Γίνεστε αιτία και αφορμή της συνάντησης του κορυφαίου βιολονίστα και μαέστρου, Julian Rachlin, με τον αναγνωρισμένο Έλληνα μαέστρο Γιώργο Μπαλατσινό, ο οποίος θα βρεθεί στο πόντιουμ της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών‒Ορχήστρας in residence του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Δεν μπορώ να μη ρωτήσω πώς νιώθετε…
Αληθινή αφορμή υπήρξε -ως γεγονός- το Κοντσέρτο για πιάνο αρ 1 που ηχογραφήθηκε από την γερμανική δισκογραφική MDG, εκδόθηκε σε 280 περίπου πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις του κόσμου και εν τέλει βρέθηκε υποψήφιο για τρία Opus Klassik, τρόπον τινά τα Grammi της κλασσικής μουσικής. Αυτή η σημαντική διάκριση έκανε τον Γιώργο Μπαλαστσινό και τον μάνατζερ του Alessandro Panetto να με ρψτήσουν αν υπάρχει κάτι άλλο έτοιμο για να στηθεί ένα νέο πρότζεκτ. Ειχα πολλά και επελέγησαν αυτά τα έργα. Το κοντσέρτο για βιολί προκρίθηκε γιατί μας επέτρεπε να έχουμε στην ομάδα ένα πολύ μεγάλο όνομα. Και ο Julian, ανήκων στην ομάδα του Alessandro Panetto ασμένως δέχθηκε να παίξει το έργο μόλις είδε την παρτιτούρα και φτάσαμε σε ένα μεγάλο σχέδιο που περιλαμβάνει ηχογράφηση από την London Symphony Orchestra και έκδοση από μεγάλη δισκογραφική. Κάπως έτσι έγιναν τα πράγματα και βοηθούντων του Μεγάρου, που ήδη είχε ετοιμάσει και αναγγείλει μια βραδιά με την ΚΟΑ αφιερωματική σε εμένα, και βοηθούντος και του «Ιδρύματος Ωνάση» ως χορηγού του «Ελληνικού Σχεδίου» το ….διεθνές μας σχέδιο έχει μπει σε εφαρμογή. Για αυτά τα πράγματα χρειάζεται η μεγάλη στήριξη πολλών. Ένας δεν αρκεί ποτέ. Άρα από τον Γιώργο Μπαλατσινό και τον Πανέττο (μάνατζερ του Ράχλιν) που είχαν την ιδέα να με καλέσουν στον Γιάννη Βακαρέλλη και τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση ,όλοι συγκατένευσαν για αυτό το αληθινά μεγάλο πρότζεκτ που, ναι, είναι μια πολύ σημαντική συνάντηση όχι μόνο του Μπαλατσινού με τον Ράχλιν αλλά και δικής μου με αυτούς τους δύο. Νοιώθω πάντα μπροστά στο μεγάλο ταλέντο ένα ιερό δέος. Μια σπουδαία εκτέλεση είναι.
Κι εσείς ο ίδιος συνεργαστήκατε με τον κορυφαίο Λιθουανό βιρτουόζο JulianRachlin ο οποίος θα ερμηνεύσει, σε αυτή τη συναυλία στο Μέγαρο, το «Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα»… Τι κρατάτε από τη συνεργασία σας;
Η συνεργασία είναι αν και προς το παρόν εξ αποστάσεως συγκλονιστική… Κανονικά δηλαδή γνωρίσαμε σε χρόνο μηδέν έναν άνθρωπο μέσω της μουσικής. Είναι τόσο γλαφυρή όσο και ξεκάθαρη, πέρα από τα λόγια, η σχέση που αναπτύσσεις σχεδόν χωρίς λόγια μέσα από την μουσική έκφραση. Μιλώντας από τηλεφώνου- ούτε καν skype, για αρκετή ώρα με την παρτιτούρα εγώ και εκείνος με την άρπα του και το βιολί, παίζοντας και ερμηνεύοντας τα gestures, στη συνέχεια με ένα τεράστιο άλμα και χωρίς να το καταλάβουμε περάσαμε στον ενικό και τέλος σχεδόν στα ….προσωπικά. Τώρα αληθινά αγωνιώ να γνωριστούμε από κοντά. Είναι όπως όλοι οι μεγάλοι που έχω γνωρίσει, απολύτως κανονικός. Είμαστε ομοϊδεάτες, ανήκουμε στην ίδια φυλή και μιλάμε την ίδια γλώσσα. Είμαστε το ίδιο παράξενοι και αφύσικοι, το ίδιο απλοί όσο και σύνθετοι. Δεν χρειαζόμαστε ούτε χρόνο να συνηθίσουμε ο ένας τον άλλον. Η παρτιτούρα είναι μαγικό πράγμα.
