Παγκόσμια ανησυχία προκαλεί η στρατιωτική σύγκρουση που μαίνεται από την Παρασκευή ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν. Μετά το χτύπημα του Ισραήλ εναντίον των πυρηνικών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων του Ιράν και την εξόντωση ανώτερων στρατιωτικών αξιωματούχων και πυρηνικών επιστημόνων, η κλιμάκωση ήταν ραγδαία και πλέον ανάμεσα στις δύο χώρες μαίνεται ο πόλεμος. Μετά την επίθεση του Ισραήλ και την απάντηση της Τεχεράνης εκφράζονται φόβοι για γενικευμένη σύρραξη στην ευρύτερη περιοχή, χωρίς μάλιστα να αποκλείεται η συμμετοχή στη σύρραξη των ΗΠΑ και ακόμα και η χρήση πυρηνικών όπλων.
Το Ιράν απάντησε στην ισραηλινή επίθεση το βράδυ της Παρασκευής με συνεχόμενα κύματα επιθέσεων με βαλλιστικούς πυραύλους. Πάνω από 200 πύραυλοι εκτοξεύτηκαν σύμφωνα με ιρανικές πηγές, κυρίως από την περιοχή του Ισφαχάν, εναντίον του Τελ Αβίβ, της Ιερουσαλήμ και της Χάιφα. Κάποιοι κατάφεραν να διαπεράσουν την ισραηλινή αεράμυνα πλήττοντας κυρίως κτίρια (σύμφωνα με πληροφορίες και το υπουργείο Αμυνας) και τραυματίζοντας 40 Ισραηλινούς πολίτες, ενώ υπήρξαν αναφορές και για μία νεκρή γυναίκα στο Τελ Αβίβ.
Είχαν προηγηθεί πολλαπλά κύματα επιθέσεων της ισραηλινής αεροπορίας στο Ιράν, τα οποία έπληξαν τις πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις του και προκάλεσαν τον θάνατο ανώτερων στρατιωτικών αξιωματούχων του καθεστώτος (σχεδόν του συνόλου της στρατιωτικής ηγεσίας και του επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης), αλλά και των επικεφαλής επιστημόνων του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Η ισραηλινή αεροπορία συνέχισε καθ’ όλη τη διάρκεια της Παρασκευής τις επιθέσεις στοχεύοντας στην καταστροφή των υποδομών και των κινητών εγκαταστάσεων για την εκτόξευση των βαλλιστικών πυραύλων της Τεχεράνης, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να αποτρέψει την ιρανική αντεπίθεση. Πάντως, οι Ισραηλινοί υποστηρίζουν ότι λιγότεροι από 100 βαλλιστικοί πύραυλοι εκτοξεύτηκαν από το Ιράν και ότι πολλοί αναχαιτίστηκαν. Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, στην αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων συμμετείχαν και αμερικανικά αμυντικά συστήματα από τον αμερικανικό στόλο της Μεσογείου.
«Αλλαγή καθεστώτος»
Το διάγγελμα του Μπενιαμίν Νετανιάχου, αργά το βράδυ της Παρασκευής, κατέστησε σαφές ότι το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεση στο Ιράν για να καταστρέψει το πυρηνικό του πρόγραμμα, αλλά και προσδοκώντας να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κάλεσε τους Ιρανούς να ξεσηκωθούν ενάντια στο «καταπιεστικό καθεστώς», ενώ υποστήριξε ότι με τη στρατιωτική επιχείρηση που εξαπέλυσε το Ισραήλ κατάφερε να καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος του βαλλιστικού οπλοστασίου του Ιράν. «Το ιρανικό καθεστώς ποτέ δεν ήταν πιο αδύναμο», είπε ο Νετανιάχου, προτρέποντας τους Ιρανούς να ξεσηκωθούν.
