Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές παγκοσμίως έχουν καταγραφεί περί τα 300 περίπου περιστατικά (συνεχώς όμως αυξανόμενα), τα περισσότερα ήπια, με ανάγκη ολιγοήμερης νοσηλείας στο νοσοκομείο (όχι όλα)), χωρίς ειδική αντι-ική θεραπεία, άρα ουσιαστικά αυτοϊώμενα, χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε την ακριβή αιτιολογία της, παρόλο που σε ένα σημαντικό ποσοστό έχει απομονωθεί ένας αδενοϊός, με επικρατών το στέλεχος 41.
Αντιθέτως δεν έχει βρεθεί αιτιολογική σύνδεση με τον κορωνοϊό, πολύ περισσότερο με το εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού, καθ’ όσον τα περισσότερα παιδιά που νόσησαν, ήταν κάτω από την ηλικία των 5 ετών, ηλικία που ακόμη δεν έχει συμπεριληφθεί στις ηλικιακές ομάδες του εμβολιαστικού προγράμματος.
Είναι πιθανό ότι τα ερευνητικά εργαστήρια «έχουν πάρει φωτιά» στην αναζήτηση τόσο της αιτίας όσο και κάποιας αντιϊκής θεραπείας, ίσως και ενός εμβολίου, χωρίς όμως ακόμη να έχουμε κάποια συγκεκριμένα δεδομένα.
Σίγουρα με τους κλασσικούς ερευνητικούς χρόνους είναι νωρίς, όμως η εμπειρία από την πανδημία COVID 19 έδειξε ότι κάτω από οποιαδήποτε επιδημιολογική πίεση οι χρόνοι αυτοί μπορούν να βραχυνθούν.
Όμως σ’ ένα μικρό (;) ποσοστό αυτών των παιδιών η οξεία φλεγμονή του ήπατος εξελίχθηκε σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια. Προφανώς κι εδώ έχουμε ακόμη πολλά κενά γνώσης. Δηλαδή με απλά λόγια, ακόμη δε μπορούμε να προβλέψουμε σε ποια παιδιά η οξεία ηπατίτιδα θα εξελιχθεί σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια. Ευτυχώς κάποια/πολλά(;) (δυστυχώς όχι όλα) σώθηκαν χάρη στην επείγουσα μεταμόσχευση ήπατος!
Μεταμοσχεύσεις ήπατος στα παιδιά
Στη δεκαετία του ’80 η μεταμόσχευση ήπατος απετέλεσε την καινοτομία στην αντιμετώπιση των ηπατικών παθήσεων, κυρίως των ανατομικών ανωμαλιών των χοληφόρων αγγείων, με κυριότερη (>50%) την ατρησία των χοληφόρων αγγείων, αλλά και από άλλα αίτια, όπως ως συνέπεια πολλών γενετικών – μεταβολικών νόσων καθώς και φαρμακευτικών, τοξικών ή λοιμωδών παραγόντων, που οδηγούσαν σε οξεία ή χρόνια ηπατική ανεπάρκεια. Σημειωτέο ότι ακόμη και σήμερα τεχνική υποκατάστασης της ηπατικής λειτουργίας (κατά το πρότυπο της νεφρικής υποκατάστασης) δεν υπάρχει. Η προσπάθεια εφαρμογής μιας παραπλήσιας με τη νεφρική «ηπατικής κάθαρσης» δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, καθ’ ότι το ήπαρ αποτελεί ένα σύνθετο χημικό εργαστήριο, η «απομίμηση» του οποίου φαίνεται προς το παρόν τεχνικά αδύνατη. Άρα η μεταμόσχευση ήπατος αποτελεί μονόδρομο!
Σ’ αυτή συνέβαλε και η παράλληλη ανάπτυξη των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας παιδιών, όπου εκεί νοσηλεύονται πολλά από τα παιδιά με σοβαρή ηπατοπάθεια και οπωσδήποτε όλα τα παιδιά (όπως και οι ενήλικοι αντίστοιχα) μετά από μεταμόσχευση ήπατος. Μάλιστα σε ειδικούς θαλάμους με συνθήκες προστασίας από λοιμώξεις λόγω ανοσοκαταστολής.