Γιατί πιστεύετε ότι ο Γιώργος Μπαλατσινός, θα παίξει καταλυτικό ρόλο στη βραδιά της 22ας Φεβρουαρίου, ως μαέστρος;
Ο μαέστρος είναι το μεγάλο αφεντικό μιας συναυλίας. Ακόμα και στο κοντσέρτο η επικοινωνία και η ισορροπία μεταξύ ορχήστρας και σολίστα γίνεται ελέω μαέστρου. Ο μαέστρος διδάσκει, ειρηνεύει ελέγχει και τέλος αυτός παίζει το έργο, μέσα από την ορχήστρα. Στο κοντσέρτο αντιλαμβάνεται τις προθέσεις του συνθέτη, στη συνέχεια του σολίστα και είναι και αυτός ένας σολίστας, σε ένα κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα ο μαέστρος παίζει…. ορχήστρα. Δεν υπερβάλλω, έτσι είναι. Στον Γιώργο Μπαλατσινό σέβομαι την φυσική του στιβαρότητα και δύναμη, την μουσική αντίληψη, το χιούμορ. Δεν τον τρομάζουν τα μεγέθη και οι δυσκολίες. Ως μαέστρος ξέρει να επιβάλλει μια σημαντική μουσική πειθαρχία. Τώρα νομίζω θα δρέψουμε καρπούς της πρώτης του ωριμότητας και στην Ελλάδα.
Την ίδια βραδιά, το κοινό θα έχει επίσης την ευκαιρία να ακούσει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση τη Συμφωνία αρ. 1 που υπογράφετε εσείς! Τι θα μας πείτε λίγο πριν βιώσουμε αυτή τη στιγμή;
Οι Συμφωνίες στην ιστορική ακμή τους είναι για μένα το απόσταγμα σκέψεων, συναισθημάτων, οραμάτων και θεμάτων του συνθέτη τους που μετετράπησαν σε μουσική. Η μουσική, που με την μοναδική ευθυβολία που της χαρίζει ακριβώς η μη σημειολογημένη της γλώσσα, μεταφέρει όλο το φορτίο αυτό. Από το άφατο του πραγματικού κόσμου κόσμου έως το άφατο της ψυχής του ακροατή, της ψυχολογίας της κοινωνίας και των σχέσεων, υπάρχει μακράν πολύ περισσότερη νοητή «μάζα» από ότι στην γλωσσικά εκπεφρασμένη φιλοσοφία, μεταφυσική, ψυχολογία ακόμα και τέχνες που χρησιμοποιούν σε διαφορετικούς βαθμούς η κάθε μία, σημειολογημένες γλώσσες. Αν υπάρχει μια μορφή φιλοσοφίας όπου τα πάντα παραμένουν στο βασίλειο του δεξιού λωβού του εγκεφάλου και αποφεύγει τις παρεξηγήσεις της γλώσσας είναι η εν τη τέχνη φιλοσοφία και μάλιστα η εν τη μουσική. Στην πρώτη μου ωστόσο συμφωνία επιχείρησα να κρατήσω με τον ακροατή μου μισο-ανοικτό τον επικοινωνιακό δίαυλο, δηλαδή καθιστώντας πιο συγκεκριμένο το παράθυρο εισόδου. Ξέροντας ότι το ακροατήριο του έντεχνου τραγουδιού, που είναι το πιο ευρύ και πιο καλλιεργημένο λαϊκό ακροατήριο μουσικής στην Ελλάδα, πρέπει ήδη να αποκολληθεί από τον λόγο -και το ταξίδι του ακροατηρίου αυτού, που με ενδιαφέρει πολύ, μέχρι την εντελώς ελεύθερη από τίτλους μουσική φόρμα είναι ακόμα μακρύ. Αυτή η συμφωνία σαν αίνιγμα με τους τρείς υποτίτλους μπορεί να τον οδηγήσει στην αποκάλυψη του μεγάλου νοήματος που θα ήταν ένας τίτλος. Όμως αργότερα, η έλλειψη τίτλου θα λειτουργεί λυτρωτικά για άπειρα ομόκεντρα νοήματα. Ίσως η ελληνική μου καταγωγή να με κάνει να κρατήσω τίτλους και πρόγραμμα στη μουσική μου.
