Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε με τεράστια επιτυχία στο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιώς,  όπου είχαν προσκληθεί διακεκριμένοι ομιλητές. Εναρκτήριο χαιρετισμό απηύθυναν ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πειραιώς καθηγητής Άγγελος Κότιος, ο Αντιπρύτανης καθηγητής Παντελής Παντελίδης, η Επιστημονική Διευθύντρια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στα «Οικονομικά και Διοίκηση της Υγείας» καθηγήτρια Σ. Χατζηδήμα.

- Ο Διευθυντής του Εργαστηρίου Οικονομικών και Διοίκησης της Υγείας (LabHEM), Αναπληρωτής Καθηγητής Αθανάσιος Βοζίκης «παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε φοιτητές του Πανεπιστημίου Πειραιώς, για τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους (διατροφή, άσκηση, κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ), στο πλαίσιο της ερευνητικής συνεργασίας του Εργαστηρίου με Εταιρεία fitness  και ο  Συμεών Σιδηρόπουλος, Πρόεδρος ΕΟΠΕ και Επιστημονικός Συνεργάτης( LabHEM ) για τις δράσεις του Εργαστηρίου και η Ιρις Ευθυμίου.

Παρή Ράπτη

Η Δρ. Παρή Ράπτη, Ιατρός-Ενδοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης (LabHEM )του Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Πειραιά, με ερέθισμα σκηνές του Διεθνούς Κινηματογράφου, ανέπτυξε το θέμα: Ορμόνες του οργανισμού , φυσική άσκηση , ευεξία, συμπεριφορά , επιλογές , δεξιότητες ,αναλύοντας και τις ψυχοτροπικές δράσεις των ορμονών, ακόμα και την επίδραση τους στο φαινόμενο του γήρατος.

Το ενδοκρινικό σύστημα, ρυθμίζει την παραγωγή ορμονών, οι οποίες είναι χημικές ουσίες, που ελέγχουν κυτταρικές λειτουργίες και ένα μεγάλο αριθμό φυσιολογικών λειτουργιών στον οργανισμό συμπεριλαμβανομένων , τον μεταβολισμό, τις αναπαραγωγικές διεργασίες, τα επίπεδα οστικής ανάπτυξης, τον βαθμό ενυδάτωσης του σώματος την αναβολική ή καταβολική δράση τους, την ομοιόσταση και την σχέση τους με Την Άθληση.

Ποιες ορμόνες απελευθερώνονται σε σχέση με την φυσική άσκηση και τι επιφέρουν;

Ορμόνες και άσκηση: Μια αμφίδρομη σχέση

Η συστηματική φυσική δραστηριότητα αποτελεί πολύτιμο παράγοντα για την υγεία μας.

Οι ορμόνες είναι οι χημικοί αγγελιοφόροι του σώματος. Παράγονται από τους ενδοκρινείς αδένες οι οποίοι βρίσκονται διάσπαρτοι στο σώμα. Από εκεί διοχετεύονται στην κυκλοφορία του αίματος για να φθάσουν σε όλα τα όργανα και τους ιστούς, όπου θα εκδηλωθεί η βιολογική τους δράση .

Οι διάφορες ορμόνες που παράγει ο οργανισμός (όπως οι ορμόνες του φύλου οιστρογόνα και τεστοστερόνη , του θυρεοειδούς, η αυξητική ορμόνη, η ινσουλίνη η γλυκαγόνη η κορτιζόλη οι επινεφρίνες,  οι νευρομεταβιβαστές όπως η σεροτονίνη κλπ, εμπλέκονται στη σωματική ανάπτυξη, σε ανοσοποιητικές, μεταβολικές αναπαραγωγικές λειτουργίες, τον σωματότυπο ,επηρεάζοντας ακόμα και την λειτουργία του κέντρου πείνας και του κορεσμού , το θυμικού ,το στρες, τον μηχανισμό γήρανσης και, φυσικά, την φυσική κατάσταση.

Όπως εξήγησε η ενδοκρινολόγος Παρή Ράπτη, όταν οι ορμόνες φθάνουν σε ένα κύτταρο συνεργούν μαζί του προκαλώντας κάποιο βιολογικό αποτέλεσμα (πχ. κατά την άθληση), διεγείροντας πρωτεΐνες απαραίτητες για την αύξηση της μυϊκής μάζας ή συνθέτοντας ένζυμα που βελτιώνουν την αξιοποίηση διαφόρων ουσιών όπως πχ της γλυκαγόνης η οποία είναι απαραίτητη για την αντοχή κλπ.

