Ο πρωινός βήχας των καπνιστών δεν είναι αθώος. Πολλές φορές αποτελεί σύμπτωμα της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας μιας νόσου που απειλεί τους αμετανόητους θεριακλήδες.
Η πρόληψη και η σωστή ενημέρωση είναι καθοριστική για την πρόγνωση της πάθησης. «Αν με ρωτούσε κάποιος να διαλέξω μία λέξη για να χαρακτηρίσω τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια θα επέλεγα τη φράση «Το προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν», λέει ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΠΑΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ – ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ο οποίος εξηγεί πως μπορούμε να προφυλαχθούμε από τη νόσο
Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια;
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ή αλλιώς ΧΑΠ, είναι μία κοινή, προλήψιμη και θεραπεύσιμη νόσος που χαρακτηρίζεται από εμμένοντα αναπνευστικά συμπτώματα .Είναι μια παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από περιορισμό της ροής του αέρα, ο οποίος δεν είναι πλήρως αναστρέψιμος. Ο περιορισμός της ροής του αέρα είναι συνήθως προοδευτικός και οφείλεται σε ανωμαλίες των αεραγωγών και των κυψελίδων που συνήθως προκαλούνται από έκθεση σε επιβλαβή σωματίδια και αέρια.
Ποια είναι η αιτία της νόσου;
Καταρχάς, να πούμε ότι αν και υπάρχουν παραπάνω από ένας παράγοντες πρόκλησης της ΧΑΠ συνηθέστερος είναι το κάπνισμα. Ειδικότερα, η εισπνοή του καπνού των τσιγάρων ερεθίζει τους αεραγωγούς κι έτσι δημιουργείται φλεγμονή και προκαλείται βήχας. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι όσοι καπνίζουν αναπτύσσουν ΧΑΠ αλλά ούτε και ότι η ΧΑΠ δε μπορεί να προκληθεί διαφορετικά. Για παράδειγμα, άλλες αιτίες εμφάνισης είναι η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση καθώς και η εισπνοή συγκεκριμένων αερίων στο χώρο εργασίας επί πολλά χρόνια2.
Παράλληλα, η ΧΑΠ εμφανίζεται συνήθως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 65 ετών) ενώ παρ’ όλο που στο παρελθόν είχε φανεί ότι προσβάλλει περισσότερο τον ανδρικό πληθυσμό, τα τελευταία χρόνια το τοπίο έχει αλλάξει και πλέον εμφανίζεται συχνά και στις γυναίκες.
Πώς μπορεί κάποιος να καταλάβει εάν πάσχει από ΧΑΠ;
Κύρια συμπτώματα αποτελούν η δύσπνοια, ο βήχας και η κόπωση (αίσθηση πραγματικής κούρασης), τα οποία με την πάροδο του χρόνου και με την εξέλιξη της νόσου μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών
Η νόσος επηρεάζεται άμεσα από την εποχικότητα, και κυρίως τους χειμερινούς μήνες, όπου η αυξημένη νοσηρότητα από ιούς και μικροβιακές λοιμώξεις δημιουργούν τις παροξύνσεις. Κάθε παρόξυνση δυσχεραίνει την ήδη επηρεασμένη αναπνευστική λειτουργία με αποτέλεσμα την αύξηση της δύσπνοιας, μείωση της καθημερινής δραστηριότητας, αλλαγή ή όχι, στον όγκο το χρώμα ή το πυώδες περιεχόμενο των πτυέλων, στο βήχα ή την θερμοκρασία του σώματος, ή και μεταβολές στη διανοητική κατάσταση.
Επισκεφτείτε τον πνευμονολόγο σας. Εάν είστε χρόνιος καπνιστής και εμφανίσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, ο πνευμονολόγος σας είναι εκείνος που μπορεί μέσα από εξετάσεις όπως είναι η σπιρομέτρηση αλλά και από εργαλεία όπως είναι το Τεστ Αξιολόγησης για τη ΧΑΠ να κρίνει εάν πάσχετε ή όχι από ΧΑΠ.
Και εάν τελικά πάσχω από ΧΑΠ, αυτό τι σημαίνει για τη ζωή μου; Μπορώ να κάνω κάτι εγώ για να επηρεάσω την εξέλιξη της νόσου μου;
Όταν ένας ασθενής μου φθάσει στο σημείο να θέτει τέτοιες ερωτήσεις, χαίρομαι.. Και χαίρομαι γιατί είναι στο σωστό σημείο. Είναι στο σημείο που έχει αντιληφθεί το «πρόβλημα» και έχει αποφασίσει ότι θέλει να το αντιμετωπίσει.
