Εικόνες από την πρωτεύουσα

Οι πρώτες εικόνες στη διαδρομή από το αεροδρόμιο προς το κέντρο, εντυπωσιάζει και... μπερδεύει. Η αρχιτεκτονική των σπιτιών με τις ευρωπαϊκές τεχνοτροπίες, ειδικά στην περιοχή Σουράδα, την πιο αριστοκρατική περιοχή της πόλης, παραπέμπουν περισσότερο στο οικιστικό περιβάλλον Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης παρά σε αιγιοπελαγίτικο τοπίο.

Το νησί έχει 3500 τέτοια αρχιτεκτονήματα, τα οποία είναι κηρυγμένα διατηρητέα, ανάμεσά τους, πύργοι, παλιά αρχοντικά και νεοκλασικά αστικά σπίτια με ξύλινες προεξοχές και έντονα νεογοτθικά, κλασικιστικά και μπαρόκ στοιχεία που εντυπωσιάζουν με τον βαθμό συντήρησής τους και κρατάνε ζωντανή την ανάμνηση της πόλης, όταν κατά τον 19ο αι. ζούσε τη δική της βιομηχανική επανάσταση. Ηταν η εποχή που οι έμποροι και οι βιομήχανοι του νησιού τροφοδοτούσαν τις αγορές της Ευρώπης με λάδι, ούζο και μοσχοσάπουνα πρώτης ποιότητας και επέστρεφαν με χρήμα και πολιτισμικές επιρροές. Επιρροές που πέρασαν στην αρχιτεκτονική των σπιτιών, στον τρόπο ζωής, στα γράμματα και τις τέχνες.

Κοντά στην πόλη, μάταια, προσπαθούμε να δούμε μέσα από τις πυκνές πρασιές τη βίλα του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, που παραμένει στην ιδιοκτησία της οικογένειας Αλεπουδέλη.

Φτάνοντας στο καλοδιατηρημένο λιμάνι της πόλης, περπατάμε στην πλακόστρωτη αγορά της Ερμού, το Γενί Τζαμί, βλέπουμνε τον Αγιο Θεράποντα, με τον εντυπωσιακό σε μέγεθος τρούλο του, που παραπέμπει σε σκηνές του «Κώδικα ντα βίντσι», το εμβληματικό κάστρο των Γατελούζων, της γενοβέζικης οικογένειας που διοικούσε τη Λέσβο για έναν αιώνα, μέχρι την οριστική κατάληψή της από τους Οθωμανούς το 1462, και συντηρούν την αριστοκρατική αύρα της πόλης που είναι χτισμένη πάνω σε επτά λόφους όπως η Ρώμη.

Οσο κι αν δοκιμάζεται τα τελευταία χρόνια από τους πρόσφυγες που φτάνουν στις ακτές της, η Μυτιλήνη διατηρεί τη γοητεία της και σε κερδίζει με τις εναλλαγές των τοπίων της.

Πριν ολοκληρώσουμε την περιήγηση στην πόλη, επισκεπτόμαστε την Κουλμπάρα, μία από τις πιο όμορφες, πιο ιστορικές και πιο φιλοζωικές γειτονιές της πόλης. Στα στενά σοκάκια και τα κεραμίδια των διατηρητέων σπιτιών της δεν κυκλοφορούν μόνο άνετες και κομψές οι γάτες της περιοχής αλλά ξεφυτρώνουν και ως έργα τέχνης στους τοίχους, στις γλάστρες και στις πέτρες. Υπήρξε οθωμανικό μαχαλάς και είναι μια από τις ωραίες βόλτες της πόλης.

Επιστήμονες… για μία μέρα

Αναζητώντας απαντήσεις για την πολυπρόσωπη μορφολογία του νησιού και την μακρά ιστορία του οδηγούμε προς το ηφαιστιογενές τοπίο της νοτιοδυτικής Λέσβου που δημιουργεί το απόλυτο κοντράστ με το πράσινο του υπόλοιπου του νησιού.

Με κατεύθυνση προς το «απολιθωμένο δάσος», η διαδρομή αποκαλύπτει την άγρια ομορφιά της μέσα από πρωτόγνωρες εικόνες απογυμνωμένου, ξερού, σεληνιακού τοπίου.

