Η κατακρήμνιση της τουρκικής λίρας, που οδήγησε στην εκτόξευση του πληθωρισμού στο 85% το περασμένο φθινόπωρο, είχε θεωρηθεί ως το μεγάλο «αγκάθι» για τον πρόεδρο Ερντογάν. Όμως εκείνος, αφού αύξησε τρεις φορές τον κατώτατο μισθό μέσα σε έναν χρόνο, πολλαπλασίασε τις προεκλογικές υποσχέσεις του – μεταξύ αυτών είναι και ο διπλασιασμός του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων.

Αυτά τα «λαϊκιστικά μέτρα» έπεισαν ένα μέρος του εκλογικού σώματος, σε μια Τουρκία όπου «η οικονομία δεν είναι τόσο σημαντική (σ.σ. για τις επιλογές των ψηφοφόρων) όσο λένε οι σχολιαστές», εκτίμησε ο Μπερκ Εσέν, ερευνητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης.

Για να επαναφέρει την οικονομία στη σωστή πορεία, η αντιπολίτευση υποσχόταν ότι θα αυξήσει τα επιτόκια ώστε να υποχωρήσει ο πληθωρισμός σε μονοψήφιο ποσοστό μέσα σε δύο χρόνια. Ο Ουμίτ Ακτσάι, καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας, θεωρεί ότι αυτές οι προτάσεις της αντιπολίτευσης, που θα μπορούσαν να φρενάρουν την οικονομική δραστηριότητα, «δεν ενθουσίασαν τον κόσμο που ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες».

2. Η ψήφος των Κούρδων δεν αρκούσε στην αντιπολίτευση

«Η ψήφος των Κούρδων εξηγεί τα καλά αποτελέσματα της αντιπολίτευσης», σημείωσε ο Γιοχανάν Μπενχαΐμ, υπεύθυνος σύγχρονων σπουδών στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Μελετών (Ifea) της Κωνσταντινούπολης.

Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πέτυχε τα υψηλότερα ποσοστά του στις επαρχίες της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου η πλειονότητα των κατοίκων είναι Κούρδοι. Στο Ντιγιάρμπακιρ, για παράδειγμα, έλαβε ποσοστό 72%, αφού το φιλοκουρδικό κόμμα HDP τάχθηκε υπέρ του υποψηφίου της αντιπολίτευσης.

Όμως η ψήφος των Κούρδων, μολονότι θεωρείται εδώ και χρόνια ότι επηρεάζει αποφασιστικά το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών, αυτή τη φορά δεν αρκούσε στην αντιπολίτευση. «Η στρατηγική του Ερντογάν, ο οποίος συνέδεε συνεχώς την αντιπολίτευση με τους Κούρδους, το PKK και την τρομοκρατία, αποδείχτηκε αποτελεσματική», είπε ο Μπαϊράμ Μπαλτζί, ερευνητής στο CERI-Sciences Po.

3. Περιορισμένες οι συνέπειες του σεισμού

Οι επιζώντες του μεγάλου σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου, που στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 50.000 ανθρώπους, εξέφραζαν την οργή τους κατηγορώντας το κράτος ότι καθυστέρησε να κινητοποιηθεί σε ορισμένες επαρχίες, όπως στο Αντιγιαμάν και το Χατάι.

Η οργή αυτή δεν εκφράστηκε στις κάλπες. Ο πρόεδρος Ερντογάν υποσχέθηκε ότι θα χτίσει το συντομότερο δυνατόν 650.000 κατοικίες για τους σεισμόπληκτους. «Το μήνυμα θεωρήθηκε αξιόπιστο» από ένα μέρος των ψηφοφόρων», σχολίασε ο Μπερκ Εσέν.

Ο Ερντογάν διατήρησε τα πολύ υψηλά ποσοστά του στις περισσότερες από τις πληγείσες περιοχές: 72% στο Καχραμάνμαρας, 69% στη Μαλάτια, 66% στο Αντιγιαμάν. Στο Χατάι, το ποσοστό του παρέμεινε σταθερό, στο 48%.

4. Η άνοδος του εθνικισμού

Το απροσδόκητα υψηλό ποσοστό του υπερεθνικιστή υποψηφίου Σινάν Ογάν ήταν μια από τις εκπλήξεις της κάλπης. Ο πρώην βουλευτής έλαβε πάνω από 5%, μολονότι τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στηρίζονται από εθνικιστικά κόμματα.

