Η κ. Μενδώνη τόνισε την υπερηφάνεια του Υπουργείου Πολιτισμού που η Εθνική Πινακοθήκη βρίσκεται, μετά την ανανέωσή της, στο υψηλό επίπεδο των μουσείων άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών. “Κάποτε, υπήρχε η αντίληψη ότι ο πολιτισμός δεν χρειάζεται χρήματα. Άποψη εντελώς εσφαλμένη”,  είπε, επίσης, η Υπουργός Πολιτισμού, και μας διαβεβαίωσε ότι οι πόροι προς την Εθνική Πινακοθήκη θα αυξηθούν, με δεδομένο ότι και η ίδια η Πινακοθήκη θα τους χρησιμοποιήσει για να αυξήσει τα έσοδά της, όπως συμβαίνει με όλα τα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Όπως μας πληροφόρησε η κ. Τσιάρα, η Πινακοθήκη καλύπτει πλέον τις λειτουργικές ανάγκες της κατά 80% από τα έσοδά της και, προφανώς, στοχεύει σε ακόμα μεγαλύτερη βελτίωση. 

Στον χαιρετισμό του, ο κ. Γιατρομανωλάκης τόνισε, μεταξύ άλλων, τη σημασία που δίνει το Υπουργείο στο ανθρώπινο δυναμικό, εφόσον “οι άνθρωποι  της Εθνικής Πινακοθήκης είναι οι θεματοφύλακες της εικαστικής ιστορίας της χώρας”.

Εξωστρέφεια και συμπερίληψη

“Στη σημερινή εποχή, η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, η επικοινωνία με την κοινότητα τόσο σε αναλογικό όσο και σε ψηφιακό περιβάλλον, και η προώθηση της κριτικής σκέψης, σε συνδυασμό με τον διαμοιρασμό της γνώσης και την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, ανατροφοδοτούν και διευρύνουν τον ρόλο της Εθνικής Πινακοθήκης”, μας είπε η κ. Τσιάρα, τονίζοντας ότι οι αρχές με τις οποίες θα πορευτούν είναι η συμπερίληψη, η βιωσιμότητα, η κοινωνική διαπερατότητα, η δημόσια λογοδοσία, η διάκριση, η συνέργεια και η πολυφωνία.

Μεταξύ πολλών άλλων, η διευθύντρια ανακοίνωσε ότι η περιοδική έκθεση «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του» παρατείνεται μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2023. Τον ερχόμενο Φεβρουάριο, στο πλαίσιο των δράσεων που πηγάζουν από αυτήν, θα δούμε μια θεατρική παράσταση βασισμένη σε ένα συγκλονιστικό ιστορικό κείμενο, με θέμα τις έριδες γύρω από την καλλιτεχνική στάση του Παρθένη.

Δύο ακόμα σημαντικές εκθέσεις, που φανερώνουν περαιτέρω την ανάγκη της Πινακοθήκης να συνομιλεί με άλλες τέχνες, αλλά και να συντονίζεται με τον παλμό της εποχής σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο, ετοιμάζονται και θα παρουσιαστούν από την  την άνοιξη του 2023 έως τα τέλη της χρονιάς. 

Η έκθεση με θέμα το “Αστικό Βίωμα” στις δεκαετίες 1950, 1960, 1970, θα συνδέσει τα εικαστικά με τον κινηματογράφο- όχι απλώς τον πειραματικό, όπως τόνισε η κ. Τσιάρα, αλλά και το παλιό, λαϊκό ελληνικό σινεμά. Η έκθεση αυτή, με έργα Ελλήνων καλλιτεχνών, αντιμετωπίζει την πόλη ως εμπειρία και εξετάζει την αστικοποίηση, την ανοικοδόμηση και τη μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική, στο πλαίσιο των ραγδαίων αλλαγών που συνέβησαν μεταπολεμικά στην ελληνική κοινωνία. Για την υλοποίησή της έχει ήδη ξεκινήσει συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, μια σύμπραξη που αντανακλά, μαζί με άλλες, την έντονη βούληση για εξωστρέφεια και “άνοιγμα” της Πινακοθήκης προς άλλα ιδρύματα και χώρους πολιτισμού.  