Το μοναδικό αυτό διατηρητέο μνημείο της φύσης είναι αποτέλεσμα των ηφαιστειακών εκρήξεων που έγιναν πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια και κάλυψαν με λάβα ένα μεγάλο τμήμα του Βόρειου Αιγαίου «παγώνοντας» στο χρόνο κορμούς δέντρων, κλαδιά, φύλλα και ρίζες.

Με ιδανικό και άξιο ξεναγό τον Καθηγητή Νίκο Ζούρο, Πρόεδρο των Ελληνικών και Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO και Διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου περπατάμε στο δάσος που συχνά αποκαλείται «Πομπηία του κόσμου των φυτών». Με τον ήλιο να καίει, φοράμε τα καπελάκια μας και κατηφορίζουμε στα μονοπάτια της έκτασης, των 150.000 στρεμμάτων που απαρτίζουν πάρκο.

Ενας κόσμος ακίνητος, δέντρα πετρωμένα, με στιλπνά χρώματα και έντονες χρωματικές αντιθέσεις, μοναδικά ευρήματα με κορυφαίο τον μεγαλύτερο ιστάμενο απολιθωμένο κορμό δέντρου στον κόσμο. Ενα δέντρο σεκόιας, με άριστη διατήρηση των μορφολογικών γνωρισμάτων του, ύψους 7.00 μέτρων και περιμέτρου 8,50 μέτρων. Ένα δέντρο που πλέον απαντάται μόνο στο Ορεγκον της Βόρειας Καλιφόρνιας.

Καθώς παρατηρώ αυτό το πετρωμένο τοπίο, που αν και ακίνητο, ανοίγει ένα παράθυρο στην γεωιστορική εξέλιξη του νησιού, και όχι μόνο, φαντάζομαι πως μπορεί να έμοιαζε η περιοχή πριν εκατομμύρια χρόνια όταν η θέση του ελλαδικού χώρου ήταν πιο κοντά στον ισημερινό, το σημείο αυτό ήταν καλυμμένο από ένα πυκνό υποτροπικό δάσος και μέσα στη ζούγκλα, κυκλοφορούσαν μεταξύ άλλων και δεινοθήριοι, το παλαιότερο θηλαστικό που εμφανίστηκε στην Ελλάδα.

Το περιποιημένο δίκτυο περιπατητικών διαδρομών όπως τα «μονοπάτια της λάβας» οδηγούν σε θέσεις όπου βρίσκονται εντυπωσιακά απολιθώματα δέντρων, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται νέες ανασκαφές. Οι ανασκαφές άρχισαν το 1997. Μέχρι τότε ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να περιηγηθείς στο δάσος και να παρατηρήσεις τα ευρύματα, γι΄αυτό και χαρακτηριστικά ο οδηγός του Lonely  Planet μέχρι το 1995, έγραφε πως το Απολιθωμένο δάσος είναι «μια εμμονή του ΕΟΤ, που προσπαθεί να προσελκύσει τουρίστες» και πως δεν υπήρχε στην πραγματικότητα. Από τότε, πολλά έχουν αλλάξει και μάλιστα το 2001, το Μουσείο του απολιθωμένου δάσους κέρδισε το πρώτο ευρωπαϊκό βραβείο για τη διαχείριση της περιοχής, ενώ από το 2004 αποτελεί μέλος του παγκόσμιου δικτύου γεωπάρκων της Unesco, και σήμερα το επισκέπτονται περίπου 35.000 άνθρωποι ετησίως.

Αφήνοντας πίσω το πάρκο, με κατεύθυνση προς το μουσείο, ο κ. Ζούρος εξηγεί πως παρά την άψυχη… ιδιοσυγκρασία του, το Πάρκο «μιλάει» για την ιστορία του πλανήτη, για τον τρόπο που ο άνθρωπος είναι ενταγμένος μέσα στη φύση, αλλά και για το πόσα πράμματα μπορεί να κατανοήσει, μελετώντας το.