«Ο εθνικισμός είναι μια συνιστώσα του τουρκικού πολιτικού τοπίου (…) από τη δεκαετία του 1990», σύμφωνα με τον Ουμούτ Εζκιριμλί, ερευνητή στο Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών της Βαρκελώνης (Ibei).

Η άνοδος των εθνικιστών, τα διάφορα κόμματα των οποίων συγκέντρωσαν όλα μαζί το 22% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις προεδρικές, αποδίδεται εν μέρει στο πρόβλημα των Σύρων προσφύγων που ζουν στην Τουρκία.

«Η μεγάλη ανατροπή της κατάστασης είναι ότι πλέον η δεξιά και η ακροδεξιά βρίσκονται στην καρδιά του παιχνιδιού», είπε ο Γιοχανάν Μπενχαΐμ.

5. Οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω

Όλες ή σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις έδιναν προβάδισμα στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Κάποιες μάλιστα τον αναδείκνυαν νικητή ακόμη και από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Ο Ερντογάν τις διέψευσε: η επόμενη ημέρα τον βρήκε νικητή, έστω και αν δεν κατάφερε να επιβληθεί από τον πρώτο γύρο, όπως έκανε το 2018, αφού το ποσοστό που συγκέντρωσε ήταν κάτω από 50%.

Στις 28 Μαΐου οι Τούρκοι και πάλι στις κάλπες

Είναι η πρώτη φορά που ο Ερντογάν πάει σε δεύτερο γύρο αναμέτρησης από το 2014, καθώς το 49,51% που εξασφάλισε στην πρώτη κάλπη του δίνει ισχυρό προβάδισμα έναντι του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου που συγκέντρωσε 44,88% αλλά όχι και την αυτοδυναμία.

Ο επικεφαλής του Ανώτερου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) της Τουρκίας επιβεβαίωσε ότι θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις προεδρικές εκλογές ανάμεσα στον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και τον κύριο αντίπαλό του στις 28 Μαΐου.

Ο επικεφαλής του YSK, ο Αχμέτ Γενέρ, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συγκέντρωσε το 49,51% των ψήφων και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου το 44,88%. Περίπου 35.000 ψήφοι μένουν να καταμετρηθούν.

Η συμμετοχή στις εκλογές ανήλθε στο 88,92% στις κάλπες που στήθηκαν εντός της Τουρκίας, ενώ η συμμετοχή για τους Τούρκους που ψήφισαν στο εξωτερικό ανήλθε στο 52,69%.

Σε ρυθμιστή αναδεικνύεται ο εθνικιστής ανεξάρτητος υποψήφιος Σινάν Ογάν, ο οποίος πήρε πάνω από 5%.

«Πιστεύουμε ακράδαντα ότι θα εξακολουθήσουμε να υπηρετούμε το έθνος μας για τα επόμενα πέντε χρόνια», δήλωσε ο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ ο πολιτικός του αντίπαλος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, τόνισε: «Το έθνος αποφασίζει για δεύτερο γύρο, με τη χαρά μας. Σίγουρα θα κερδίσουμε αυτές τις εκλογές στον δεύτερο γύρο. Θα το δουν όλοι».

Στην νίκη του συζύγου της, αναφέρθηκε με ανάρτησή της στο Twitter η Εμινέ Ερντογάν. «Ως αποτέλεσμα της απόφασης του έθνους μας, που πήγε στις κάλπες για το μέλλον των παιδιών μας, ο Αιώνας της Τουρκίας ήταν νικητής», τόνισε μεταξύ άλλων.

Çocuklar?m?z?n gelecegi için bugün sand?k bas?na giden milletimizin karar? neticesinde Türkiye Yüzy?l? galip geldi. Kazanan Türkiye oldu.????

Bir olduk, birlik olduk, büyük ve güçlü Türkiye için al?n teri döktük. Elde edilen kazan?mlar?m?za yenilerini ekleyerek Türkiye Yüzy?l?’n?… pic.twitter.com/p7zLkPljNY

— Emine Erdogan (@EmineErdogan) May 15, 2023

Νωρίτερα, ο Κιλιτσντάρογλου είχε κατηγορήσει το κόμμα του Ερντογάν ότι προκάλεσε σκόπιμα καθυστερήσεις στα εκλογικά τμήματα, ενώ η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Γενί Σαφάκ έκανε λόγο για νευρικό κλονισμό της Μεράλ Ακσενέρ, υποστηρίζοντας ότι η πρόεδρος του Καλού Κόμματος χαστούκισε αστυνομικό.

