Για την αγορά του φαρμάκου τα μνημονιακά χρόνια συνεχίζονται. Δυστυχώς, όμως, δεν έχουμε ούτε καν τη δυνατότητα να μιλάμε για μια δυσβάστακτη έστω, σταθερότητα. Τα πράγματα χειροτερεύουν χρόνο με το χρόνο, με το μέγεθος των υποχρεωτικών επιστροφών από τη βιομηχανία να γιγαντώνεται ξεπερνώντας τα €1,4 δις το 2018.

 Η βιωσιμότητα των εταιριών διακυβεύεται, ενώ δεν είναι λίγες οι εταιρίες που δεν είναι συνεπείς στην καταβολή των επιστροφών απλούστατα γιατί διαφορετικά θα είχαν κλείσει.

Η πολιτεία, βέβαια, δεν εφαρμόζει το νόμο για τους ασυνεπείς δημιουργώντας άλλη μια στρέβλωση στην αγορά του φαρμάκου ενώ κάνει πως δεν καταλαβαίνει το πόσο άστοχο είναι το μέτρο του clawback και ο τρόπος εφαρμογής του. Δεν είναι τυχαίο ότι στην τελευταία έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαβάζουμε: «Εάν ο μηχανισμός clawback δεν επανεξεταστεί για να διασφαλίσει ότι η δομή κινήτρων του περιορίζει τον ηθικό κίνδυνο και βελτιώνει την ισορροπία της κατανομής των βαρών μεταξύ του δημόσιου τομέα και των ιδιωτικών εταιριών, η στρέβλωση αυτή μπορεί να συμβάλει στην καθυστέρηση της εφαρμογής διαρθρωτικών μέτρων».

Πρακτικά η Κομισιόν λέει πως όσο καταλογίζονται αποκλειστικά στην βιομηχανία του φαρμάκου οι υπερβάσεις του προκαθορισμένου κλειστού δημόσιου προϋπολογισμού για το φάρμακο, η Πολιτεία δεν έχει κίνητρο να επιβάλλει άμεσα διαρθρωτικά μέτρα ενώ αναφέρεται και σε «ηθικό κίνδυνο» που δημιουργείται από την πρακτική αυτή. Για πρώτη φορά γίνεται αναφορά στην λογική της «συνυπευθυνότητας» για την υπέρβαση της δαπάνης.

Η πολιτεία σήμερα αγοράζει φάρμακα για λογαριασμό ασφαλισμένων, αλλά και ανασφαλίστων, χωρίς όριο, εξυπηρετεί κάθε ανάγκη υπαρκτή ή ανύπαρκτη, αλλά πληρώνει αυτό που έχει προαποφασίσει και την όποια διαφορά, την υπέρβαση (clawback), την πληρώνουν αποκλειστικά οι εταιρίες που παράγουν ή διαθέτουν τα φάρμακα.

Για το 2019 το ποσό των υποχρεωτικών επιστροφών θα ξεπεράσει τα 1,6 δις € και ίσως να αγγίξει και τα €1,8 δις! Οι τιμές των φαρμακευτικών προϊόντων καθορίζονται από το κράτος με διατίμηση, και από τον κύκλο εργασιών μας περισσότερο από το 45% το επιστρέφουμε αυτούσιο στο κράτος. Και στη συνέχεια πρέπει να καλύψουμε τα κόστη λειτουργίας μας, τις φορολογικές μας υποχρεώσεις. Γι΄ αυτό μιλάμε για «υπερφορολόγηση». Το αποτέλεσμα; Λιγότερες θέσεις εργασίας, μειωμένες ή καθόλου επενδύσεις, λιγότερα νέα φάρμακα  στη χώρα, κίνδυνος διατήρησης για πολλά υπάρχοντα φάρμακα και τελικά το τίμημα το πληρώνουν η πραγματική οικονομία, οι πολίτες και οι ασθενείς

Για ποιο λόγο οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις αντέδρασαν στο νέο τρόπο τιμολόγησης των φαρμάκων;

Ένα πιο απλό, πιο προβλέψιμο και πιο δίκαιο σύστημα τιμολόγησης των φαρμάκων είναι ένα διαχρονικό αίτημα του κλάδου του φαρμάκου. Και πράγματι η τροπολογία που συμπεριλήφθηκε στο Νόμο 4600/2019 (ΦΕΚ 1508/06.05.2019) κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση παρά τις αντιρρήσεις που εκφράσαμε σε επιμέρους σημεία της. Με το νέο τρόπο τιμολόγησης, που βασίζεται στο μέσο όρο των δύο χαμηλότερων τιμών της Ευρωζώνης περιμέναμε ότι θα διορθωθεί μια σειρά στρεβλώσεων στη τιμολόγηση των φαρμάκων, και θα δημιουργηθεί ένα πιο σταθερό πλαίσιο τιμών αναφοράς λόγω ενιαίου νομίσματος. Έτσι, θα μειωνόταν ο κίνδυνος εμφάνισης ελλείψεων στην αγορά λόγω παράλληλων εξαγωγών και θα αποσοβείτο ο κίνδυνος απόσυρσης από την ελληνική αγορά οικονομικών φαρμάκων αναγνωρισμένης θεραπευτικής αξίας.