«Το τοπίο, οι βιολογικές συνθήκες, τα πετρώματα, οι κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν τις εξέλιξη των κοινωνιών, αλλά και τον πολιτισμό που παράγουν. Άλλος στα αιγιοπολεγίτικα νησιά, στην ορεινή Πίνδο, στην έρημο της Περσίας και άλλος στην υποσαχάρια Αφρική. Εκτός από το τοπίο, το κλίμα και τη θερμοκρασία, παίζουν ρόλο και τα προϊόντα που παράγονται στην κάθε περιοχή. Προσπαθούμε να αναδείξουμε τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, τόσο τα άψυχα, όσο και τα έμψυχα: τον πολιτισμό, τα τοπικά προϊόντα, το περιβάλλον, το φως, το ηλιοβασίλεμα ή την ανατολή του ήλιου. Όλα τα στοιχεία που μπορούν να συγκινήσουν, να μιλήσουν στα συναισθήματα και να δημιουργήσουν μια εμπειρία. Μες αυτή τη λογική έχει φτιαχτεί το πρόγραμμα γεωπάρκα της Unesco» καταλήγει.

Στην περιοχή του Πάρκου συνεχίζουν να πραγματοποιούνται ειδικές εργασίες προστασίας και ανάδειξης των απολιθωματοφόρων θέσεων, μερικές από αυτές θα βρίσκονται κατά μήκους του νέου δρόμου Καλλονής – Σιγρίου, που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2021, και θα συνδέσει πιο γρήγορα και εύκολα την περιοχή με την Πόλη της Μυτιλήνης, ενώ σε σημεία του θα μοιάζει με υπαίθριο μουσείο, με εκθέματα τους απολιθωμένους κορμούς που βγαίνουν στην επιφάνεια σ΄αυτή την work in progress διαδικασία κατασκευής του δρόμου.

Παίρνοντας αυτό τον δρόμο φτάνουμε στο διπλανό χωριό Σίγρι, όπου βρίσκεται το σύγχρονο μινιμαλιστικής αισθητικής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους. Το μουσείο στεγάζει πληθώρα εκθεμάτων (κορμούς, φύλλα, βλαστούς κ.λπ.) και περιλαμβάνει χώρους μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων και αίθουσα πολυμέσων για multimedia παρουσιάσεις γύρω από τη γεωλογική ιστορία του Αιγαίου.

Οι μόνιμες εκθέσεις παρουσιάζουν τη δημιουργία του Απολιθωμένου Δάσους και την εξέλιξη των φυτών στη γη, όπως είναι τα εντυπωσιακά απολιθωμένα φύλλα τροπικής καρυδιάς και κουνιχάμιας.

Πολύ ενδιαφέρον έχει και το πωλητήριο που προωθήσει την τοπική παράδοση με ποιοτικά προϊόντα που προέρχονται από Γυναικείους Συνεταιρισμούς της Λέσβου. Εμείς, είχαμε τη χαρά να δοκιμάσουμε σφουγγάτο με κολοκύθι και λαδοτύρι, χάχλες (σαν ντάκο φταγμάνο από τραχανά) γεμιστές με τυρί και ντομάτα, γκιουζλεμέδες και φρεσκοκομμένα ροδάκινα κομμένα και φτιαγμένα από τα πολύ άξια χέρια των γυναικών του συνεταιρσμού του Μεσότοπου, που μαζί με την πρόεδρό τους Ελένη Πίτσα μας υποδέχτηκαν στην αυλή του μουσείου.

Ζεν και κοκτέιλς στην Ερεσσό

Ο τόπος που γέννησε τη Σαπφώ αναδεικνύεται στο πιο ψαγμένο μέρος για διακοπές χαλάρωσης. Η Ερεσός είναι πολύ διάσημη, όχι μόνο για την guy  friendly προσέγγισή της, αλλά και για τη μυστηριακή της ενέργεια και βέβαια για μία από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού με χρυσή άμμο και κρυστάλλινα καθαρά νερά, όμορφα ταβερνάκια και μπαρ. Εδώ όλα μπερδεύονται γλυκά. Το διαφορετικό με το οικείο, οι κλασικοί παραθεριστές με τους neo-hippies, οι οικογένειες με τους ντόπιους, οι gay συντροφιές και τους μυημένους στο διαλογισμό που καταφθάνουν από όλα τα μέρη της Γης για το OSHO Afroz Meditation Center.