Η συστηματική φυσική δραστηριότητα χαμηλής έντασης, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο ή η ενασχόληση με διάφορα σπορ, έχει σημαντική και μετρήσιμη θετική δράση στην υγεία και την λειτουργία ενός οργανισμού.

Αυτό αφορά σχεδόν όλες τις ηλικίες. Τα θετικά αποτελέσματα δεν αφορούν μόνο την εικόνα, την αντοχή, την αυτοεκτίμηση, την διατήρηση καλής κινητικότητας, αλλά επηρεάζουν συνολικά τον οργανισμό.

Όπως εξηγεί η ενδοκρινολόγος Παρή Ράπτη, Η επίδραση της φυσικής άσκησης γίνεται τόσο μέσω μηχανικής δράσης, όσο και βιοχημικών επιδράσεων. Αναφορικά με το ενδοκρινικό σύστημα, η επίδραση των ορμονών που παράγονται, αυξάνονται ή μειώνονται στη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητος ποικίλει ανάλογα με το είδος της άσκησης, την διάρκειά της, την ηλικία κ.λπ., ενδεικτικά δράσεις ορμονών , όπως :

*τεστοστερόνη.  Έχει αναβολική δράση (tissue building). Επηρεάζει τη σύνθεση των πρωτεϊνών.

* κορτιζόλη. Ασκεί πολλαπλές δράσεις, ακόμα και στο λιπώδη ιστό.

* επινεφρίνη (αδρεναλίνη). Συμμετέχει στη διάσπαση των υδατανθράκων για παραγωγή ενέργειας.

* Οι ορμόνες του θυρεοειδούς. Παίζουν σπουδαίο ρόλο στους μηχανισμούς του μεταβολισμό.

«Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο έχει και η παραγωγή ενδορφινών και ενδογενών οπιοειδών που επηρεάζουν το θυμικό και δίνουν προοπτική στην μέρα ώστε να είμαστε χαρούμενοι, «υπογραμμίζει η Δρ. Ράπτη.

Η δράση αυτών των ορμονών είναι επιβεβαιωμένη όχι μόνο με εργαστηριακές μετρήσεις προ και μετά τις ασκήσεις ,αλλά και στην κλινική εικόνα. Είναι γνωστά τα αποτελέσματα που επιφέρουν στο σχήμα του σώματος και στην ποιότητα διαφορετικών τύπων ιστών του οργανισμού. Οι ορμόνες ως γνωστό μπορεί να επηρεάσουν από την πρόσφυση των μαλλιών έως και το πάχος της γάμπας.

Μέχρι τώρα οι πιο μελετημένες σε αθλητικές διαδικασίες είναι οι ορμόνες του φύλου, η τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα.

«Κάποιες μέρες του κύκλου και κάτω από την δράση των ορμονών ορισμένες ασκήσεις επιτυγχάνουν βέλτιστα αποτελέσματα, μιας και οι αρθρώσεις και οι σύνδεσμοι επιτρέπουν μεγαλύτερη ευκινησία και πλαστικότητα», εξηγεί η ειδικός. «Έχουν γίνει σοβαρές έρευνες με εργαστηριακές μετρήσεις που αποδεικνύουν ότι διαφορετικού τύπου ασκήσεις είναι καταλληλότερες ανάλογα με τη φάση του καταμήνιου κύκλου».

Τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης είναι χαμηλά τις πρώτες μέρες του κύκλου, επομένως αυτές οι ημέρες είναι πιο κατάλληλες για γιόγκα και στρέτσινγκ.

Τις τελευταίες 12 ημέρες του κύκλου τα επίπεδα της προγεστερόνης χαμηλώνουν και η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει. Πιο έντονες δραστηριότητες και περισσότερα επαναληπτικά σετ ασκήσεων συνιστώνται αυτή την περίοδο.

