Οι  ενήλικες άνω των 45 ετών πρέπει να κάνουν προληπτική οφθαλμολογική εξέταση για γλαύκωμα, μία ύπουλη πάθηση που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η νόσος έχει προσβάλλει  δεκάδες χιλιάδες άτομα στη χώρα μας ωστόσο ένας στους δύο ασθενείς δεν το γνωρίζει.

«Το γλαύκωμα είναι μία χρόνια, προοδευτική, εκφυλιστική διαταραχή του οπτικού νεύρου που προκαλεί χαρακτηριστική βλάβη του οπτικού πεδίου. Το γλαύκωμα είναι η δεύτερη αιτία τύφλωσης και επιπλέον η προκαλούμενη βλάβη στην όραση είναι μη αναστρέψιμη. Εκτιμάται ότι περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν γλαύκωμα σε όλο τον κόσμο. Περίπου το 50% των ατόμων με γλαύκωμα δεν γνωρίζουν ότι έχουν την ασθένεια και ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερος σε αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στα αρχικά του στάδια, το γλαύκωμα είναι ασυμπτωματικό. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, το γλαύκωμα μπορεί να εξελιχθεί σε τύφλωση.

Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στην Α΄ Οφθαλμολογική Κλινική του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, πραγματοποιήσαμε το “Thessaloniki Eye Study” (TES) τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή μελέτη στην Ελλάδα και μεταξύ των μεγαλύτερων στην Ευρώπη και παγκοσμίως για οφθαλμικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του γλαυκώματος για το οποίο εξετάσαμε τον επιπολασμό, την επίπτωση και τους παράγοντες κινδύνου. Περισσότερα από 2.500 άτομα συμμετείχαν στη μελέτη, τα οποία επιλέχθηκαν τυχαία από τα μητρώα του Δήμου Θεσσαλονίκης. Διαπιστώσαμε, ότι σε άτομα άνω των 60 ετών ο επιπολασμός του γλαυκώματος στην Ελλάδα είναι 5,5% που μεταφράζεται σε πάνω από 136.000 ασθενείς με γλαύκωμα στη χώρα μας σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Επιβεβαιώσαμε, επίσης, ότι και στην Ελλάδα το 50% των ασθενών είναι αδιάγνωστοι και αν παραμείνουν έτσι και δεν αντιμετωπιστούν, αυτό μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην όραση και στην ποιότητα ζωής τους. Επιπλέον,  βρήκαμε ότι όσοι δεν έχουν επισκεφθεί οφθαλμίατρο κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους παρουσιάζουν έξι φορές αυξημένο κίνδυνο να μην διαγνωστούν. Τέλος,  διαπιστώσαμε ότι η ενδελεχής εξέταση του οπτικού νεύρου μέσω της βυθοσκόπησης είναι πολύ σημαντική για την ανίχνευση του γλαυκώματος. Συνεπώς, ο περιοδικός πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος για την πρόληψη της οπτικής αναπηρίας.

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Αν και μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, τα άτομα άνω των 50 ετών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο γλαυκώματος. Επίσης, οι πρώτου βαθμού συγγενείς των προσβεβλημένων ατόμων διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο και συγκεκριμένα, έχουν εννέα φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν γλαύκωμα σε σύγκριση με άτομα χωρίς προσβεβλημένους συγγενείς. Τα άτομα με αφρικανική καταγωγή διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν Πρωτοπαθές Γλαύκωμα Ανοικτής Γωνίας (ΠΓΑΓ). Ένας άλλος τύπος γλαυκώματος, το Πρωτοπαθές Γλαύκωμα Κλειστής Γωνίας (ΠΓΚΓ) είναι πιο συχνό στην Ασία και σε άτομα με υπερμετρωπία.

Εάν δεν υπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου, ο περιοδικός οφθαλμολογικός έλεγχος μπορεί να πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια σε άτομα κάτω των 45 ετών και κάθε ένα έως δύο χρόνια μετά τα 45 έτη. Οι έλεγχοι θα πρέπει να είναι συχνότεροι σε άτομα με παράγοντες κινδύνου.