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει θεραπεία για τη ΧΑΠ. Υπάρχουν όμως τρόποι αντιμετώπισης και επιβράδυνσης της νόσου. Ο κυριότερος; Η διακοπή του καπνίσματος φυσικά. Αυτή είναι η πρώτη συμβουλή που δίνω στους ασθενείς μου. Έπειτα, βάσει των εξετάσεων που έχω διενεργήσει και της σοβαρότητας της νόσου αποφασίζω τη θεραπεία που θα χορηγήσω3.
Από εκεί και πέρα όμως, όλα είναι στο χέρι του ασθενούς.
Ο ασθενής είναι αυτός που παίρνει τον έλεγχο της νόσου του. Αρχικά, θα πρέπει, όπως προανέφερα, να σταματήσει το κάπνισμα. Έπειτα, είναι σημαντικό να παίρνει σωστά τη θεραπεία του και να παραμένει συμμορφούμενος σε αυτή (σύμφωνα με τις οδηγίες που του έχουν δοθεί). Παράλληλα, θα πρέπει να κρατάει στενή επαφή με τον Πνευμονολόγο του και φυσικά να τον ενημερώνει τόσο για τη πορεία του όσο και για τυχόν προβλήματα μπορεί να προκύψουν με την αγωγή του (μη σωστή χρήση εισπνευστικής συσκευής, εμμένοντα συμπτώματα, παροξύνσεις). Οι παροξύνσεις της νόσου ανάλογα με τις εποχές και με αποκορύφωμα τις παροξύνσεις κατά τους χειμερινούς μήνες, δεν είναι ακίνδυνες αλλά θανατηφόρες ενίοτε. Έτσι το 14% που νοσηλεύονται πεθαίνουν , το 24% που εισάγονται στις ΜΕΘ επίσης καταλήγουν και το 22-40% ασθενών καταλήγουν ένα χρόνο μετά την εισαγωγή τους λόγω παρόξυνσης της ΧΑΠ.
Αρκούν όμως αυτά ή μπορεί ο ασθενής να κάνει και κάτι παραπάνω;
Φυσικά και μπορεί! Το να έχει ΧΑΠ, δε σημαίνει ότι δεν έχει επιλογές.
Πρώτα απ’ όλα είναι σημαντικό να διατηρεί μία φυσική δραστηριότητα. Να προσπαθεί να ασκείται όσο πιο συχνά μπορεί περπατώντας για 20 λεπτά καθημερινά ή ανεβαίνοντας τις σκάλες. Σε περίπτωση που νιώσει δύσπνοια να μη φοβηθεί γιατί είναι φυσικό. Σταματήστε όταν χρειαστείτε ξεκούραση και θα νιώσετε τη δύσπνοια να υποχωρεί ταχύτατα4.
Επιπροσθέτως, ένας ακόμη άτυπος κανόνας αφορά τη διατροφή. Η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής ο οποίος περιλαμβάνει την πρόσληψη πολλών φρούτων και λαχανικών μπορεί να τον κάνει να νιώσει ευεξία.
Πρέπει να καταναλώνει 3–4 γεύματα την ημέρα και σε περίπτωση που είναι υπέρβαρος να προσπαθήσει να μειώσει το βάρος του αφού αυτό μπορεί να προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία στην αναπνοή του.
Υπάρχουν κάποιες πρακτικές συμβουλές που κάνουν τη διαφορά;
Πριν φύγει ο ασθενής από το ιατρείο, είναι πολύ σημαντικό να του θυμίζουμε μερικά πράγματα. Ειδικότερα, οι νεοδιαγνωσμένοι ασθενείς θα κρατήσουν πολύ λίγα από την επίσκεψη, μιας και θα τους έχει καταβάλλει πιθανόν, το άγχος ή ο φόβος. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να τονίζουμε αρχικά στους ασθενείς ότι η εμφάνιση της ΧΑΠ δεν επιφέρει ολιστική αλλαγή της ζωής τους. Με τις ακόλουθες πρακτικές συμβουλές, οι ασθενείς είναι ικανοί να επηρεάσουν τη νόσο τους
Διακόψτε το κάπνισμα
Παραμείνετε συμμορφωμένοι στη θεραπεία σας
Διατηρείστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής
Μιλήστε στον Πνευμονολόγο σας για τη πορεία σας
Κοιμηθείτε καλά
Εμβολιαστείτε
Η ΧΑΠ δε θα σας περιορίσει, όσο εσείς δεν περιορίζετε τον εαυτό σας.