Την ταινία την παρακολουθήσαμε πρόσφατα στις “Νύχτες Πρεμιέρας”, ενώ θα αρχίσει να προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από τις 19 Οκτωβρίου, σε διανομή Cinobo. Αφού απέσπασε βραβεία στο Φεστιβάλ Βερολίνου και κέρδισε τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Α' Γυναικείου Ρόλου, Σεναρίου, Φωτογραφίας, Μοντάζ και Πρωτότυπης Μουσικής στα Γερμανικά Κινηματογραφικά Βραβεία 2023, έγινε η επίσημη πρόταση της Γερμανίας για το προσεχές Όσκαρ Καλύτερης Διεθνούς ταινίας. Και όχι άδικα.

Αν ρωτήσεις τη Λεόνι Μπένες γιατί θα σύστηνε το “Στο γραφείο καθηγητών” σε έναν φίλο της, θα απαντήσει: “Επειδή δεν είναι αυτό που περιμένεις και καμία σύνοψη δεν μπορεί να σε προετοιμάσει ακριβώς γι’ αυτό που θα δεις. Και επειδή είναι ένα σπουδαίο φιλμ για όσους ενδιαφέρονται να ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στην κοινωνία μας”.

Χωρίς υπερβολή, η ταινία του Τσατάκ είναι ό,τι πιο φρέσκο, επίκαιρο και σημαντικό μπορεί να παρακολουθήσει κανείς στο σινεμά αυτές τις μέρες. Μας μεταφέρει στην καρδιά ενός γερμανικού σχολείου και εστιάζει σε μια νεαρή, ικανότατη δασκάλα μαθηματικών, την πολωνικής καταγωγής Κάρλα Νόβακ, η οποία, όταν διαπιστώνει ότι οι μικροκλοπές που σημειώνονται τελευταία φέρνουν στο στόχαστρο μαθητών και καθηγητών έναν μικρό Τούρκο μετανάστη, αποφασίζει να ανακαλύψει τον πραγματικό ένοχο.

Ωστόσο, ο δρόμος που ακολουθεί για να βρει την απάντηση, φέρνει σε ευθεία αντιπαράθεση τη δίψα της για δικαιοσύνη με την αλληλεγγύη που αναμένεται να προσφέρει στους συναδέλφους της, ενώ ταυτόχρονα αναστατώνει τους μαθητές της. Οι έντιμες προθέσεις της συγκρούονται με τον “σκοπό που αγιάζει τα μέσα”. Μια χιονοστιβάδα γεγονότων και αντιδράσεων ξεσπάει, χωρίς να αφήσει κανέναν αλώβητο, αποδεικνύοντας, μεταξύ άλλων, ότι το να κάνεις το καλό δεν είναι πάντα καλό και ότι, συχνά, η αλήθεια είναι σχετική.

Για την προσωπική ζωή της Κάρλα δεν ξέρουμε τίποτα. Το στόρι εστιάζει αποκλειστικά στον κόσμο που αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ηρωίδας του: στο σχολείο- που ήταν και εξακολουθεί να είναι το πρώτο βήμα του παιδιού στην κοινωνία. “Άραγε, γιατί μαθαίνουμε με τον ίδιο τρόπο, ενώ τίποτα δεν είναι πια το ίδιο γύρω μας;” αναρωτιέται η Γερμανίδα ηθοποιός.

Όμως, κάτι έχει αλλάξει: τα δικαιώματα των παιδιών στη σχολική κοινότητα έχουν αυξηθεί σημαντικά. Θετικότατο βήμα, προφανώς, όμως, ταυτόχρονα, η πολιτική ορθότητα και οι κανόνες της έρχονται πολλές φορές σε αντίθεση με τα πραγματικά συναισθήματα και μπερδεύουν. Στην προσπάθειά τους να χειριστούν με διακριτικότητα το ζήτημα των κλοπών, οι ενήλικοι της ταινίας ισορροπούν διαρκώς σε εύθραυστο πάγο, την ώρα που τα παιδιά κλυδωνίζονται ανάμεσα στη συμπόνοια και το μπούλινγκ.

