Στην έκθεση αποτυπώνεται το χάσμα ανάμεσα στον Τζο Μπάιντεν και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενώ τονίζεται η στενή σχέση Άγκυρας και Μόσχας. «Ο Πρόεδρος Μπάιντεν περιορίζει τις συναντήσεις του με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο πολυμερών διασκέψεων, ενώ η εμβάθυνση των δεσμών με τη Ρωσία σε ορισμένους τομείς παραμένει αιτία ανησυχίας για τις ΗΠΑ», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Οι συντάκτες της έκθεσης στα μείζονα ζητήματα που ταλανίζουν τις διμερείς σχέσεις αναφέρουν, σύμφωνα με την ΕΡΤ, εκτός από τις σχέσεις με την Ρωσία, την ενταξιακή πορεία της Σουηδίας και της Φινλανδίας και τις διαφωνίες για τους Κούρδους της Συρίας, την Ελλάδα και την Κύπρο.

Για την τουρκική προκλητικότητα τόσο στη Μεσόγειο όσο και στην ευρεία περιοχή τονίζεται, πως «τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει τον στρατό της στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο και τον Νότιο Καύκασο με τρόπο που έχει επηρεάσει τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους βασικούς παράγοντες».

Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας και η προκλητικότητα στο Αιγαίο

«Οι μακροχρόνιες διαφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο σημείωσαν σημαντική κλιμάκωση το 2022 εν μέσω μεγαλύτερης στρατηγικής συνεργασίας των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ελλάδα. Οι διαφωνίες Τουρκίας-Ελλάδας σχετικά με υπερπτήσεις αμφισβητούμενων περιοχών και άλλα μακροχρόνια ζητήματα στο Αιγαίο αυξήθηκαν και απασχόλησαν το Κογκρέσο» τονίζεται στην έκθεση ενώ αναφέρεται η ρητή καταδίκη για τις τουρκικές υπερπτήσεις που εντάχθηκε στον αμυντικό προϋπολογισμό των Ηνωμένων Πολιτειών. «Πιστεύουμε ότι οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ δεν πρέπει να πραγματοποιούν μη εξουσιοδοτημένες εδαφικές υπερπτήσεις του εναέριου χώρου άλλου συμμάχου του ΝΑΤΟ».

Τα βασικά αποσπάσματα της έκθεσης

-H ένταση που υπάρχει στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με το μέλλον των διμερών σχέσεων.

-Ενώ η εμβάθυνση των δεσμών με τη Ρωσία σε ορισμένους τομείς παραμένει αιτία ανησυχίας για τις ΗΠΑ, η ανάδειξη της Τουρκίας ως σημαντικού μεσολαβητή μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει αναμφισβήτητα αναβαθμίσει τον ρόλο και τη σημασία της Άγκυρας για τις ΗΠΑ.

-Οι μακροχρόνιες διαφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο σημείωσαν σημαντική κλιμάκωση το 2022 εν μέσω μεγαλύτερης στρατηγικής συνεργασίας των ΗΠΑ με την Ελλάδα.

-Ο Πρόεδρος Μπάιντεν περιορίζει τις συναντήσεις του με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο πολυμερών διασκέψεων. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να αντανακλά την τάση των ΗΠΑ και της Ευρώπης να κρατήσουν την Τουρκία σε απόσταση μέχρι μετά τις εκλογές το 2023.

-Ο στρατηγικός προσανατολισμός της Τουρκίας και ο τρόπος με τον οποίο σχετίζεται και ισορροπεί μεταξύ της Δύσης και άλλων παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων, αποτελεί σημαντικό ζήτημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι τάσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες αντανακλούν αλλαγές σε αυτόν τον προσανατολισμό, καθώς η Τουρκία έχει επιδιώξει μεγαλύτερη ανεξαρτησία δράσης ως περιφερειακή δύναμη σε ένα πιο πολυπολικό παγκόσμιο σύστημα.

-Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει τον στρατό της στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο και τον Νότιο Καύκασο με τρόπο που έχει επηρεάσει τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους βασικούς παράγοντες.

-Για δεκαετίες, η Τουρκία στηρίζεται στενά στις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ για αμυντική συνεργασία, τις ευρωπαϊκές χώρες για το εμπόριο και τις επενδύσεις και τη Ρωσία και το Ιράν για την ενέργεια εισαγωγές. Χωρίς σημαντικό πλούτο φυσικών πόρων, η στρατιωτική δύναμη και η οικονομική ευημερία της Τουρκίας φαίνεται να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενες από αυτές τις παραδοσιακές σχέσεις. Τα συνεχιζόμενα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας αποτυπώνουν τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει εάν θέσει σε κίνδυνο αυτούς τους δεσμούς.

