O Γιόζεφ Λεντς θεωρείται ειδήμων στην εφαρμοσμένη πολιτική και στα πολιτικά κόμματα. Εχει σπουδάσει Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και Δημόσια Διοίκηση στο Χάρβαρντ (Kennedy School of Government), ενώ υπήρξε μεταξύ άλλων συνιδρυτής του Ινστιτούτου για την Καινοτομία στην Πολιτική (με έδρα το Βερολίνο) και του Neos Lab, της πιο επιτυχημένης πολιτικής startup στην Αυστρία. Ο Λεντς έχει αναπτύξει μία θεωρία για την παρακμή των κομμάτων σε πέντε φάσεις: τύφλωση, αδράνεια, εσφαλμένες κινήσεις, κρίση και διάλυση.

Με γνώμονα τη θεωρία του Λεντς ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στην τέταρτη φάση, στην κρίση, και «αγγίζει» την πέμπτη, τη διάλυση. Τα συμπτώματα που περιγράφει μπορούμε όλοι να τα διακρίνουμε στις εξελίξεις στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης το τελευταίο εξάμηνο. «Η αγωνία γίνεται εμφανής», γράφει. «Τα προβλήματα βγαίνουν στη δημοσιότητα και δεν μπορούν να αγνοηθούν. Οι επιδόσεις του κόμματος είναι απογοητευτικές, σημαντικά στελέχη αποχωρούν. Δημόσια κριτική εκδηλώνεται από μεγαλοστελέχη που συνήθως είναι πιστά στην ηγεσία, η διαχείριση των εσωτερικών συγκρούσεων καταναλώνει όλο και περισσότερο χρόνο και ενέργεια και γίνεται καθημερινά θέμα στα ΜΜΕ. Η ηγεσία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα αυξανόμενο έλλειμμα αξιοπιστίας και επιρροής, η συζήτηση για τη διαδοχή γίνεται δημόσια. Κερδίζει έδαφος μια νοοτροπία περιχαράκωσης, που αντιμετωπίζει τους άλλους ως δυνάμει εχθρούς».

Ο Λεντς θεωρεί πάντως ότι τα κόμματα μπορούν να αλλάξουν την προδιαγεγραμμένη πορεία με πρωτοβουλίες, μετασχηματισμούς και αλλαγής πορείας και πως αυτό μπορούν να το κάνουν σε κάθε φάση της παρακμής τους. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο, όμως, αν ο Στέφανος Κασσελάκης έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων στον ΣΥΡΙΖΑ, για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή επιμένει να πολιτεύεται στη βάση της θεωρίας του εσωτερικού εχθρού: τις εσωκομματικές εκλογές τις κέρδισε κατηγορώντας την Αχτσιόγλου ότι υπονόμευε τον Τσίπρα, στη συνέχεια επιτέθηκε στην εσωκομματική αντιπολίτευση και τώρα που αυτοί αποχώρησαν ανακάλυψε ως υπονομευτές τα στελέχη που τον στήριξαν στις προηγούμενες συγκρούσεις. Αυτή η τακτική δεν οδηγεί πουθενά, γιατί κάποια στιγμή ο κ. Κασσελάκης θα ξεμείνει από εχθρούς.

Το δεύτερο και ενδεχομένως σημαντικότερο είναι ότι ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν κόμισε τίποτε καινούργιο στον πολιτικό του λόγο. Οι ίδιες στείρες αντιπολιτευτικές κορώνες που ακούγαμε την περίοδο Τσίπρα, η ίδια ανέξοδη παροχολογία και υποσχεσιολογία, η ίδια μίζερη περιγραφή της κατάστασης στη χώρα κυριαρχούσαν στον λόγο του – απλώς, εκφέρονταν με διαφορετικό ηχόχρωμα. Ωστόσο, η Ελλάδα και οι πολίτες έχουν κάνει βήματα μπροστά και στον ΣΥΡΙΖΑ αρνούνται να το παραδεχθούν και να προχωρήσουν και οι ίδιοι. Η τύφλωση παραμένει.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στο τέλμα. Τίποτε δεν εγγυάται ότι αν στηθούν κάλπες (σε δύο εβδομάδες) για την ανάδειξη νέου αρχηγού ή την επιβεβαίωση του κ. Κασσελάκη, η πτωτική πορεία θα αναστραφεί. Η δημοσκοπική υποχώρηση δεν ανασχέθηκε, άλλωστε, ούτε τον Οκτώβριο του 2023 και αφού ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είχε εκλεγεί πανηγυρικά με 56%. Μια νέα προσφυγή στη βάση, μόλις πέντε μήνες μετά, είναι μια πρωτοφανής και γκροτέσκα εξέλιξη που θα δημιουργήσει υποψίες και στους πλέον αισιόδοξους ότι η αξιωματική αντιπολίτευση έχει αγιάτρευτο πρόβλημα. Και επειδή οι ευρωεκλογές απέχουν πλέον κάτι λιγότερο από τέσσερις μήνες, οι οιωνοί δεν είναι οι καλύτεροι για τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν θα πρέπει να αποκλείεται ένα νέο επεισόδιο αμφισβήτησης του αρχηγού αμέσως μετά τις ευρωκάλπες του Ιουνίου και αυτό ανεξάρτητα από την επιδίωξη του Στέφανου Κασσελάκη για «λευκή επιταγή» μέχρι τις εθνικές εκλογές. Αλλωστε, από την επανεκλογή Μητσοτάκη και έπειτα ο ΣΥΡΙΖΑ πάει από κρίση σε κρίση, που όλες έχουν ως αποτέλεσμα τις αποχωρήσεις στελεχών, την αδρανοποίηση των μελών και την υποχώρηση της εκλογικής επιρροής του. Πώς το έλεγε ο Τσώρτσιλ; «H επιτυχία συνίσταται στο να προχωράς από αποτυχία σε αποτυχία χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό σου».

Δυο λέξεις, σαν υστερόγραφο, για την ανάμειξη του ιστορικού αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα στα εσωκομματικά, παραμονές του Συνεδρίου. Μπορεί τα πράγματα να είχαν ήδη φτάσει στα άκρα μετά την ανοιχτή σύγκρουση του προέδρου με την Πολιτική Γραμματεία, ωστόσο ήταν η δική του παρέμβαση που διευκόλυνε τον κ. Κασσελάκη να ζητήσει τη νέα προσφυγή στη βάση, χωρίς να φαίνεται επιπόλαιος ή αλαφροΐσκιωτος. Ως παντοδύναμος πρόεδρος για μια δεκαπενταετία, ο Αλέξης Τσίπρας είναι απολύτως υπεύθυνος για τις τρεις πρώτες φάσεις της παρακμής του κόμματος. Η προτροπή προς τον διάδοχό του «να ζητήσει την εμπιστοσύνη του σώματος που τον εξέλεξε» ήταν απολύτως τυχοδιωκτική. Συνηθίζεται οι ιστορικοί αρχηγοί των κομμάτων να λειτουργούν στις κρίσεις ως ειρηνοποιοί και «Νέστορες». Ο Αλέξης Τσίπρας λειτούργησε μάλλον ως Νέρων.