Το μεγάλο ατού της ταινίας του Τσατάκ είναι το σενάριο, το οποίο συνέγραψε με τον Γιοχάνες Ντούνκερ. Εξαιρετικά καλογραμμένο, εμπλέκει απόλυτα τον θεατή στον δαίδαλο των εσωτερικών συγκρούσεων των ηρώων και, στην πορεία, αποκτά τόσο αγωνιώδη ρυθμό που μετατρέπει το “Γραφείο καθηγητών” σε ψυχολογικό θρίλερ. Οι ερμηνείες, δε, ενηλίκων και ανηλίκων, είναι θαυμάσιες, με τον μικρό Λέοναρντ Στέτνις (υποδύεται έναν χαρισματικό μαθητή τον οποίο άθελά της πληγώνει η Κάρλα) να κλέβει καρδιές.

Βρισκόμαστε στο ξενοδοχείo “Electra Metropolis”. Η Λεόνι, προσκεκλημένη των “Νυχτών Πρεμιέρας”, βρίσκεται στη χώρα μας μόλις μερικές ώρες. Είναι γελαστή, φρέσκια, ευγενική και χαμηλών τόνων.

Η προσωπικότητα της Κάρλα ξεδιπλώνεται σιγά-σιγά στην ταινία και, μέχρι να συμβεί αυτό, ο θεατής αναρωτιέται τι κρύβεται πραγματικά στο εύστροφο μυαλό της. Ποιες ήταν οι δυσκολίες στην απόδοση αυτού του σχετικά αχαρτογράφητου χαρακτήρα;

Δεν έχω την τάση να σκέφτομαι πάρα πολύ τον χαρακτήρα που ερμηνεύω. Για μένα, χαρακτήρας ενός ατόμου είναι οι πράξεις του όταν παίρνει αποφάσεις. Η Κάρλα είναι καινούρια στο σχολείο, είναι ικανή, παθιασμένη, και αντιμετωπίζει τα παιδιά με σοβαρότητα. Όταν την υποδυόμουν, προσπάθησα να σκεφτώ τι είναι εκείνο που κάνει έναν καθηγητή καλό. Θυμήθηκα ποιους δασκάλους μου εκτιμούσα εγώ. Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, έχει να κάνει με το πώς στέκεται κανείς μέσα στην τάξη, πώς αφιερώνει την προσοχή του στον κάθε μαθητή ξεχωριστά, πώς παραμένει αμερόληπτος. Τα υπόλοιπα ήρθαν ως δώρο, από το ιδιαίτερα καλογραμμένο σενάριο.

Η αυξημένη ελευθερία έκφρασης των μαθητών, η έμφαση στα δικαιώματά τους, παρότι επιβεβλημένη, δημιουργεί, όπως βλέπουμε και στην ταινία, συνεχόμενα διλήμματα στους δασκάλους τους. Τι σκεφτήκατε σχετικά με αυτό;

Τίθεται, πράγματι, ένα μεγάλο ερώτημα που αφορά τον σύγχρονο καθηγητή. Πώς μπορείς να είσαι πρόσωπο με κάποια εξουσία στην τάξη, όταν δεν έχεις τη δυνατότητα να επιβληθείς σε κανέναν; Όταν ένας κακός βαθμός ή μια έντονη επίπληξη μπορεί να επιφέρουν την απόλυσή σου; Νομίζω ότι η δουλειά του καθηγητή έχει γίνει σχεδόν αδύνατη στις μέρες μας. Τού ζητείται να είναι τα πάντα, από εκπαιδευτής μέχρι ψυχοθεραπευτής, την ίδια στιγμή που τού απαγορεύεται βρεθεί μόνος στην αίθουσα με ένα παιδί. Στη Γερμανία, ας πούμε, είναι παράνομο. Φυσικά, καταλαβαίνω γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά…

Λένε ότι για έναν ενήλικο ηθοποιό η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να συμπρωταγωνιστεί με ένα παιδί. Κι εσείς βρεθήκατε περικυκλωμένη από παιδιά!

