Quantcast

Γιατί οι Τούρκοι ψήφισαν τον Ερντογάν - Ανάλυση του Ευάγγελου Αρεταίου

Η Τουρκία φαίνεται τελικά ότι μάλλον ακολουθεί την ευρύτερη παγκόσμια τάση των κοινωνιών να επιλέγουν το αίσθημα της σταθερότητας, της ασφάλειας και της εθνικής και κοινωνικής εσωστρέφειας («nativism” όπως στις ΗΠΑ), έναντι της προοπτικής εκδημοκρατισμού και κοινωνικού προοδευτισμού.

Δίνοντας για ακόμα μια φορά μια σημαντική νίκη στον Ταγίπ Ερντογάν και στο ΑΚΡ αλλά και στη σκληρή ακροδεξιά σε όλες τις τις πολιτικές εκφάνσεις.

Διαψεύδοντας όλες τις έγκριτες δημοσκοπήσεις των τελευταίων εβδομάδων, το ΑΚΡ και οι εθνικιστές σύμμαχοί του σημείωσαν χθες μια μεγάλη νίκη διατηρώντας μια σημαντική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση (325 έδρες), παρόλο που έχασαν συνολικά περίπου 8% σε σχέση με το 2018.

Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν κατάφερε μεν να βγει από τον πρώτο γύρο αλλά έλαβε 49,3% ενώ ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου 45%. Ο Σινάν Ογάν πήρε 5,23%.

Στις βουλευτικές, το ΑΚΡ έλαβε 35,6% (το 2018 είχε λάβει 42,6%) και έχει 266 έδρες, το ΜΗΡ 10,12% (11,1% το 2018) και 51 έδρες, το CHP 25,4% (22,6% το 2018) με 168 έδρες, το ΙΥΙ 9,9% (10% το 2018) με 44 έδρες, το HDP/YSP 8,9% (11,7% το 2018) με 62 έδρες, το σκληρό ισλαμικό κόμμα της Ανενεωμένης Ευημερίας έλαβε ένα εντυπωσιακό ποσοστό 2,8% ενώ τα μικρά κόμματα της αντιπολίτευσης δεν έφτασαν σχεδόν ούτε το 1%.

Η επίσημη καταμέτρηση δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί αλλά πλέον δεν αναμένονται ουσιαστικές αλλαγές στα αποτελέσματα.

Νύχτα σύγχυσης

Η χθεσινή νύχτα ήταν γεμάτη αγωνία και σύγχυση καθώς άλλα αποτελέσματα έδινε το επίσημο πρακτορείο Αναντολού και άλλα το πρακτορείο της αντιπολίτευσης ΑΝΚΑ, ενώ η συστηματική στρατηγική ενστάσεων εκ μέρους του ΑΚΡ σε κάθε καταμέτρηση σε τοπικό επίπεδο που έδινε νίκη Κιλιτσντάρογλου καθυστέρησε την όλη διαδικασία.

Ο Κιλιτσντάρογλου και οι άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης δέχθηκαν ουσιαστικά τα αποτελέσματα και δήλωσαν ότι πρέπει οπωσδήποτε να κερδίσουν στον δεύτερο γύρο στις 28 Μαίου ενώ ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε ιδιαίτερα ικανοποιημένος τραγουδώντας καθώς απευθύνθηκε στις οπαδούς του.

Η ακροδεξιά στις επάλξεις

To AKP παρόλο που έχασε περίπου 7% σε σχέση με τις εκλογές του 2018, κατάφερε να κρατήσει τα προπύργια του, ενώ ακόμα και στην Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα, ο Κιλιτσντάρογλου δεν κατάφερε παρά να υπερισχύσει οριακά έναντι του Ερντογάν.

Ο νέος εκλογικός νόμος σίγουρα λειτούργησε υπέρ της κυβέρνησης. Στην Τραπεζούντα για παράδειγμα, το ΑΚΡ έχασε 8% σε σχέση με το 2018 αλλά πήρε τον ίδιο αριθμό εδρών.

Το ΜΗΡ, που ακόμα και οι φιλο-κυβερνητικές δημοσκποπήσεις κατέγραφαν περίπου στο 7-8% πήρε τελικά 10%, διατηρώντας την ισχύ του ενώ το ΙΥΙ της Μεράλ Ακσενέρ, που ιδρύθηκε από πρώην μέλη των εθνικιστών και προσπάθησε να διαμορφώσει έναν πιο αστικό και συνταγματικό εθνικισμό, έχασε σε σχέση με το 2018. Η επικράτηση του σκληρού εθνικισμού και αυταρχισμού καταγράφεται και από το εντυπωσιακά μεγάλο ποσοστό του Ογάν, που κατέβηκε στις εκλογές χωρίς συγκεκριμένη ιδεολογία αλλά με έντονο το εθνικιστικό, αντι-κουρδικό και αντι-μεταναστευτικό αφήγημα.