Η Ερεσός έχει αναδειχθεί ως χώρος υποδοχής και κατανόησης για τις γυναίκες της λεσβιακής κοινότητας από τα τέλη της δεκαετίας του '70 που έφθασαν οι πρώτες γυναίκες από το εξωτερικό για να επιτελέσουν ένα είδους φόρου τιμής στην πατρίδα της Σαπφούς, μέχρι και σήμερα που ανανεώνουν το ραντεβού τους κάθε Σεπτέμβρη στο Διεθνές Φεστιβάλ Γυναικών, που μετράει πλέον 20 χρόνια πορείας, όπως μας ενημερώνει ο Παναγιώτης Μαντζώρος, πρόεδρος του φορέα τουρισμού της περιοχής μαζί με την γραμματέα Ιωάννα Σάββα πίνοντας κοκτέιλς-υπερπαραγωγή στο διάσημο exotic-bohemian beach bar «Par a Sol» με τους ανεμοκρούστες και τα όμορφα χειροποίητα φωτιστικά.

Kαλλονή, ο ομφαλός της Λέσβου

H Καλλονή είναι ο εύφορος κάμπος του νησιού. Βρίσκεται στο κέντρο της Λέσβου κι εκτός από τις σαρδέλες Καλλονής παράγει πολλά οποροκηπευτικά, ενώ ο φυσικός πλούτος του τοπίου της την καθιστά πόλο έλξης για όλο και περισσότερους επισκέπτες. Οι παράλιες περιοχές της Καλλονής είναι ενταγμένες στο δίκτυο Natura 2000 και οι περίφημες αλυκές (οι δεύτερες μεγαλύτερες της χώρας, με ετήσια παραγωγή άλατος που ξεπερνά τους 40.000 τόνους) αποτελούν έναν πρώτης τάξεως προορισμό. «Η Λέσβος είναι στην πρώτη θέση των νησιών με πολλούς υδροβιότοπους, γι΄αυτό και έχει σπάνια που πουλιά που δεν τα βλέπεις εύκολα σε άλλες περιοχές, γιατί τα πουλιά για να έρθουν από την Αφρική στην Ευρώπη, πρέπει να σταματήσουν σε έναν υδροβιότοπο» μας λέει η περιβαλλοντολόγος Ειρήνη Γαληνού, η οποία έχει συμβάλλει ώστε η Λέσβος να θεωρείται προορισμός για την ορνιθοπαρατήρηση.

Φτάσαμε νωρίς το πρωί, στον υδροβιότοπο της Καλλονής, όπου είδαμε τα φλαμίνγκο να τρώνε το πρωινό τους. Εδώ βρίσκουν φιλόξενο τόπο για να αναπτυχθούν νεαρά φλαμινγκος και άλλα αποδημητικά πουλιά από την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Η παρατήρηση πουλιών σ΄αυτό το ήρεμο και πανέμορφο τοπίο ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Τελικά δεν αδικώ καθολου όσους σχεδιάζουν τις διακοπές του με σκοπό να έρθουν σε επαφή (οπτική τουλάχιστον) με τους αγνώστους συγκατοίκους του πλανήτη μας.

Ο κοσμικός Μόλυβος και η χαμηλών τόνων Πέτρα

Η διαδρομή ως το Μόλυβο είναι μαγευτική. Περνάμε τους Πύργους Θερμή, την Παραλία Θερμής και τη Θερμή, με τα γνωστά από την αρχαιότητα ιαματικά λουτρά της πριν αντικρύσουμε τον γραφικό και προικισμένο Μόλυβο που χαρακτηρίζεται ως η Μονεμβασιά των Δωδεκανήσων καθώς κυριαρχείται από το επιβλητικό Βυζαντινό κάστρο με τη συγκλονιστική θέα ειδικά την ώρα του ηλιοβασιλέματος, αλλά και τη θέα στο μεγάλο ηφαίστειο του Λεπέτυμνου, το οποίο δημιούργησε το εντυπωσιακό τοπίο της περιοχής. Οι βόλτες στον ιστό του χωριού αποκάλυψαν όμορφα μυτιληνιά σπίτια με βενετικές επιρροές, γραφικά καφενεία, καλόγουστα παλαιοπωλεία, ψαροταβέρνες και ουζερί, που ακουμπάνε στο κύμα.