Από νωρίς το απόγευμα της Κυριακής, κυβέρνηση και αντιπολίτευση έδιναν διαφορετικά αποτελέσματα, παρουσιάζοντας η κάθε μία την καταμέτρηση σε διαφορετικές εκλογικές περιφέρειες.

Για έλλειψη διαφάνειας από το Ανώτερο Εκλογικό Συμβούλιο και για μεροληψία κρατικών ΜΜΕ μιλούν παρατηρητές του ΟΑΣΕ 

Το Ανώτερο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK) της Τουρκίας επέδειξε έλλειψη διαφάνειας στον τρόπο που διαχειρίστηκε τις χθεσινές προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές και η μεροληπτική κάλυψη κρατικών μέσων ενημέρωσης εγείρει ανησυχία, τόνισαν σήμερα παρατηρητές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).

Αντιπροσωπεία του ΟΑΣΕ ανέφερε ότι ο απερχόμενος Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τα συγκυβερνώντα κόμματα της Τουρκίας απολάμβαναν ένα αδικαιολόγητο πλεονέκτημα έναντι κομμάτων της αντιπολίτευσης που αντιμετώπισαν άνισες συνθήκες στην προεκλογική εκστρατεία.

Οι διαπιστώσεις αυτές δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα σε μια συνέντευξη Τύπου που έδωσε σήμερα η κοινή αποστολή παρατηρητών που συγκροτήθηκε από την υπηρεσία για τους δημοκρατικούς θεσμούς και τα ανθρώπινα δικαιώματα του ΟΑΣΕ (ODIHR), την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΑΣΕ (ΟΑΣΕ PA) και την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΣΣΕ).

«Με λύπη μου σημειώνω ότι το έργο της εκλογικής αρχής στερείτο διαφάνειας, καθώς και την πολύ μεγάλη μεροληψία των κρατικών μέσων ενημέρωσης και τους περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα ο Γιαν Πέτερσεν, επικεφαλής της αποστολής παρατηρητών για εκλογές, του ODIHR.

Ο ίδιος υπογράμμισε ότι οι γενικές εκλογές διεξήχθησαν «σε μεγάλο βαθμό ειρηνικά», παρότι σημειώθηκαν κάποια περιστατικά, λέγοντας παράλληλα ότι το YSK λειτούργησε με τρόπο αποτελεσματικό. Η αντιπροσωπεία επίσης επαίνεσε το υψηλό ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές, δηλώνοντας ότι αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη ενός «ισχυρού δημοκρατικού πνεύματος».

«Η διαδικασία επεξεργασίας των καταγγελιών σε όλα τα επίπεδα της εκλογικής αρχής στερείτο διαφάνειας και αποφάσεις του Ανώτερου Εκλογικού Συμβουλίου που δημοσιεύθηκαν, ως επί το πλείστον δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένες», ανέφερε η έκθεση της Διεθνούς Αποστολής Παρακολούθησης Εκλογών.

Το YSK επιβεβαίωσε σήμερα το μεσημέρι ότι θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία στις 28η Μαΐου, μεταξύ του Ερντογάν και του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αφού κανένας από αυτούς τους υποψήφιους δεν ξεπέρασε το όριο 50% για να κερδίσει την προεδρία. Με καταμετρημένο το 99% των ψήφων, ο Ερντογάν συγκέντρωσε το 49,4% των ψήφων έναντι 44,96% του Κιλιτσντάρογλου.

Στις κοινοβουλευτικές εκλογές, η Λαϊκή Συμμαχία, στην οποία συμμετέχει το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, φαίνεται να οδεύει προς την εξασφάλιση πλειοψηφίας.

«Η τουρκική δημοκρατία αποδεικνύεται αξιοθαύμαστα ανθεκτική. Σε αυτές τις εκλογές καταγράφηκε υψηλή συμμετοχή και αυτές πρόσφεραν μια πραγματική επιλογή. Ωστόσο, η Τουρκία δεν πληροί τις βασικές αρχές για τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών», δήλωσε ο Φρανκ Σβάμπε, ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΚΣΣΕ.

Ο ίδιος κάλεσε την τουρκική κυβέρνηση να εγγυηθεί την ελευθερία του Τύπου, σημειώνοντας ότι η ευνοϊκή δημοσιογραφική κάλυψη του Ερντογάν και των κυβερνώντων κομμάτων από την τουρκική κρατική τηλεόραση ισοδυναμεί με λογοκρισία.