Ήταν θαυμάσια. Ο σκηνοθέτης μας το χειρίστηκε με έναν όμορφο, ασυνήθιστο τρόπο: κάθε πρωί, πριν το γύρισμα, αφιέρωνε ένα μισάωρο τουλάχιστον για να συζητήσει με μένα και τα παιδιά θέματα όπως: “Τι σημαίνει να ζητάς συγγνώμη;” “Τι ονειρεύεσαι να γίνεις;” Ήταν υπέροχα πρωινά αυτά. Καμία στιγμή δεν με απασχόλησε αν τα παιδιά μού κλέβουν τα φώτα, γιατί ο σκηνοθέτης μάς δημιούργησε την αίσθηση ότι χτίζουμε κάτι όλοι μαζί. Ότι δεν υπάρχουν πρωταγωνιστικοί και δεύτεροι ρόλοι. Ήμασταν ισότιμοι συνάδελφοι. Και γι αυτό νομίζω ότι τα παιδιά έπαιξαν τόσο ωραία στην ταινία. Πάντως, θα σας πω κάτι: στη διάρκεια των γυρισμάτων, ο Ιλκέρ έγινε ο καλύτερος φίλος τους, ενώ εγώ κράτησα αποστάσεις, ώστε να διατηρήσω αυτή την αίσθηση της “εξουσίας” που απαιτούσε ο ρόλος μου.

Τι ελπίζετε για τη νέα γενιά;

Ελπίζω να μας συγχωρέσουν. Και να έχουν ένα μέρος να μείνουν.

Έχετε παίξει σε αρκετές ταινίες και σειρές εποχής. Ως ηθοποιός, πότε νιώθετε πιο άνετα, όταν επιστρέφετε, μέσω του ρόλου σας, στο παρελθόν ή όταν πατάτε στο σήμερα;

Νομίζω ότι επειδή έγινα γνωστή με την “Λευκή Κορδέλα”, ακολούθησαν αρκετές τέτοιου είδους προτάσεις. Όμως, για μένα η ιστορία έχει μεγαλύτερη σημασία από τα κοστούμια. Οι ιστορικές ταινίες ή σειρές είναι καλές όταν αφορούν και το σήμερα. Και το “Στο γραφείο καθηγητών” είναι σημαντικό ακριβώς επειδή συμβαίνει τώρα.

Τα επαγγελματικά σας όνειρα;

Κάποτε είχα πολλά και αρκετά έχουν πραγματοποιηθεί. Τώρα, με ενδιαφέρει κυρίως να περνώ χρόνο με ενδιαφέροντες ανθρώπους, από τους οποίους έχω κάτι να διδαχθώ. Παλιά δεν το σκεφτόμουν έτσι.

Τι χρειάζεται κάποιος για να είναι ηθοποιός;

Να είναι αδιανόητα πεισματάρης και απολύτως σίγουρος ότι αυτό είναι που θέλει να κάνει.

Πώς είναι η “ελληνική” σας εμπειρία μέχρι τώρα;

Ήρθα μόλις χτες το βράδυ και δεν έχω ξαναβρεθεί στα Ελλάδα από την εποχή που ήμουν 2 ετών και με είχαν φέρει εδώ οι γονείς μου. Ανυπομονώ να την ανακαλύψω! Μπορώ, μήπως, να αναφέρω ως “ελληνική εμπειρία” μου την ταινία “Poor Things” του Γιώργου Λάνθιμου; Πιστεύω ότι είναι το αριστούργημά του!

Γιατί σας αρέσει ο Λάνθιμος;

Επειδή έχει έναν μοναδικό τρόπο να αφηγείται ιστορίες. Ακόμα και όταν δεν μου αρέσει κάποια ταινία του, η αφήγησή του είναι πάντα παράξενη, αναπάντεχη, και με κάνει να βλέπω τα πράγματα όπως δεν τα έχω ξαναδεί ποτέ. Η καινούρια οπτική είναι, ίσως, το καλύτερο πράγμα που συμβαίνει σε έναν ηθοποιό.

Και το χειρότερο;

Ότι όλη η προσοχή πέφτει πάνω μας. Η ναρκισσιστική πλευρά της δουλειάς μας είναι το μειονέκτημά της.