«Είναι μια ευκαιρία για τον ιρανικό λαό να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στο κακοποιό και καταπιεστικό καθεστώς. Είμαι μαζί σας, ο ισραηλινός λαός είναι μαζί σας», τόνισε απευθυνόμενος στους Ιρανούς. Μετά το διάγγελμα Νετανιάχου συνεδρίασε το υπουργικό συμβούλιο στο Ισραήλ για να προσδιορίσει ποια θα είναι η απάντηση στα πυραυλικά χτυπήματα του Ιράν, η οποία αναμένεται να εκδηλωθεί άμεσα. Ο υπουργός Αμυνας Ισραελ Κατζ δήλωσε πως «το Ιράν πέρασε τις κόκκινες γραμμές όταν τόλμησε να εκτοξεύσει πυραύλους σε κέντρα άμαχου πληθυσμού στο Ισραήλ» και προσέθεσε πως «το καθεστώς των αγιατολάχ θα πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα για τις εγκληματικές του πράξεις».
Η πραγματικότητα είναι πως οι Ισραηλινοί προσπάθησαν να αποτρέψουν τις απώλειες των αμάχων στη διάρκεια της επίθεσης και στον αστικό ιστό της Τεχεράνης χτύπησαν μόνο τις κατοικίες των αξιωματούχων του στρατού και των πυρηνικών επιστημόνων, προκαλώντας πάντως με τις επιθέσεις αυτές, σύμφωνα με ιρανικές πηγές, 72 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες. Ωστόσο, έντονη είναι η ανησυχία για τις συνέπειες των επιθέσεων στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος διαρροής ραδιενέργειας.
Οπως δήλωσε αργά το βράδυ της Παρασκευής ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) Ραφαέλ Γκρόσι υπάρχει ραδιολογική και χημική μόλυνση στο εσωτερικό των εγκαταστάσεων της πυρηνικής εγκατάστασης Νατάνζ. Επίσης, αρκετοί γεωπολιτικοί αναλυτές εκφράζουν τον φόβο ότι πλέον το Ιράν θα οδηγηθεί στην απόφαση να προχωρήσει στην κατασκευή πυρηνικών όπλων. «Για 20 χρόνια αρνούνται να ξεπεράσουν αυτό το όριο», δήλωσε στο Al Jazeera ο Αμερικανός ειδικός σε θέματα πυρηνικής ενέργειας Τζιμ Γουόλς.
«Νομίζω ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις να πιστεύουμε ότι με αυτή την επίθεση το Ισραήλ θα λάβει το ακριβώς αντίθετο από αυτό που ήθελε, δηλαδή το Ιράν θα αποφασίσει να επιδιώξει την κατασκευή της βόμβας». Αυτό θα ήταν καταστροφικό, όπως είπε, όχι μόνο για τη Μέση Ανατολή αλλά για όλο τον κόσμο. Στη διάρκεια της ημέρας οι επικοινωνίες ανάμεσα στον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό ήταν συνεχείς, με την τελευταία να γίνεται αργά το βράδυ της Παρασκευής και λίγο πριν από το διάγγελμα Νετανιάχου. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν ανοιχτά στη σύρραξη στο πλευρό του Ισραήλ και ότι αυτό ήταν το περιεχόμενο της συνομιλίας που είχαν αργά το βράδυ της Παρασκευής ο Τραμπ και ο Νετανιάχου.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο Αμερικανός Πρόεδρος ήταν απολύτως ενήμερος για τα ισραηλινά σχέδια και είχε δώσει το «πράσινο φως» για την επίθεση, όπως ενήμεροι ήταν και οι ηγέτες της Βρετανίας και της Γερμανίας. Πάντως, την Παρασκευή, προτού εκδηλωθεί η ιρανική αντεπίθεση, ο Τραμπ είχε καλέσει το Ιράν να υπογράψει τη συμφωνία για τα πυρηνικά, γιατί όπως είπε «αυτό που έρχεται είναι πολύ σκληρό». Την ίδια στιγμή πάντως και η Μόσχα παρενέβη στις εξελίξεις. Σε δηλώσεις του ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσφέρθηκε να μεσολαβήσει για την ειρήνη ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν.