Ποιοι Έλληνες συνθέτες σας έχουν σημαδέψει και γιατί;
Από τους τραγουδοποιούς-συνθέτες ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης και ο Μαμαγκάκης με τους οποίους με συνδέει μια ξεκάθαρη, δημόσια ειπωμένη εντολή όσον αφορά στο τραγούδι. Όμως και ο Σπανός της πρώτης περιόδου ο Ξαρχάκος, και ο Μαρκόπουλος της πρώτης του περιόδου και ο Μούτσης, και άλλοι με χάραξαν και με κάναν να μορφώσω μια άποψη για τον ελληνικό μελωδισμό πέραν του ελληνικού φολκλορισμού. Αυτή η μεγάλη γενιά του τραγουδιού μου επιτρέπει να μορφώνω σήμερα γλώσσα προσωπική και ελληνική μέσα στην παγκοσμιότητα της συμφωνικής μουσικής.
Από τους συμφωνικούς Έλληνες συνθέτες τιμώ τον Μανώλη Καλομοίρη για την ορθότητα της αντίληψης του περί εθνικής σχολής και όλους τους συνακόλουθους του, τον Σαμάρα για την σπουδαία του τεχνική, τον μεγάλο Σκαλκώτα και για τους χορούς του, που, έστω και αν τους έγραψε «κατ’ εξαίρεσιν», έδωσαν σε μένα πολλές και σαφείς απαντήσεις.
Αντιστοίχως και ποιοι ξένοι συνθέτες έχουν εισβάλει στο δικό σας DNA σας ως συνθέτης;
Μακροσκελής η λίστα. Ας μιλήσω μόνο για όσους είχα πραγματικά δασκάλους: τους Henri Dutilleux, John Williams, Steve Reich, Seizi Ozawa. Από κει και πέρα κάθε περίοδο της ζωής μου είχα «έρωτες» με έργα και συνθέτες. Μεγάλες αγάπες υπήρξαν και παραμένουν ο Mahler , ο Tsaikovski, o Sibelius, οι Ravel Debussy, Prokoviev. Περιττό να αναφέρω αυτούς που πρώτους θα έπρεπε να πώ, τον Bach τον Bethoven τον Motzart τον Brahms.
Πρόσφατα γράψατε έναν πολύ συγκινητικό αποχαιρετισμό στον Ιάσονα Τριανταφυλλίδη… Θα λείψουν πιστεύετε τέτοιοι άνθρωποι από την Ελλάδα;
Ήδη η παρέα των κάποτε αληθινά «ζωντανών» ανθρώπων της ζωής μας πληθαίνει στον παράδεισο και τον ομορφαίνει ακόμα πιο πολύ. Ενώ η εδώ κάτω παρέα δείχνει να μικραίνει και να φυραίνει. Δεν είναι ότι λείπουν νέοι αντίστοιχοι «σταρ» της καθημερινότητας από την κοινωνία. Το DNA μας συνέχεια παράγει συγκλονιστικές προσωπικότητες. Όμως η κοινωνία πιά δείχνει να τους τιμωρεί η να τους περιφρονεί, Γίνεται τιμωρητική αυτών που διαφέρουν. Χρειάζεται όμως φίλοι, η ζωή ανθρώπους παλικάρια για να την αντέξεις, παιδιά σαν τον Ιάσωνα που σε ξυπνούσαν, σε κάναν να βλέπεις ότι όλα δεν γεράσαν, δεν συνθηκολόγησαν, δεν πέθαναν. Αλλά και άλλοι πολλοί που μας αφήσαν, με τρομερές προσωπικότητες.Τον Τζούμα, τον Πανούση, τον Κοτρώνη, τον Μπονάτσο, τον Σιδηρόπουλο…. Όμως έχει, έχει ακόμα κι άλλους….
