Σύμφωνα με τον επικεφαλής των ανασκαφών Murat Turkteki, πρόκειται για το αρχαιότερο ψωμί με μαγιά που έχει βρεθεί έως σήμερα, ενώ οι αρχαιολόγοι σημείωσαν πως ήταν διατηρημένο σχεδόν ακέραιο στο σχήμα του. Συγκεκριμένα, ήταν στρογγυλό και πλατύ, με διάμετρο 12 εκατοστά, και βρέθηκε απανθρακωμένο κάτω από το κατώφλι κατοικίας της Εποχής του Χαλκού (περίπου 3.300 π.Χ.).
Ένα τμήμα του είχε αφαιρεθεί πριν την καύση του, γεγονός που οι αρχαιολόγοι το συνδέουν πιθανώς με κάποιο τελετουργικό αφθονίας.
Ανασύσταση της αρχαίας συνταγής
Σε ανάλυση που πραγματοποίησαν ειδικοί αποκαλύφθηκε ότι το καρβέλι περιείχε αλεύρι από σιτάρι emmer (μια εξαφανισμένη πλέον ποικιλία στην Τουρκία), φακές και έναν τύπο φυτικής μαγιάς που πιθανόν προερχόταν από κάποιο άγνωστο ακόμα φυτό.
Εμπνευσμένοι από την ανακάλυψη, οι τοπικές αρχές του Εσκισεχίρ αποφάσισαν να αναβιώσουν τη συνταγή και να την φέρουν στο σήμερα. Όπως δήλωσε η δήμαρχος Ayşe Ünlüce, «ενθουσιαστήκαμε με την ανακάλυψη και αναρωτηθήκαμε αν μπορούσαμε να φέρουμε αυτή τη συνταγή ξανά στη ζωή».
Έτσι, στο δημοτικό αρτοποιείο Halk Ekmek άρχισε η καθημερινή παραγωγή 300 καρβελιών με την ονομασία «Küllüoba», χρησιμοποιώντας τοπικό σιτάρι Kavilca, μια αρχαία ποικιλία παρόμοια με το emmer καθώς και πλιγούρι και φακές. Μάλιστα, φρόντισαν το ψωμί να είναι χαμηλό σε γλουτένη, χωρίς συντηρητικά και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά.
Προϊόν με υψηλή ζήτηση και γεωργική δυναμική
Τα πρώτα καρβέλια, βάρους 300 γραμμαρίων και τιμής 50 τουρκικών λιρών (περίπου 1,12 ευρώ), εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγες ώρες.
Οι κάτοικοι του Εσκισεχίρ υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό την πρωτοβουλία. Η περιοχή αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο έντονη ξηρασία, γεγονός που καθιστά το ψωμί Küllüoba σύμβολο βιωσιμότητας. Το σιτάρι Kavilca που χρησιμοποιείται είναι ανθεκτικό στις ασθένειες και απαιτεί ελάχιστο νερό, χαρακτηριστικά κρίσιμα για τη γεωργία στο μεταβαλλόμενο κλίμα.
«Οι πρόγονοί μας μάς διδάσκουν ένα μάθημα. Ήρθε η ώρα να επανεστιάσουμε στις παραδοσιακές, λιγότερο απαιτητικές καλλιέργειες», δήλωσε η δήμαρχος Ünlüce, καλώντας σε δημόσιες πολιτικές που θα στηρίξουν την καλλιέργεια αρχαίων ποικιλιών σιταριού.
Ένα παράθυρο στον προ-Χεττιτικό πολιτισμό της Ανατολίας – Η ιστορική σημασία του ευρήματος
Ο πολιτισμός του Küllüoba παραμένει σε μεγάλο βαθμό αινιγματικός, καθώς δεν έχουν βρεθεί γραπτές μαρτυρίες. Αυτό καθιστά ευρήματα όπως αυτό το ψωμί εξαιρετικά πολύτιμα. Όπως εξηγεί η αρχαιολόγος Deniz Sari, το Küllüoba υπήρξε αστικό κέντρο με αγροτική, εμπορική και μεταλλευτική δραστηριότητα και οργανωμένη κοινωνική δομή. Οι κάτοικοι συνήθιζαν να θάβουν τις παλιές τους κατοικίες και να οικοδομούν νέες πάνω σε αυτές, δημιουργώντας πολυεπίπεδους οικιστικούς λόφους.