Σύγκληση ΚΥΣΕΑ
Η είδηση της επίθεσης του Ισραήλ προκάλεσε παγκόσμια αναταραχή και έντονη ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένης και της Αθήνας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης διέκοψε την επίσκεψή του στη Σουηδία και επέστρεψε εσπευσμένα στην Αθήνα, όπου συνεκάλεσε το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ). Η συνεδρίαση διήρκεσε σχεδόν δύο ώρες και εξετάστηκαν όλα τα σενάρια για την πιθανή εξάπλωση του πολέμου, καθώς και των πιθανών επιπτώσεων για τη χώρα μας.
Μετά τη συνεδρίαση ο υφυπουργός Επικρατείας και κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης προχώρησε στην ακόλουθη ανακοίνωση: «Εγινε αξιολόγηση των τελευταίων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ενημέρωσε για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και για τη συνδρομή που παρέχεται από την πρώτη στιγμή στους Ελληνες πολίτες που βρίσκονται στο Ισραήλ και στο Ιράν. Η κυβέρνηση παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις που ενέχουν κίνδυνο σοβαρής ανάφλεξης στην περιοχή. Καλεί τα μέρη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να μην προχωρήσουν σε περαιτέρω κλιμάκωση που θα προκαλέσει ευρύτερη αποσταθεροποίηση. Πάγια θέση της Ελλάδας είναι ότι οι λύσεις πρέπει να αναζητούνται μέσω της διπλωματίας. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση με εταίρους και συμμάχους προς όφελος της σταθερότητας και της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή».
Η ανησυχία στην κυβέρνηση για κλιμάκωση του πολέμου είναι εμφανής. Σε συνέντευξή του στο Οpen, ο Γ. Γεραπετρίτης μίλησε για την ανάγκη να δημιουργηθεί μια συμμαχία για την αποκλιμάκωση. Προσέθεσε μάλιστα πως σε αυτό θα συμβάλει και η Ελλάδα ως εκλεγμένο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. «Βιώνουμε την πιο δύσκολη και επισφαλή κατάσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», είπε ο υπουργός Εξωτερικών.
Την ίδια στιγμή, τεράστια ανησυχία επικρατεί και για τις επιπτώσεις που θα έχει η σύρραξη στην παγκόσμια οικονομία. Το πρωί της Παρασκευής οι διεθνείς τιμές πετρελαίου εκτινάχθηκαν κατά 13%, η οποία ήταν η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη αύξηση μέσα σε μία ημέρα από το 2022, τη χρονιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Τα χρηματιστήρια σε Ευρώπη και ΗΠΑ βρέθηκαν στο κόκκινο, καταγράφοντας σημαντικές απώλειες, με τους αναλυτές να τονίζουν ότι αδυνατούν να εκτιμήσουν τις οικονομικές επιπτώσεις, καθώς κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την ένταση ή τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων. Ανησυχία επικρατεί πάντως και στη χώρα μας, καθώς, αν η κρίση αυτή διαρκέσει, θα έχει άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στις τιμές, στον τουρισμό και στην ανάπτυξη.
Αναταράξεις στις αγορές
Το δεδομένο είναι ότι για την παγκόσμια οικονομία ξεκινά μια περίοδος δοκιμασίας, με τη μεγαλύτερη ανησυχία να αφορά όχι μόνο την τιμή αλλά και τη διαθεσιμότητα του πετρελαίου, καθώς από την εμπόλεμη περιοχή αντλείται το 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Μία από τις απαισιόδοξες προβλέψεις αφορούν ενδεχόμενη κίνηση αποκλεισμού από την πλευρά του Ιράν στα Στενά του Ορμούζ. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δεν δίστασε να μιλήσει με σαφήνεια γι’ αυτό το σενάριο. «Η παγκόσμια οικονομία μπορεί να επηρεαστεί είτε πρόκειται για τις εμπορικές οδούς και τις απειλές για τα Στενά του Ορμούζ είτε για την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου», δήλωσε την Παρασκευή.