Το 2020 είχατε την ευλογία να γίνετε πατέρας. Με αυτή την ιδιότητα, τι πιστεύετε ότι χρειάζονται τα παιδιά από τους γονείς για να ακολουθήσουν έναν σωστό δρόμο;
Οι απαντήσεις οι δύσκολες είναι πάντα οι αυτονόητες. Ο άνθρωπος θέλει πάντα να αλλάζει τη φύση, να υπογράφει με αλαζονεία εκείνος αυτό που είναι υπαρκτό και αυτονόητο σαν το φως του ήλιου, και που όταν εσύ πρέπει να μην το εμποδίσεις να φτάσει στο παιδί σου, φαίνεται ασήκωτο. Έχω γράψει ένα τραγούδι με τον Γιώργο Φλωράκη πάνω σε ένα αριστουργηματικό ποίημα του μεγάλου ποιητή του καιρού μας, Διονύση Καψάλη. Μια που κανείς δεν αναζητά τα σπουδαία σήμερα αλλά μόνο τα ήδη επιτυχή, με αυτόν τον πρωθύστερο και άτοπο βηματισμό του marketing, νοιώθω την ανάγκη να το μεταγράψω:
“Mή σπέρνεις γύρω σου σκοτάδι, γίνε φώς
Γι’ αυτούς που βλέπουν με τα μάτια σου το φώς
Και παίρνουν από σένα την ανάσα.
Γι’ αυτούς που κάποτε θα γίνεις ίσκιος, μη,
μη θησαυρίζεις μαύρη νύχτα. Γίνε φώς!
Κάνε να φαίνονται τα μάτια που αγαπούν
Να φέγγουνε στο νύχτωμα του κόσμου.
Ο σωστός δρόμος για το παιδί σου είναι ένας, και είναι ο δικός του. Θα τον βρει σίγουρα εάν ελεύθερο το αφήσεις στις επιλογές και στηρίξεις την αναζήτηση του και αυτό που έχει ανάγκη.. Το παιδί από σένα θέλει παρουσία, αγάπη, συντροφικότητα και επεξηγημένα όρια. Η ελευθερία θα τον κάνει να σεβαστεί τα όρια.
Τι σημαίνει για εσάς ο γιος σας;
Ο γιός μου είναι, μαζί με την γυναίκα μου, η πυξίδα μου. Είναι πλέον μια αρραγής έννοια. Για μένα αν όλα τα εξωτερικά αγαθά τα εστερούμην δεν θα με πείραζε πλέον τόσο απόλυτα όσο, αν ξαφνικά δεν είχα αυτούς τους δύο. Ούτε να το φανταστώ δεν μπορώ.. Ο παράδεισος είναι η αγκαλιά τους και η αγάπη τους, raison de vivre. Αν με ρωτάτε αν βάζω πιο πάνω αυτούς ή τη μουσική θα σας έλεγα αυτούς, αφού η μουσική είμαι εγώ και αυτούς τους βάζω πάνω από εμένα. Αλλά δεν λέω κάτι καινούργιο. Όλοι οι μπαμπάδες το ίδιο θα έλεγαν.
Με το δεδομένο ότι και η σύζυγός σας, η οποία είναι ηθοποιός, τραγουδίστρια, θεωρητικός της τέχνης, θα θέλαμε να μας πείτε μήπως έχετε παρατηρήσει μια κλίση προς τη μουσική από τον μικρό σας…
Πάρτε του μια συνέντευξη σε καμιά δεκαπενταριά χρόνια- θα μπορεί να σας απαντήσει σίγουρα για όλα αυτά αλλά και για όλες τις φυσικές του κλίσεις που θα έχουν αποδειχτεί ως τότε… Έχει γιατρό, πολιτικούς μηχανικούς (2) , δικηγόρους (3) στο παρελθόν του αλλά κυρίως αρκετές ιδιοφυίες στο άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον και στο DNA του. Και ποδοσφαιριστής να γίνει πάλι σπουδαίος θα είναι.
