Για μικρές χώρες όπως το Βανουάτου τα προγράμματα «υπηκοότητα μέσω επένδυσης» αποτελούν σημαντικές πηγές συναλλάγματος. Η Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ζήτησης, αλλά δεν είναι η μόνη. Άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θέλουν να μετακομίσουν σε άλλες χώρες – για να ξεφύγουν από διώξεις, πολιτική αστάθεια ή από τη δικαιοσύνη…. Τα χρήματα που φέρνουν στις χώρες υποδοχής τους φαίνεται να καθιστούν τέτοιου είδους ρυθμίσεις μια win-win λύση. Ωστόσο, όπως αποδεικνύει το κλείσιμο πολλών προγραμμάτων τα τελευταία χρόνια, οι ρυθμίσεις αυτές είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενες.
Αλλά για την ΕΕ ειδικότερα οι χρυσές βίζες εγείρουν θεμελιώδη ζητήματα… Υπήρξε μια παρατεταμένη διαμάχη μεταξύ Βρυξελλών και χωρών που προσφέρουν βίζες και διαβατήρια σε αντάλλαγμα για επενδύσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανησυχεί εδώ και καιρό ότι οι χρυσές θεωρήσεις παρέχουν κάλυψη για ξέπλυμα χρήματος. Οι φόβοι αυτοί δεν είναι αβάσιμοι.
Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, Κινέζοι επενδυτές κατηγορήθηκαν το 2018 για συνενοχή σε απάτη κατά την οποία ένας Έλληνας εργολάβος αγόρασε ακίνητα στην αγοραία αξία και τα πούλησε με μεγάλη προσαύξηση σε επίδοξους επενδυτές μετανάστες στην Κίνα, και στη συνέχεια εν μέρει τους αποζημίωσε. Το 2022 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε την πλήρη απαγόρευση των χρυσών διαβατηρίων και την επιβολή αυστηρών κανόνων για τις χρυσές βίζες. Όσον αφορά τα διαβατήρια, οι Βρυξέλλες φαίνεται να κερδίζουν. Και στις θεωρήσεις, επίσης, τα πράγματα γίνονται πιο σκληρά. Το 2023 η Ελλάδα διπλασίασε την ελάχιστη επένδυση στο πλαίσιο του προγράμματός της σε 500.000 ευρώ σε ορισμένα από τα πιο δημοφιλή μέρη της χώρας, αν και η αντιπολίτευση εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι είναι το πιο δημοφιλές στον κόσμο και θέλουν να κλείσει.
Στις 8 Απριλίου η Ισπανία αποκάλυψε τα σχέδιά της να εγκαταλείψει το πρόγραμμά το οποίο προσέφερε σε πολίτες εκτός ΕΕ που επένδυσαν περισσότερα από 500.000 ευρώ το δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται εκεί με ανανεώσιμη άδεια που τους καθιστούσε επιλέξιμους για μόνιμη διαμονή μετά από δέκα χρόνια. Οι χρήστες του προγράμματος ήταν κυρίως Κινέζοι και Ρώσοι. Πάνω από το 90% των επενδύσεων κατευθύνθηκε σε ακίνητα. Η επίδραση του καθεστώτος στην αγορά ακινήτων -το κόστος αγοράς ή ενοικίασης ακινήτων βγαίνει εκτός των δυνατοτήτων πολλών ντόπιων- είναι αυτή που ώθησε την ισπανική κυβέρνηση να επιδιώξει την κατάργησή του. Αυτή είναι μια σχετικά κοινή ανησυχία.
Η Πορτογαλία ανακοίνωσε το κλείσιμο του προγράμματος της χρυσής βίζας ως μέρος μιας δέσμης μέτρων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της στεγαστικής της κρίσης.
Επίσης η Βρετανία -με επίκεντρο τη ρωσική και όχι την κινεζική εγκληματικότητα- οδηγήθηκε στην κατάργηση της βίζας για πλούσιους ξένους το 2022, λίγο πριν από την εισβολή στην Ουκρανία. Η αγορά των επενδύσεων-μεταναστεύσεων γίνεται όλο και πιο στενή, καθώς οι κυβερνήσεις βρίσκουν όλο και περισσότερους λόγους να αμφισβητούν κατά πόσον τα οικονομικά οφέλη της αντισταθμίζουν το πολιτικό και άλλο κόστος της, καταλήγει το άρθρο.