Η αποστολή, η οποία ανέπτυξε 401 παρατηρητές από 40 χώρες σε όλη τη Τουρκία, τόνισε παράλληλα ότι μέλη του φιλοκουρδικού Πράσινου Αριστερού Κόμματος (YSP) βρέθηκαν αντιμέτωπα με εκτεταμένα περιστατικά εκφοβισμών. Η αποστολή δεν διευκρίνισε ποιος ευθύνεται για αυτά τα περιστατικά. Ορισμένοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης υπόκεινται σε περιορισμούς, πρόσθεσε η αποστολή, χωρίς να επεκταθεί.

Η αντιπροσωπεία κάλεσε τις τουρκικές αρχές να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για να εγγυηθούν υψηλότερη προσέλευση στις κάλπες σε πόλεις που επλήγησαν από τον φονικό σεισμό στη νοτιοανατολική Τουρκία τον Φεβρουάριο.

Η αποστολή του ΟΑΣΕ σημείωσε ότι θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της 28ης Μαΐου.

Ο Φαράχ Καρίμι, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΟΑΣΕ PA, είπε ότι η άρνηση των τουρκικών αρχών να χορηγήσουν διαπίστευση στον Δανό βουλευτή Σόρεν Σόντεργκαρντ και τον Σουηδό βουλευτή Καντίρ Κασίργκα που επρόκειτο να πάνε στην Τουρκία ως παρατηρητές εκλογών ήταν μια «ατυχής απόφαση».

«Κλειδί» η ψήφος των αποδήμων – Προηγείται ο Ερντογάν

Αισιοδοξία επικρατεί στην πλευρά του κυβερνητικού Συνασπισμού στην Τουρκία και μάλιστα επισημαίνουν ότι «δεν το περίμενε ο Ερντογάν μια τέτοια σχεδόν νίκη» εν μέσω τόσο τεταμένης ατμόσφαιρας και τη στιγμή που όλα έδειχναν ότι ο αντίπαλός του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου θα μπορούσε να κερδίσει. Αλλά και στις ταυτόχρονες βουλευτικές εκλογές από τα ποστοστά των κομμάτων, φαίνεται ότι και εκεί ο Ερντογάν διατηρεί την πρωτοκαθεδρία. Στη Συμμαχία της αντιπολίτευσης επικρατεί περίσκεψη για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Υπάρχουν και σκέψεις από αναλυτές ότι μπορεί να κινδυνεύει με απόσυρση κάποιων κομμάτων από διαφωνίες που θα προκύψουν μεταξύ τους.

Η Μεράλ Ακσενέρ η οποία από τα γραφεία του Καλού Κόμματος βλέποντας τα αποτελέσματα των εκλογών είπε «δεν σας είπα ότι δεν μπορούμε να κερδίσουμε;», υπενθυμίζεται πως είχε φύγει από το «τραπέζι» των έξι για να ξαναγυρίσει στη συνέχεια.

Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου θα πρέπει να βρει τρόπο να συσπειρώσει όλους τους Συμμάχους του, τουλάχιστον έως τον β΄γύρο των εκλογών – εάν υπάρξει β΄γύρος – καθώς το AKP του Ερντογάν βρίσκεται μία ανάσα από το 50 συν 1, γιατί αναμένεται να προσμετρηθεί το αποτέλεσμα των ψηφοφόρων από το εξωτερικό, όπου ο Ταγίπ Ερντογάν έχει καταμετρηθεί ότι έχει περίπου 56%, οπότε μπορεί κερδίσει την προεδρία από τον α΄γύρο.

Σε περίπτωση που η Τουρκία οδηγηθεί σε β΄γύρο εκλογών καθοριστική θα είναι η στάση που θα κρατήσει ο τρίτος ακροδεξιός υποψήφιος, ο Σινάν Ογάν που συγκέντρωσε ποσοστό 5,20% στον α΄ γύρο και κάνει σκληρά «παζάρια» με τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα.

Πρωτιά Ερντογάν στις σεισμόπληκτες περιοχές 

Πρώτος αναδείχθηκε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις περιοχές που επλήγησαν από τους φονικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου παρά την οργή και τις ευθύνες που επέρριπτε ο κόσμος στην κυβέρνηση για την ολιγωρία της κατά τις πρώτες ώρες της τραγωδίας. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε η Αλεξανδρέττα.