Τα σαράντα σχεδόν χρόνια που μεσολάβησαν, στη διευκόλυνση εύρεσης μοσχευμάτων για παιδιά συνέβαλε και η δυνατότητα μεταμόσχευσης τμήματος του ήπατος (του αριστερού λοβού) είτε από πτωματικό είτε από ζώντα δότη, εδώ σχεδόν αποκλειστικά από συγγενή πρώτου βαθμού.
Κι επανέρχομαι στο σήμερα.
Η νέα «απειλή» από την οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά εγείρει τα παρακάτω δύο θέματα:
Πρώτο: σήμερα παγκοσμίως 500 περίπου παιδιά, με ποικίλες παθήσεις, βρίσκονται σε σειρά αναμονής για μεταμόσχευση ήπατος. Το ποσοστό(14%) των παιδιών με τη νέα οξεία ηπατίτιδα, που χρειάστηκαν ήδη επείγουσα μεταμόσχευση ήπατος σε σύντομο χρονικό διάστημα, αυξάνουν άμεσα τις απαιτήσεις σε μοσχεύματα!
Κάτω από αυτές τις συνθήκες μόνο η επιλογή μοσχεύματος από πτωματικό δότη είναι εφικτή, καθ’ όσον το επείγον του πράγματος δεν επιτρέπει την «πολυτέλεια» της προετοιμασίας του συγγενούς – εθελοντή για τη λήψη του μοσχεύματος. Η χρήση μοσχευμάτων από άλλα ζωικά είδη (ξενομοσχεύματα) πόρρω απέχει από το να αποτελεί την άμεση λύση. Η έρευνα όμως προς αυτήν την προοπτική συνεχίζεται.
Δεύτερο: Στη χώρα μας μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά δε γίνονται, με την εξαίρεση ότι σ’ ένα μεγάλο παιδί (πχ έναν έφηβο) μπορεί ασφαλώς να γίνει μεταμόσχευση ήπατος σε ένα από τα δύο Κέντρα Μεταμόσχευσης ήπατος ενηλίκων στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, αντίστοιχα, τα οποία έχουν ήδη επιτυχή παρουσία πολλών ετών.
Ευτυχώς από δεκαετίας μικρά παιδιά μπορούν και μεταμοσχεύονται στην Ιταλία μετά από ανάλογη συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών. Αυτή προφανώς δεν αποκλείει τη δυνατότητα μεταμόσχευσης παιδιών και σε άλλα Κέντρα της Ευρώπης, απλά η διακρατική συμφωνία έχει κάνει τη λύση της Ιταλίας πιο βατή.
Όμως το ζητούμενο είναι η δυνατότητα μεταμόσχευσης ήπατος σε παιδιά στην Ελλάδα.
Χωρίς να μου επιτρέπεται να υπεισέλθω περισσότερο στο θέμα αυτό, μπορώ να πω ότι προς αυτήν την κατεύθυνση σήμερα γίνεται σοβαρή προσπάθεια, η οποία σίγουρα θα αποδώσει καρπούς.
Προφανώς σ’ ένα Κέντρο θα πρέπει να εστιαστεί η προσπάθεια, όμως δεν υπάρχει μόνο μία λύση ή η όποια επιλογή θα πρέπει να συμπεριλάβει και τη συσσωρευμένη εμπειρία των άλλων ευρωπαϊκών Κέντρων.
Όμως υπό το πρίσμα των νέων εξελίξεων, αλλά και για την κάλυψη όλων των αναγκών, η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να επιταχυνθεί, πάντα με προϋπόθεση την ασφάλεια και την ποιότητα, ώστε από την αρχή να εγγυάται η αποτελεσματικότητα της και η βιωσιμότητα της!
Η Πολιτεία οφείλει να αγκαλιάσει και να υποστηρίξει αυτήν την προσπάθεια και να ξεπεράσει κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο.
Πολύτιμη σ’ αυτήν την εθνική προσπάθεια θα είναι η παρουσία και η ενεργός συμβολή του νεοεκλεγέντος Ακαδημαϊκού Ανδρέα Τζάκη, Καθηγητή Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων Οργάνων στις Η.Π.Α. και πρωτοπόρου διεθνώς στις μεταμοσχεύσεις ήπατος, ενηλίκων και παιδιών!