Εξίσου πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα και, πιθανώς, ακόμα πιο βαρύνουσα, είναι η διεθνής έκθεση  με θέμα τη «Δημοκρατία», με επίκεντρο τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την αποκατάστασή της στη χώρα μας. Το χρονικό αυτό ορόσημο συνδέει την Ελλάδα με δύο ακόμα χώρες του ευρωπαϊκού νότου, την Πορτογαλία και την Ισπανία, οι οποίες πέρασαν επίσης από καταπιεστικά καθεστώτα στη δημοκρατία. “Σε μια εποχή απειλητικής επανάκαμψης αυταρχικών δυνάμεων στην Ευρώπη και διασάλευσης των δημοκρατικών κεκτημένων, μια έκθεση για το πώς οι καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν από τους αγώνες ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα αποκτά πρόσθετη σημασία”, επεσήμανε η κ. Τσιάρα.

Όσον αφορά τη μόνιμη συλλογή, η Πινακοθήκη εισέρχεται σταδιακά σε μια αντίληψη που ενθαρρύνει τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Ολοκληρώνονται, λοιπόν, και τίθενται σε λειτουργία δράσεις σχεδιασμένες από την αείμνηστη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, η οποία υπήρξε διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης επί τρεις δεκαετίες. Μεταξύ αυτών, σημειώνουμε καταρχάς την επαναλειτουργία της Γλυπτοθήκης στο Άλσος Στρατού, στου Γουδή. Στη συνέντευξη τύπου τονίστηκε αρκετές φορές ότι η Πινακοθήκη στο υπέροχο, ανακαινισμένο κτίριο της Βασιλέως Κωνσταντίνου είναι, μεν, το κεντρικό κτίριο, αλλά πρόκειται να δοθεί ιδιαίτερη, ανανεωμένη προσοχή και στη Γλυπτοθήκη και στα παραρτήματα που βρίσκονται στη Σπάρτη, στην Κέρκυρα, στην Αίγινα και στο Ναύπλιο.  

Ο χαμένος Πικάσο είναι εδώ! 

Πάρα πολύ σημαντική, επίσης, είναι η ανακοίνωση για τη λειτουργία Αίθουσας Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης, την οποία, μάλιστα, είχαμε τη χαρά να επισκεφθούμε. 

Στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης περιλαμβάνονται περίπου 1.250 έργα ζωγραφικής που ανήκουν σε ξένες σχολές, κυρίως δυτικοευρωπαϊκής τέχνης. Τα περισσότερα προέρχονται από δωρεές. Προς το παρόν, η έλλειψη χώρου επιτρέπει μια μικρή, αποσπασματική παρουσίαση 47 έργων, από τον 14ο έως το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, με την ευθύνη της κ. Έφης Αγαθονίκου. Το παλαιότερο έργο που είδαμε είναι είναι η “Αγία Τριάδα” (π. 1389), που αποδίδεται στον Μάρκο Βενετσιάνο, και το νεότερο το υποβλητικό “Σεληνιακό τοπίο” (π. 1966) του Λούτσιο Φοντάνα.

Στη διάρκεια της περιήγησης στην Αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης, την μεγαλύτερη προσοχή, όπως ήταν φυσικό, απέσπασαν τα έργα «Γυναικείο Κεφάλι» του Πικάσο και «Ο ανεμόμυλος Στάμμερ» του Μοντριάν, τα οποία βρήκαν ξανά τη θέση τους στην Εθνική Πινακοθήκη, έπειτα από την κλοπή τους το 2012. Μεταξύ άλλων, γοητευτήκαμε, επίσης, από το απίθανο, ονειρικό έργο μικρών διαστάσεων “Άνθρωποι σε βράχια” και το εντυπωσιακής έντασης και λεπτομέρειας “Η Παναγία με το Βρέφος και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή σε τοπίο” του Γιαν Μπρύχελ του νεώτερου. 

Μέσα στο 2023, θα εκτεθεί στον χώρο ακόμα ένα έργο, μεγάλων διαστάσεων, αφού προηγουμένως συντηρηθεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στου Γουδή. Το πλέον ενδιαφέρον είναι ότι η διαδικασία της συντήρησης θα είναι ανοιχτή στο κοινό. Πρόκειται για το έργο του Γάλλου ζωγράφου Σαρλ-Λουί-Λυσιέν Μυλλέρ, “ 30ή Μαρτίου 1814”.