Από την άλλη πλευρά του Μόλυβου, η Πέτρα είναι από τους εντυπωσιακότερους οικισμούς της Λέσβου, όπου μαγευόμαστε με την υπέροχη θέα από την εκκλησία της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, που πήρε το όνομά της από την αγιογραφία που στολίζει την είσοδό της. Χρισμένη στην κορυφή ενός σωλήνα λάβας, που μας θυμίζει πως διαμορφώθηκε από την έκρηξη ενός από τα πέντε ηφαίστεια που διαμόρφωσαν την πολυπρόσωπη γεωμορφολογία της Λέσβου.

Πού θα κολυμπήσουμε;

Ο απολογισμός δίνει, 259 χιλιόμετρα ακτογραμμής, παραλίες με Γαλάζια Σημαία και κρυστάλλινα νερά. Η καλύτερη αμμουδιά του νησιού, είναι τα Βατερά όπου δέκα χιλιόμετρα αμμουδιάς περιμένουν να σε εντυπωσιάσουν, σχετικά κοντά βρίσκεται η παραλία του Αγίου Ισιδώρου με τα πεντακάθαρα νερά και τα μεγάλα λευκά βότσαλα. Η παραλία Φοινικόδασος κυριαρχείται όπως λέει και το όνομά του από μια συστάδα από φοίνικες που υψώνονται στην ακτή με το ψιλό βοτσαλάκι. Οι κολπίσκοι που βρίσκονται κοντά στα ιαματικά νερά κάνουν στην Εφταλού μια ξεχωριστή. Στον Μόλυβο, θα βρείτε οργανωμένες παραλίες με beach bar και θα δοκιμάσετε φρέσκο ψάρι στις κοντινές ταβέρνες. Στα δυτικά του νησιού, στο Σίγρι, θα κολυμπήσετε κάτω από το κάστρο, ενώ οι surfers θα προτιμήσουν τη γειτονική παραλία της Φανερωμένης. Όσοι προτιμάτε την απομόνωση, επιλέξτε τις παραλίες Τσόνια, Χρούσο, Χρυσή Ακτή και Άντισσα.

Εξοδος για ουζάκι

Επιστρέφοντας στην πόλη, κόσμος πηγαινοέρχεται στην προκυμαία. Σούρουπο στο Φανάρι με τον φωτισμένο κόλπο, τα φωταγωγημένα καφέ και τα ουζάδικα του λιμανιού, να χαρίζουν μοναδικές εικόνες, ενώ αναζητάμε από μακριά το γοτθικό καμπαναριό της μητρόπολης του Αγίου Αθανασίου, ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά πλάνα της πόλης.

Αφού περπατήσουμε την πλακόστρωτη αγορά της Ερμού, μπαίνουμε στο μεζεδοπωλείο «Ερμής». Ιστορικό μαγαζί που διατηρεί την παλιά φυσιογνωμία του, με τα μαρμάρινα τραπέζια, τους σκαλιστούς καθρέφτες, και τους ντόπιους ουζομεζέδες του, από το «σφουγγάτο» και τους γκιουζλεμέδες ως τα κολοκυθολούλουδα γεμιστά με τυρί. Η επιγραφή «Οι παύσεις πληρώνονται ιδιαιτέρως» και οι πίνακες με επείγοντα περιστατικά λόγω κατανάλωσης ούζου, εύστοχα, προειδοποιούν για την λογική κατανάλωση του αρωματικού ποτού!

Η επιστροφή γίνεται με γεμάτα μπαγκάζια από προϊόντα με ονομασία προέλευσης του νησιού που δεν είναι και λίγα. Ούζο απ’ το Πλωμάρι, λαδοτύρι Μυτιλήνης, ελαιόλαδο, μοσχοσάπουνα, σαρδέλες Καλλονής, κασέρι Ερεσού και το εξαιρετικό πετιμέζι από σύκα που θα βρείτε επίσης στην Ερεσό.