Εξάλλου η τεστοστερόνη (όπως άλλωστε και η κορτιζόλη) εμφανίζει υψηλότερη παραγωγή κατά τις πρώτες πρωινές ώρες και μειώνει τα επίπεδα της αργά το απόγευμα. Έτσι «είναι εμφανές ότι ακόμα και η επιλογή της ώρας για να ασκηθεί κανείς επιφέρει διαφορετικά αποτελέσματα»,

Προσθέτει η Δρ. Ράπτη:

Μεγάλη σημασία έχει και ο ύπνος. 6 με 8 ώρες την ημέρα, όχι μόνο για την ξεκούραση του οργανισμού αλλά διότι κατά την διάρκεια του ύπνου , πχ η αυξητική ορμόνη εμφανίζει μεγαλύτερη ημερήσια συγκέντρωση , κυρίως τις πρώτες ώρες του νυχτερινού ύπνου . Αυτό είναι πολύ σημαντικό ,Διότι ο μυς αυξάνεται όταν αναπαυόμαστε και όχι κατά την διάρκεια της προπόνησης κατά την οποία εμφανίζεται μόνο αγγειοδιαστολή, και περισσότερη ποσότητα αίματος για καλύτερη και απαραίτητη οξυγόνωση.

Η μυϊκή μάζα εκτός του ότι είναι γενετικά προσδιορισμένη μπορεί να διεγερθεί με διάφορους τρόπους.

Ο μυϊκός τόνος όμως δεν βρίσκεται μόνο κάτω από τον έλεγχο της δράσης των ορμονών του φύλλου , αλλά και κάτω από την δράση άλλων ορμονών όπως η κορτιζόλη που μπορεί εάν ανευρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα να λειτουργήσει με καταβολική δράση και άλλων ορμονών.

«Σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, οι προσαρμογές αυτές δεν συμβαίνουν στη διάρκεια της άσκησης, αλλά μετά το τέλος της προπόνησης, κατά την ανάπαυση, όταν το σώμα αναρρώνει από την καταπόνηση που έχει δεχτεί», διευκρινίζει η Δρ. Ράπτη. «Γι' αυτό τον λόγο, η ανάπαυση αποτελεί σημαντικό τμήμα κάθε προπονητικού προγράμματος. Κυρίως στη διάρκεια της ανάπαυσης εκκρίνονται οι ορμόνες που υποστηρίζουν και καθοδηγούν τις μακροπρόθεσμες προσαρμογές που χρειάζονται οι ασκούμενοι για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, είτε ασχολούνται με δραστηριότητες αντοχής είτε δύναμης».

Ωστόσο για να διατηρείται στα βέλτιστα επίπεδα η ορμονική ανταπόκριση στην άσκηση, πρέπει να εξισορροπούνται τα τρία βασικά στοιχεία της φυσικής κατάστασης: η διατροφή, η προπόνηση και η ανάπαυση/ανάρρωση. Και αυτό διότι ο οργανισμός διαθέτει εγγενείς μηχανισμούς που ενημερώνουν τον εγκέφαλο εάν απαιτείται περισσότερη, λιγότερη ή σταθερή έκκριση ορμονών.

Η επιθυμητή αποτελεσματική δράση του ενδοκρινικού συστήματος μπορεί να μην επιτευχθεί είτε επειδή το άτομο γυμνάζεται υπερβολικά σκληρά, είτε επειδή δεν δίνει χρόνο στο σώμα του να ξεκουραστεί ή δεν τρέφεται σωστά, κατά την Δρ. Ράπτη.

Ο ρόλος της ηλικίας

Δυστυχώς για όλους η ηλικία επιφέρει εξαιρετικά έντονες αλλαγές τόσο στο σώμα, στο δέρμα και στα μαλλιά, όσο και στον ψυχισμό. «Αυτές οι αλλαγές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την μείωση των επιπέδων διαφόρων ορμονών όχι μόνο εκείνων του φύλου, αλλά και του θυρεοειδούς. Η αναβολική τους δράση μέσω της πρωτεϊνικής σύνθεσης με τον χρόνο "ξεθωριάζει". Τα οιστρογόνα μπορεί να μειωθούν απότομα, η τεστοστερόνη μειώνεται πιο ήπια», εξηγεί η Δρ. Ράπτη.

Και προσθέτει: «Αν κανείς επιθυμεί να υποστηρίξει το ορμονικό του σύστημα χωρίς φάρμακα, μπορεί να διασφαλίσει μια ορμονική ισορροπία και υγεία μέσω της συστηματικής φυσικής άσκησης. 

Εξίσου σημαντικά τέλος, είναι η διατροφή και ο επαρκής ύπνος».

Ομιλητές στην ημερίδα:

Μαρία Ελουΐζα Σταβάρα Μητσιά Οδοντίατρος, ενδοδοντολογος

Δημητρης Γρηγοράκης κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος,

Σ. Ντουφάκου Παθολόγος ογκολόγος ,

Ιωάννης Κυριάζης Παθολόγος.