Αποτυχημένα πειράματα

Στον χώρο του ισλαμισμού, το πείραμα του «μετα-ισλαμισμού» δηλαδή ενός εκσυγχρονισμένου και φιλελεύθερου ισλαμισμού του Αλί Μπαμπατζάν και του Αχμέτ Νταβούτογλου απέτυχε παταγωδώς.

Οχι μόνο διότι τα κόμματά τους μετά βίας έφτασαν στο 1% αλλά διότι το μικρό υπερσυντηρητικό-αντιδραστικό κόμμα της Ανανεωμένης Ευημερίας κατάφερε να πλησιάσει το 3%, εντυπωσιακό και αναπάντεχο ποσοστό. Επιπλέον, το ακραίο κουρδικό ισλαμικό κόμμα Huda-Par, πολιτικός εκπρόσωπος της κουρδικής Χεζμπολάχ, κατάφερε μέσα από τη συμμαχία του με το ΑΚΡ να εκλέξει τρεις βουλευτές για πρώτη φορά στα χρονικά.

Κούρδοι και αριστεροί

Στις κουρδικές περιοχές, το HDP/YSP παραμένει πρώτο κόμμα αλλά με μια εξασθένιση τόσο σε τοπικό όσο και εθνικό επίπεδο, χάνοντας συνολικά περίπου 2%.

Η εξασθένιση αυτή φαίνεται να οφείλεται πρώτον στην επίσης αναπάντεχη ενίσχυση του ριζοσπαστικού αριστερού Εργατικού Κόμματος της Τουρκίας (ΤΙΡ), που έλαβε 1,6%, και που, κυρίως στα αστικά κέντρα της δυτικής Τουρκίας και στους νέους «ψάρευε στα ίδια νερά» με το HDP/YSP.

Δεύτερον, ενώ οι Κούρδοι στήριξαν πολύ τον Κιλιτσντάρογλου, λιγότερο πάντως από ότι έδειχναν οι δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι η σύμπραξη του φιλοκουρδικού κόμματος με τους «κεμαλιστές» του CHP που είναι στην ίδια συμμαχία με την Ακσενέρ δυσαρέστησε τους πιο ριζοσπαστικούς του κουρδικού κινήματος.

Οχι στους «πολλούς κουρείς»

Η αντιπολίτευση φαίνεται ότι δεν κατάφερε τελικά να πείσει με το αφήγημα της περί εκδημοκατισμού, ορθολογισμού  και κοινωνικής ειρήνης, ενώ φαίνεται ότι απέτυχε και το πείραμα του «μετα-κεμαλισμού», δηλαδή μιας μεταλλαγμένης εκκοσμικευμένης θεώρησης της πολυπολιτισμικότητας και της δημοκρατίας.

Ενα από τα προεκλογικά σποτ του ΑΚΡ ήταν για έναν νέο με μακριά και ανακατεμένα μαλλιά που μπαίνει σε ένα κουρείο με πολλούς κουρείς που προτείνουν να τον κουρέψουν. Το μήνυμα ήταν σαφές: Οι πολλοί δεν θα κάνουν καλή δουλειά ενώ ο ένας θα την κάνει. Οι έξι ηγέτες της αντιπολίτευσης δεν έπεισαν ότι θα έκαναν την ίδια καλή δουλειά με τον έναν, τον Ερντογάν.

Δύσκολα για τον Κιλιτσντάρογλου

Συνεπώς, με τα δεδομένα αυτά, θεωρείται πλέον πολύ δύσκολο για τον Κιλιτσντάρογλου να κερδίσει στον δεύτερο γύρο καθώς το μεγάλο πλεονέκτημα πια του Ερντογάν είναι η πλειοψηφία του στην Εθνοσυνέλευση και η προοπτική πολιτικής σταθερότητας που θα είναι και ο ακρογωνιαός λίθος του αφηγήματός του.

Ο Ογάν είπε ήδη ότι θα στήριζε Κιλιτσντάρογλου στον δεύτερο γύρο αλλά έθεσε όρο τον αποκλεισμό του ΗDP και έτσι πιθανό είναι ότι οι ψήφοι του θα μοιραστούν ανάμεσα στον Ερντογάν και τον Κιλιτσντάρογλου, αν και θα είναι επίσης έκπληξη να ψηφίσουν Ερντογάν οι σκληροί κεμαλιστές του Ογάν.

Οι δεκαπέντε μέρες μέχρι τον δεύτερο γύρο αναμένονται ιδιαίτερα σκληρές αλλά ο Ερντογάν έχει και πάλι το ψυχολογικό πλεονέκτημα, ενώ στην Τουρκία δεν αποκλείουν να υπάρξουν εντάσεις στους κόλπους της αντιπολίτευσης διευκολύνοντας έτσι ακόμα περισσότερο τον Ερντογάν.