Η μουσική στην Ελλάδα, θα έπρεπε να προωθείται περισσότερο; Με ποιον τρόπο;
Η μουσική στην Ελλάδα πηγάζει από το τραγούδι. Αλλά και η κοινωνική ψυχική υγεία εκεί βασίζεται σε μεγάλο βαθμό. Θα ονόμαζα το τραγούδι είδος προς διαφύλαξιν όπως το βιβλίο, το θέατρο, το σινεμά. Το ελληνικό τραγούδι ως τέχνη, στα χέρια των εμπόρων πέθανε αφού πρώτα βασανίστηκε. Υπήρξαν και ένα δύο φωτισμένοι έμποροι. Αλλά δεν μπορεί να περιμένεις από αυτούς να παίξουν ρόλο πολιτιστικό. Και πάνε πια πολλά χρόνια Οι κοινωνίες μπορούν να νοσήσουν. Οι λαοί μπορεί να νοσήσουν. Το μόνο φάρμακο είναι η καλλιέργεια η μέσα από την τέχνη. Έχει συμβεί πολλές φορές. Συμβαίνει και τώρα παγκόσμια. Η λαϊκή τέχνη πρέπει να είναι προστατευμένη όπως τα ψυχοφάρμακα.
Όχι χειραγωγημένη, προστατευμένη.
Όχι όμως απευθείας από το κράτος. Από μηχανισμό που θα θεσπίσει το κράτος και θα είναι ανεξάρτητος, ελεύθερος. Πιστεύω ότι οι φορείς των πνευματικών δικαιωμάτων μπορούν να παίξουν έναν ρόλο. Και ήδη προσπαθούν. Έχω πολύ συγκεκριμένες σκέψεις όμως να γίνει κάτι πιο μεγάλο.
Ποια είναι η επόμενη δουλειά που ετοιμάζετε;
Ως Ελληνικό Σχέδιο με τους συνεργάτες μου στις 10-11 Μαρτίου ετοιμάζουμε Φεστιβάλ Ρεμπέτικου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Σπουδαίες συναυλίες όπου πρωτοπαρουσιάζονται άγνωστα, αθησαύριστα ρεμπέτικα του Παπαϊωάννου και του Τούντα. Επίσης: Δυο αποκριάτικα παιδικά έργα-παραγγελίες για αφηγητή και Ορχήστρα στη Φρυνίχου (Θέατρο Τέχνης). Ως …Δημήτρης Παπαδημητρίου πάμε στο Μέγαρο της Θεσσαλονίκης τον Καβάφη “…που γι’ Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός” που πήγε τόσο καλά στην Στέγη Είναι κάτι που πραγματικά αξίζει να πάει όπου μπορεί να φιλοξενηθεί, αφού είναι μια τόσο καλή και σημαντική παραγωγή. Υπάρχουν σκέψεις και για αλλού.
Όμως το πραγματικά μεγάλο νέο βήμα θα το πραγματοποιήσω τον Απρίλιο στο Λονδίνο ηχογραφώντας με την LSO και παράλληλα ολοκληρώνοντας το υπεσχημένο μεγάλο έργο «Ο Μεγάλος Αιρετικός» με τα τρία πλέον μέρη του. Συνολικά 28 τραγούδια πάνω σε αιρετικούς ποιητές της παγκόσμιας ποίησης. Η διαδικτυακή επιτυχία του Αιρετικού Γ’ (200.000 θεάσεις ολόκληρου του έργου), που όμως αυτός μόνος ως τώρα κατεγράφη λόγω… κορονοϊού, μας «υποχρεώνει» να ολοκληρώσουμε το έργο τώρα με τα 16 τραγούδια των Αιρετικών Α’ και Β’.