Εκτός από την αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ), την ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό, η ψευδοαποφολίδωση είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το γλαύκωμα που πρέπει να γνωρίζουμε καθώς παρουσιάζει υψηλό επιπολασμό στην Ελλάδα. Στο TES διαπιστώσαμε επιπολασμό της ψευδοαποφολίδωσης 12% σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Αυτοί που έχουν ψευδοαποφολίδωση παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν γλαύκωμα και ειδικότερα έναν συγκεκριμένο τύπο γλαυκώματος (Ψευδοαποφολιδωτικό Γλαύκωμα) το οποίο αποτελεί πιο επιθετική μορφή της νόσου και απαιτεί πιο συχνά χειρουργική επέμβαση.

Το γλαύκωμα θεωρείται πολυπαραγοντική νόσος και η αυξημένη ΕΟΠ είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη και την εξέλιξή του. Συχνά, το γλαύκωμα εμφανίζεται με ΕΟΠ σε φυσιολογικό εύρος τιμών.

Θεραπεία

Μόλις τεκμηριωθεί η διάγνωση και το στάδιο της νόσου, ενδείκνυται θεραπεία για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της επιδείνωσής του. Η θεραπεία περιλαμβάνει τη μείωση της ΕΟΠ με μια σειρά θεραπευτικών επιλογών που περιλαμβάνουν οφθαλμικές σταγόνες, laser και χειρουργικές επεμβάσεις. Διάφοροι τύποι οφθαλμικών σταγόνων είναι διαθέσιμοι, αλλά πρέπει να χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση ώστε να μειωθεί η ΕΟΠ. Συνεπώς, η συμμόρφωση στη θεραπεία είναι σημαντική, ενώ αντίθετα, η μη συμμόρφωση αποτελεί συχνή αιτία εξέλιξης της βλάβης. Σκευάσματα χωρίς συντηρητικά, συσκευές βραδείας αποδέσμευσης και άλλες θεραπευτικές επιλογές που μειώνουν τις παρενέργειες έχουν αναπτυχθεί ή/και αναπτύσσονται για τη μείωση της μη συμμόρφωσης και επίσης τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ανεξάρτητα από τη θεραπεία (φαρμακευτική, laser ή ακόμα και χειρουργική επέμβαση) η όραση δεν μπορεί να αποκατασταθεί και ως εκ τούτου ο στόχος της θεραπείας είναι η διατήρηση της υπολειπόμενης όρασης.

Αυτό αναδεικνύει τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της κατάλληλης διαχείρισης του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένων των εξετάσεων παρακολούθησης και της αποτελεσματικής θεραπείας.Συνοπτικά, το γλαύκωμα είναι μία από τις κύριες αιτίες μη αναστρέψιμης τύφλωσης. Η έγκαιρη διάγνωση και η αποτελεσματική διαχείριση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πρόληψης της τύφλωσης που σχετίζεται με το γλαύκωμα. Πάνω από το 50% των ασθενών με γλαύκωμα παραμένουν αδιάγνωστοι. Γνωρίζουμε ότι η τακτική οφθαλμολογική εξέταση είναι ζωτικής σημασίας για την ανίχνευση του γλαυκώματος και ως εκ τούτου για την εξάλειψη του προβλήματος του αδιάγνωστου γλαυκώματος. Ακόμη πιο σημαντικό, είναι να προωθηθούν οι προληπτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι για τα άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν γλαύκωμα, δηλαδή κυρίως συγγενείς ασθενών με γλαύκωμα. Η Παγκόσμια Εβδομάδα Γλαυκώματος προσφέρει μΊα μεγάλη ευκαιρία για ευαισθητοποίηση σχετικά με το κοινωνικό βάρος του γλαυκώματος, που περιλαμβάνει την επίπτωση στους ασθενείς καθώς και την κοινωνική επίπτωση της τυφλότητας.