (16 από τους 28 με το 65% του πληθυσμού).

Στην απόφαση που παρουσίασε ο Πρώτος Αντιπρόεδρος Τίμμερμανς αναφέρεται πως "παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, για σχεδόν δύο χρόνια, να συμμετάσχουν οι πολωνικές αρχές σε εποικοδομητικό διάλογο στο πλαίσιο του πλαισίου για το κράτος δικαίου, η Κομισιόν κατέληξε σήμερα στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης του κράτους δικαίου στην Πολωνία" .

Κατά την Κομισιόν οι δικαστικές μεταρρυθμίσεις στην Πολωνία σημαίνουν ότι το δικαστικό σώμα της χώρας βρίσκεται πλέον υπό τον πολιτικό έλεγχο της κυβερνώσας πλειοψηφίας. Ελλείψει δικαστικής ανεξαρτησίας, τίθενται σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ, από την προστασία των επενδύσεων στην αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων σε τομείς τόσο διαφορετικούς όσο οι διαφορές επιμέλειας τέκνων ή η εκτέλεση ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης.

Η Κομισιόν ανακοίνωσε επιπλέον ότι έχει επίσης εκδώσει σήμερα μια συμπληρωματική (4η) σύσταση για το κράτος δικαίου, στην οποία εκτίθενται σαφώς τα μέτρα που μπορούν να λάβουν οι πολωνικές αρχές για την αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης. Εάν οι πολωνικές αρχές εφαρμόσουν τις προτεινόμενες ενέργειες, η Κομισιόν είναι έτοιμη, σε στενή διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, να επανεξετάσει την αιτιολογημένη πρότασή της.

Επιπλέον, η Κομισιόν αποφάσισε να προβεί στην επόμενη φάση της διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Πολωνίας για παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ από το νόμο περί οργανισμού των τακτικών δικαστηρίων, παραπέμποντας την Πολωνία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Κομισόν, παρά τις πρωτοφανείς αυτές ενέργειες, διατηρεί την προσφορά της για εποικοδομητικό διάλογο για την αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, για μια περίοδο δύο ετών, οι πολωνικές αρχές έχουν υιοθετήσει περισσότερους από 13 νόμους που επηρεάζουν ολόκληρη τη δομή του δικαστικού συστήματος στην Πολωνία, επηρεάζοντας το Συνταγματικό Δικαστήριο, το Ανώτατο Δικαστήριο, τα τακτικά δικαστήρια, το Εθνικό Συμβούλιο Δικαστικής Συνεργασίας, το ποινικό δικαστήριο και την Εθνική Σχολή Δικαστών. Το κοινό πρότυπο είναι ότι οι εκτελεστικοί και οι νομοθετικοί κλάδοι έχουν συστηματικά τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν πολιτικά στη σύνθεση, τις εξουσίες, τη διοίκηση και τη λειτουργία του δικαστικού κλάδου.

Το Συμβούλιο των Κρατών Μελών καλείται τώρα να διαπιστώσει ότι υπάρχει σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης του κράτους δικαίου. Οι ανησυχίες αφορούν συγκεκριμένα την έλλειψη ανεξάρτητης και νόμιμης συνταγματικής αναθεώρησης και δικαστικής ανεξαρτησίας.

Εάν οι πολωνικές αρχές εφαρμόσουν τις διορθωτικές ενέργειες που ορίζονται στη σύσταση για το κράτος δικαίου που συνοδεύει την αιτιολογημένη πρόταση, η Κομισιόν είναι έτοιμη να επανεξετάσει την αιτιολογημένη πρόταση.

Η σύσταση για το κράτος δικαίου που εγκρίθηκε σήμερα συμπληρώνει τρεις προηγούμενες συστάσεις που εγκρίθηκαν στις 27 Ιουλίου 2016, 21 Δεκεμβρίου 2016 και 27 Ιουλίου 2017. Η σημερινή σύσταση επικεντρώνεται στις νέες ανησυχίες που θέτει ο νέος νόμος για το Ανώτατο Δικαστήριο που εγκρίθηκε από το πολωνικό κοινοβούλιο στις 15 Δεκεμβρίου 2017 και του νόμου για το Εθνικό Συμβούλιο Δικαστικής Εξουσίας που εγκρίθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2017.

Ως εκ τούτου οι πολωνικές αρχές καλούνται:

- να τροποποίησουν τον νόμο του Ανωτάτου Δικαστηρίου, με μη εφαρμογή μειωμένης ηλικίας συνταξιοδότησης στους σημερινούς δικαστές, άρση της διακριτικής ευχέρειας του Προέδρου για παράταση της θητείας των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου και κατάργηση της έκτακτης διαδικασίας προσφυγής, η οποία περιλαμβάνει την εξουσία να επαναλάβει τις οριστικές αποφάσεις που ελήφθησαν πριν από χρόνια .

- να τροποποιήσει το νόμο για το Εθνικό Συμβούλιο των Δικαστηρίων, να μην τερματίσει την εντολή των δικαστών και να διασφαλίσει ότι το νέο καθεστώς διορισμού θα εξακολουθήσει να εγγυάται την εκλογή των δικαστών-μελών από τους ομολόγους τους.

- να τροποποιήσει ή να αποσύρει το νόμο για την οργάνωση των τακτικών δικαστηρίων, ιδίως για την κατάργηση του νέου καθεστώτος συνταξιοδότησης των δικαστών, συμπεριλαμβανομένης της διακριτικής ευχέρειας του Υπουργού Δικαιοσύνης να παρατείνει την εντολή των δικαστών και να διορίζει και να απαλλάσσει τους προεδρεύοντες των δικαστηρίων.

- να αποκατασταθεί η ανεξαρτησία και η νομιμότητα του Συνταγματικού Δικαστηρίου, διασφαλίζοντας ότι οι δικαστές, ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος εκλέγονται νομίμως και διασφαλίζοντας ότι όλες οι αποφάσεις του δημοσιεύονται και εφαρμόζονται πλήρως ·

- να αποφύγει πράξεις και δημόσιες δηλώσεις που θα μπορούσαν περαιτέρω να υπονομεύσουν τη νομιμότητα της δικαστικής εξουσίας.

Το Κολέγιο των Επιτρόπων αποφάσισε επίσης να παραπέμψει την πολωνική κυβέρνηση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίαση του δικαίου της ΕΕ σχετικά με το νόμο περί τακτικών δικαστηρίων και ειδικότερα το καθεστώς συνταξιοδότησης που εισάγει.

Η βασική νομική ανησυχία της Κομισιόν που προσδιορίστηκε στο ο νόμος αυτός αφορά τη διάκριση λόγω φύλου λόγω της εισαγωγής διαφορετικής ηλικίας συνταξιοδότησης για γυναίκες δικαστές (60 ετών) και άνδρες δικαστές (65 ετών). Αυτό αντιβαίνει στο άρθρο 157 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και στην οδηγία 2006/54 για την ισότητα των φύλων στην απασχόληση.