-Ένας διαφορετικός Τούρκος πρόεδρος θα μπορούσε να είναι λιγότερο διατεθειμένος να εφαρμόσει τις σημερινές πολιτικές με τρόπο που θα μπορούσε να επιδεινώσει τις σχέσεις με τα δυτικά κράτη, όπως με την επιδίωξη πρόσθετων αγορών όπλων από τη Ρωσία ή νέων στρατιωτικών επιχειρήσεων στη βόρεια Συρία ή στην περιοχή του Αιγαίου/Ανατολικής Μεσογείου.

-Οι εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και άλλων μελών του ΝΑΤΟ έχουν τροφοδοτήσει εσωτερικές συζητήσεις ΗΠΑ/ΝΑΤΟ σχετικά με τη συνέχιση της χρήσης των τουρκικών βάσεων. Ως αποτέλεσμα των εντάσεων και των ερωτημάτων σχετικά με την ασφάλεια και τη χρησιμότητα του τουρκικού εδάφους για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ορισμένοι παρατηρητές υποστηρίζουν τη διερεύνηση εναλλακτικών βάσεων στην περιοχή.

-Ορισμένες αναφορές υποδηλώνουν ότι διευρυμένες ή δυνητικά επεκτεινόμενες στρατιωτικές παρουσίες των ΗΠΑ σε μέρη όπως Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιορδανία ενδέχεται να συνδέονται με τις ανησυχίες για την Τουρκία.

-Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν διαμαρτυρηθεί για την σημαντική νέα στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο ελληνικό λιμάνι της Αλεξανδρούπολης που βρίσκεται περίπου 10-15 μίλια από τα τουρκικά σύνορα. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εξηγήσει ότι χρησιμοποιούν το λιμάνι ως διαμετακομιστικό κόμβο για αποστολή εξοπλισμού σε συμμάχους και εταίρους στην περιοχή λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

-Εκτός από τις συνεχιζόμενες εντάσεις ΗΠΑ-Τουρκίας σχετικά με τους Κούρδους της Συρίας στη βόρεια Συρία, οι διαφωνίες Τουρκίας-Ελλάδας σχετικά με υπερπτήσεις αμφισβητούμενων περιοχών και άλλα μακροχρόνια ζητήματα στο Αιγαίο αυξήθηκαν το 2022 και απασχόλησαν το Κογκρέσου.

-Τον Δεκέμβριο, στην επεξηγηματική δήλωση που συνόδευε τον αμυντικό προϋπολογισμό του FY2023 NDAA τονίστηκε: «Πιστεύουμε ότι οι σύμμαχοι του Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ) δεν πρέπει να πραγματοποιούν μη εξουσιοδοτημένες εδαφικές υπερπτήσεις του εναέριου χώρου άλλου συμμάχου του ΝΑΤΟ».

-Μέλη του Κογκρέσου μπορούν να εξετάσουν νομοθετικές και εποπτικού ελέγχου επιλογές σχετικά με την Τουρκία.

-Τα συνεχιζόμενα οικονομικά προβλήματα στην Τουρκία επιδεινώθηκαν σημαντικά το 2022 καθώς το νόμισμά της, η λίρα, υποτιμήθηκε σε αξία περίπου 28% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, αφού μειώθηκε σχεδόν κατά 45% το 2021. Ο επίσημος ετήσιος πληθωρισμός σκαρφάλωσε σχεδόν στο 85% τον Οκτώβριο.

-Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος το 2011 έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.

-Αναλυτική περιγραφή για τα F16 και το ιστορικό.

Ν. Δένδιας για την επιστολή στον Μπορέλ: Η ανοχή στις τουρκικές προκλήσεις τελειώνει

Το ζήτημα των αλιευτικών δικαιωμάτων δεν είναι ζήτημα μόνο των χωρών, είναι κυρίως ευρωπαϊκό και έχουμε υποχρέωση να ενημερώσουμε την ΕΕ για μια πρακτική η οποία προσβάλλει το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τονίζει σε δήλωσή του ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας για την επιστολή του στον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, σχετικά με την παράνομη δραστηριότητα τουρκικών αλιευτικών. «Καταρχήν, περιέγραψα στην επιστολή στον Ζοζέπ Μπορέλ μια πραγματική κατάσταση. Και επειδή το ζήτημα των αλιευτικών δικαιωμάτων δεν είναι ζήτημα μόνο των χωρών, είναι κυρίως ευρωπαϊκό ζήτημα, θεώρησα ότι έχουμε υποχρέωση να ενημερώσουμε την ΕΕ για μια πρακτική, η οποία δημιουργεί προβλήματα στην Ελλάδα, αλλά βλάπτει συνολικά και το ευρωπαϊκό περιβάλλον και προσβάλλει το ευρωπαϊκό κεκτημένο» αναφέρει συγκεκριμένα ο Νίκος Δένδιας.

