Στο δίσκο του 1975 «Καπνισμένο τσουκάλι», η εξαιρετική σύνθεση του Χρήστου Λεοντή συναντά τη μαγική φωνή του Νίκου Ξυλούρη, αλλά και τα δυο μαζί… υποκλίνονται στη θεϊκή απαγγελία των στίχων του Γιάννη Ρίτσου από τον ίδιο τον ποιητή: «Και να, αδερφέ μου, που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα-ήσυχα κι απλά. Καταλαβαινόμαστε τώρα - δεν χρειάζονται περισσότερα». Κι αν το σκεφθεί κάποιος, αυτοί οι στίχοι στη σαφήνεια και στην απλότητά τους περικλείουν την ουσία της έννοιας του διαλόγου. Και συνεχίζει ο ποιητής για να μας δώσει να καταλάβουμε το «κέρδος» από μια τέτοια κουβέντα: «Ετσι να λέμε πια τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη».

Ποιος μπορεί να διαφωνήσει ότι, όσο κι αν υπάρχουν διαφωνίες, όσο κι αν δεν μπορούν πάντα όλα τα μέρη να συμφωνούν, εντούτοις δεν γίνεται να μην μπορούν να συζητήσουν. Μάλιστα, σε μια περίοδο με έντονο τοξικό πολιτικό λόγο και ανορθολογισμό, αποκτά χαρακτηριστικά «επιτεύγματος» αυτό που πέτυχαν οι αγρότες (πρωτίστως) και εν συνεχεία η κυβέρνηση, το προηγούμενο διάστημα: παρά τις διαφωνίες να μπορούν να συζητούν, να διαμαρτύρονται, να διαδηλώνουν λέγοντας «τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη».

Μπορεί να μην είναι της μόδας τελευταία, αλλά ο πυρήνας της πολιτικής είναι αυτό ακριβώς: ο διάλογος και η δυνατότητα συζήτησης. Βεβαίως, όλα αυτά έχουν αντικατασταθεί πλέον από τις μάχες χαρακωμάτων με όρους της δικτατορίας των κοινωνικών δικτύων.

Από την άλλη, βεβαίως, οι συναντήσεις και ο διάλογος εξουσίας (κυβέρνησης)-αγροτών (ή και όποιων διαδηλωτών) δεν μπορεί να εξελιχθούν σε… group therapy. Δεν πρόκειται για συνεδρίες ψυχανάλυσης, αλλά για συναντήσεις στην προσπάθεια εξεύρεσης του ελάχιστου κοινού τόπου. Και είναι καθήκον του κράτους να δείξει ότι αυτή η συμπεριφορά δεν ήταν ούτε συγκυριακή, ούτε ευκαιριακή, αλλά δείγμα μιας νέας πολιτικής συμπεριφοράς. Η «απέναντι», δε, πλευρά, οι αγρότες, ενδεχομένως με τη στάση και τη συμπεριφορά τους να υπέδειξαν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να υποβάλλονται και να διεκδικούνται τα αιτήματα: συγκροτημένα, μαχητικά, εντός του πλαισίου και με τους κανόνες μιας συντεταγμένης πολιτείας.

Η συζήτηση και η προσπάθεια αλληλοκατανόησης (αλλά με διάθεση εξεύρεσης λύσεων) είναι η μοναδική οδός, έτσι ώστε το… καπνισμένο τσουκάλι της κοινωνίας να μην εκραγεί από την πίεση που υφίστανται πολλές κατηγορίες πολιτών.