Όμως όλα αυτά φαίνεται να είναι προσχηματικά καθώς η υπουργική απόφαση που ακολούθησε καθώς και οι ερμηνευτικοί αυτοσχεδιασμοί που τη συνοδεύουν φαίνεται ότι θα δημιουργήσουν αξεπέραστα προβλήματα σε εκατοντάδες παλιά και νέα φάρμακα. Για άλλη μια φορά η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας μας φέρνει προ εκπλήξεως, καθώς αναιρεί τις δεσμεύσεις της, ερμηνεύοντας το Νόμο κατά το δοκούν.

Αναφέρατε πως η έκθεση της Κομισιόν κάνει ειδική μνεία για τη διόγκωση του clawback σε επίπεδα που δεν είναι βιώσιμα. Υπάρχει λύση;

Είναι προφανές ότι ο μηχανισμός που έχει εγκατασταθεί για την συγκράτηση της δημόσιας δαπάνης για το φάρμακο είναι προβληματικός ή τέλος πάντων χρησιμοποιείται καταχρηστικά. Ο μηχανισμός του clawback υπάρχει σε άλλες 12 Ευρωπαϊκές χώρες, σε διάφορες παραλλαγές, αλλά πουθενά δεν υπάρχει τέτοιο μέγεθος επιστροφών. Στην Ελλάδα επιστρέφουμε στο κράτος το τετραπλάσιο ποσοστό από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο ! Κάτι δεν πάει καλά προφανώς !

Για να ελεγχθεί η κατάσταση προτείνεται στην έκθεση αυτό που ο ΣΦΕΕ υποστηρίζει εδώ και χρόνια, δηλαδή την πλήρη και ουσιαστική εφαρμογή - και όχι απλώς τη νομοθέτηση- διαρθρωτικών μέτρων για τον εξορθολογισμό της δαπάνης και τον έλεγχο της ζήτησης, μέτρων που εφαρμόζονται εδώ και χρόνια στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, των μητρώων ασθενών για φάρμακα υψηλού κόστους, της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία, του οργανισμού αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας (ΗΤΑ), της επιτροπής διαπραγμάτευσης, της κεντρικής διαδικασίας προμηθειών και του ελέγχου των συνταγών από τους γιατρούς.

Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να αναθεωρηθεί το ύψος της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, το οποίο παραμένει για 4^η χρονιά σταθερό, με βάση τις πραγματικές ανάγκες της χώρας. Δεν είναι δυνατόν ενώ η γήρανση του πληθυσμού προχωρά, ενώ η νοσηρότητα σε συγκεκριμένα νοσήματα καλπάζει να περιμένουμε να καλυφθούν περισσότεροι ασθενείς με τα ίδια χρήματα. Όταν μάλιστα το κράτος κάνει κοινωνική πολιτική μειώνοντας συμμετοχές ασθενών χωρίς να βάζει ούτε ένα Ευρώ επιπλέον στη δημόσια δαπάνη καταλαβαίνει και ο πιο άσχετος πώς γίνεται κατάχρηση του μηχανισμού του clawback.

Γι’ αυτό η λύση που θα οδηγήσει γρηγορότερα στον εξορθολογισμό του χώρου του φαρμάκου είναι η συνυπευθυνότητα της Πολιτείας με τις φαρμακευτικές εταιρίες στην υπέρβαση της δαπάνης, αφού έτσι θα πιεστεί το σύστημα να εφαρμόσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, αλλά και να αναθεωρήσει το μέγεθος της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης.

Στις προτάσεις μας συγκαταλέγεται και η σύναψη μνημονίου συνεργασίας με την Πολιτεία, διάρκειας 3-5 ετών, το οποίο θα διαμορφώσει ένα σταθερό πλαίσιο στόχευσης για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως έκανε και η Πορτογαλία.

Ποιο είναι το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία; Μπορεί ο κλάδος του φαρμάκου να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας;

Ο κλάδος του φαρμάκου ήδη συμβάλλει καθοριστικά στην κοινωνία, αλλά και στην οικονομία, σε ποσοστό 3,5% στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), υποστηρίζει πάνω από 14.000 άμεσες και πολλαπλάσιες έμμεσες θέσεις εργασίας και αντιπροσωπεύει το 18% των συνολικών δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί σημαντική εξαγωγική δύναμη της χώρας. Με την θεσμοθέτηση των κατάλληλων επενδυτικών και φορολογικών κινήτρων θα υλοποιήσει επενδυτικά πλάνα, θα αυξήσει την κλινική έρευνα στη χώρα, με αύξηση της απασχόλησης σε ποσότητα, αλλά και ποιότητα και εν τέλει θα έχει ακόμη μεγαλύτερη συμβολή στην εθνική οικονομία. Με την παρούσα κατάσταση, όμως, τις υπέρογκες χρεώσεις και την έλλειψη προβλεψιμότητας, όσα κίνητρα και εάν δοθούν, δεν θα μπορέσουμε, να προσελκύσουμε επενδύσεις. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, αλλαγή της «συνταγής» και μάλιστα άμεσα!