Επίσης, αναδεικνύοντας τη σημασία της επιστολής, υπογραμμίζει πως μπορεί να λειτουργήσει προς την πλευρά της Τουρκίας, σαν ένα σημάδι ότι η ανοχή ορισμένων πραγμάτων προσεγγίζει το τέλος της.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στην επιστολή του, ο υπουργός Εξωτερικών αναφερόταν στο επεισόδιο που έλαβε χώρα στις 5 Ιανουαρίου, «κατά το οποίο περιπολικό σκάφος του Λιμενικού Σώματος, ενώ εκτελούσε διατεταγμένη υπηρεσία προς αναγνώριση τριών τουρκικών αλιευτικών σκαφών που αλίευαν στη θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά του Φαρμακονησίου, εντός ελληνικών χωρικών υδάτων, δέχθηκε παρενόχληση από τουρκική ακταιωρό».

«H εν λόγω επαναλαμβανόμενη τουρκική πρακτική δημιουργεί επικίνδυνο περιβάλλον ασφαλείας και αυξάνει την πιθανότητα 'ατυχήματος', το οποίο θα μπορούσε να εργαλειοποιηθεί από την 'Αγκυρα προκειμένου να κλιμακωθεί η ένταση ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία», ανέφερε ο κ. Δένδιας σύμφωνα με τις ίδιες πηγές. Επιπλέον, στην επιστολή καταγραφόταν «η αποφυγή συνεργασίας και η συχνά επιθετική στάση από πλευράς Τούρκων αλιέων, όχι μόνον εναντίον σκαφών του Λιμενικού Σώματος, αλλά και εναντίον ελληνικών αλιευτικών σκαφών, στάση που στρέφεται κατά των νόμιμων αλιευτικών δραστηριοτήτων Ελλήνων αλιέων».

H επιθετική ρητορική

«Είναι εύκολα αντιληπτό» σημείωνε ο κ. Δένδιας «ποιες θα είναι οι συνέπειες μια τέτοιας εξέλιξης για την ευρύτερη περιοχή, αλλά και για τις ευρωτουρκικές σχέσεις». Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, αναφερόταν στη συνέχεια, στην επιθετική ρητορική Τούρκων αξιωματούχων «οι οποίοι σε σχεδόν καθημερινή βάση εκτοξεύουν, απρόκλητα, απειλές κατά της Ελλάδας».

«Σε συνδυασμό με τα περιστατικά αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, είναι πασιφανές ότι η Τουρκία, με την Παράνομη Λαθραία και 'Αναρχη (ΠΛΑ) αλιεία, προσθέτει ένα ακόμη μέσο για την υλοποίηση της αναθεωρητικής της πολιτικής και την αμφισβήτηση του status quo της περιοχής» αναφερόταν στην επιστολή. Με αφορμή και το εν λόγω επεισόδιο, σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση, ο κ. Δένδιας τόνισε την ανάγκη, «η ΕΕ, εφόσον η Τουρκία συνεχίσει την ανωτέρω πρακτική, να λάβει μέτρα τα οποία θα επιβάλλουν οικονομικό κόστος στην Τουρκία και ζητάει την εφαρμογή του Κανονισμού (1005/2008) για την καταπολέμηση της ΠΛΑ αλιείας, ο οποίος προβλέπει ότι εάν δεν συμμορφώνεται μια τρίτη χώρα, χαρακτηρίζεται ως 'μη συνεργαζόμενη' και μπορούν να απαγορευθούν τα προϊόντα αλιείας στην αγορά της ΕΕ».

Μια τέτοια αντίδραση από πλευράς ΕΕ, κατά τον κ. Δένδια, «θα αποστείλει ηχηρό μήνυμα στην 'Αγκυρα και θα αποδείξει εμπράκτως την αλληλεγγύη της ΕΕ προς ένα κράτος-μέλος της, το οποίο σε σχεδόν καθημερινή βάση αντιμετωπίζει αμφισβήτηση της κυριαρχίας του και απειλές πολέμου».

Σημειώνεται πως ο Νίκος Δένδιας απέστειλε χθες την επιστολή προς τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, και την κοινοποίησε προς τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτη Σχοινά, καθώς και στον επίτροπο για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία, Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους.