Επίδειξη διπλωματικής κινητικότητας στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου πραγματοποιεί τις τελευταίες εβδομάδες η Τουρκία. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, πριν από 10 ημέρες η Τουρκία και η Συρία υπέγραψαν συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας. Περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα, η φρεγάτα του τουρκικού πολεμικού ναυτικού «TSG Kinaliada» πραγματοποίησε κοινές ασκήσεις στην Τρίπολη με ένα σκάφος του ναυτικού της Λιβύης, ενώ ο Τούρκος πρέσβης συναντήθηκε με τον υπουργό Αμυνας της χώρας. Σύμφωνα με πληροφορίες από τουρκικές πηγές, η ίδια φρεγάτα επρόκειτο να βρεθεί και στη Βεγγάζη την περασμένη Τετάρτη.
Στη Βεγγάζη τουρκική στρατιωτική αποστολή και ο αρχηγός της ΜΙΤ
Η σημαντικότερη ίσως εξέλιξη της περασμένης εβδομάδας ήταν το ενδιαφέρον της Αιγύπτου για συμμετοχή στο πρόγραμμα του τουρκικού μαχητικού ΚΑΑΝ πέμπτης γενιάς. Η πληροφορία, την οποία δημοσίευσε το περιοδικό «The Arab Weekly», επικαλείται αιγυπτιακές και ανεξάρτητες πηγές και εκτιμά ότι το ενδιαφέρον της Αιγύπτου, που αναμένεται να εκδηλωθεί έως το τέλος του χρόνου, θα οδηγήσει σε μια στενότερη συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες στην περιοχή.
Πληροφορίες
Πολλές από αυτές τις πληροφορίες προέρχονται από την ίδια την Τουρκία, καθώς η Αγκυρα θέλει να δείξει ότι έχει σημαντικό ρόλο στην περιοχή, ενώ από την άλλη πλευρά ανησυχεί για τα σχέδια του Ισραήλ, ιδιαίτερα στη Συρία. Ειδικά το ενδεχόμενο μιας συνεννόησης των Κούρδων της Συρίας με το Ισραήλ προκαλεί εκνευρισμό στην τουρκική πολιτική ηγεσία και αυτός ήταν ο λόγος που το τουρκικό υπουργείο Αμυνας διέρρευσε τη συμφωνία στρατιωτικήςσυνεργασίας με τη Συρία. Η Αγκυρα θα παράσχει όπλα, συστήματα και υλικοτεχνικά εργαλεία στη Συρία και θα εκπαιδεύσει τον συριακόστρατό στη χρήση του εξοπλισμού, ενώ θα υπάρχει συντονισμός των δύο χωρών σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό στρατιωτικής εκπαίδευσης και συνεργασίας, την παροχή συμβουλών, την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, τη διασφάλιση της προμήθειας στρατιωτικού εξοπλισμού, συστημάτων όπλων, υλικοτεχνικού υλικού και συναφών υπηρεσιών.
Στην πραγματικότητα, η Τουρκία θέλει να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός τακτικού στρατού στη Συρία, την οποία λογίζει ως δεδομένο σύμμαχο. Δεν είναι τυχαίο ότι με τη δημοσιοποίηση της στρατιωτικής συμφωνίας επέστρεψαν στο προσκήνιο (από τα τουρκικά μέσα μαζικής ενημέρωσης) και οι πληροφορίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στη Συρία και την Τουρκία.
Τριμερής
Δεν είναι πάντως καθόλου δεδομένο ότι η μεταβατική κυβέρνηση της Δαμασκού το βλέπει ακριβώς έτσι. Στη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα, την περασμένη Τετάρτη, ο μεταβατικός υπουργός Εξωτερικών και Αποδήμων της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας, Ασαντ Αλ Σαϊμπάνι, συμφώνησε σε τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Συρίας, με την πρώτη σύνοδο σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών να τοποθετείται τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η διαρροή αυτής της πληροφορίας προκάλεσε αναστάτωση στην Τουρκία, ενώ τα τουρκικά μέσα έσπευσαν να τη διαψεύσουν.
Στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών κρατούν μικρό καλάθι, καθώς τα δεδομένα στη Μέση Ανατολή αλλάζουν σε καθημερινή βάση, σημείωσαν όμως πως ο Σύρος υπουργός δεν είχε καμία δυσκολία να αποδεχθεί την πρόσκληση για τριμερή. Η επίσκεψη Σαϊμπάνι στην Αθήνα ήταν καλά προετοιμασμένη και έγινε αφού ο μεταβατικός Πρόεδρος της χώρας Αλ Σάαρα συναντήθηκε με τον Πατριάρχη Αντιοχείας, στον απόηχο των επιθέσεων τζιχαντιστών συμμάχων του σε εκκλησίες και ορθοδόξους. Στη συνάντηση, ο Γιώργος Γεραπετρίτης επανέλαβε το αμείωτο ενδιαφέρον της Ελλάδας για την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών στη Συρία και την κρισιμότητα διατήρησης ανοιχτού διαύλου επικοινωνίας μεταξύ της συριακής μεταβατικής κυβέρνησης και του Πατριαρχείου Αντιοχείας, ως θεσμού που προστατεύει και προωθεί τις σχέσεις της Δαμασκού με το ελληνορθόδοξο και εν γένει χριστιανικό ποίμνιο στη Συρία, δείχνοντας στον ομόλογό του ποιες είναι οι προϋποθέσεις της ελληνικής πλευράς για την εξομάλυνση των σχέσεων.
Η συνάντηση του Γ. Γεραπετρίτη με τον Αλ Σαϊμπάνι αξιολογείται ως ένα βήμα για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων, με την Ελλάδα να θέλει να συμμετάσχει στην ανοικοδόμηση της χώρας, σε περίπτωση που θα υπάρξει σταθεροποίηση της κατάστασης. Οπως τόνισε ο Γ. Γεραπετρίτης, «η Ελλάδα παγίως στηρίζει την κυριαρχία, την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας», ενώ επανέλαβε την αναγκαιότητα τήρησης των δεσμεύσεων της μεταβατικής συριακής διοίκησης και τη σημασία προσήλωσης στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θάλασσας. Διπλωματικές πηγές στην Αθήνα σημείωσαν μετά την επίσκεψη ότι παρά τη μεγάλη επιρροή που ασκεί η Τουρκία στη Συρία και την προσπάθειά της να ελέγξει πλήρως τη Δαμασκό, η μεταβατική κυβέρνηση ενδιαφέρεται να αναπτύξει τις σχέσεις της και με άλλες γειτονικές χώρες (και ιδιαίτερα χώρες-μέλη της Ε.Ε.) ενώ δεν ανταποκρίνεται πάντοτε στις επιθυμίες της Αγκυρας. Το γεγονός ότι οι Κούρδοι της Συρίας έχουν αποφύγει έως τώρα να ενσωματωθούν στην κεντρική διοίκηση και εκείνη δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον να τους υποχρεώσει να το κάνουν διά της βίας έχει προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό στην Τουρκία.
Ανακατατάξεις
Στην Αθήνα αξιολογούν ως σημαντική πρόκληση -και ενδεχομένως ως μια εξέλιξη που θα μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες στην ανατολική Μεσόγειο- μια πιθανή συμμετοχή της Αιγύπτου στο πρόγραμμα του τουρκικού μαχητικού ΚΑΑΝ. Οπως λένε διπλωματικές πηγές, αυτή η εξέλιξη προϋποθέτει ότι μια σημαντική σύσφιγξη των σχέσεων Καΐρου – Αγκυρας, αν επέλθει, θα μπορούσε να προκαλέσει ανακατατάξεις τόσο σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στη Λιβύη (όπου η Αίγυπτος ασκεί σημαντική επιρροή στην ανατολική Λιβύη και στην οικογένεια Χαφτάρ) όσο και σε ό,τι αφορά τη στάση της Αιγύπτου στο θέμα των θαλάσσιων ζωνών. Το θέμα, σύμφωνα με πληροφορίες, συζητήθηκε και στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Αμπντελφατάχ Αλ Σίσι το βράδυ της Τετάρτης. Κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν πάντως ότι στα θέματα που μας αφορούν δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι η Αίγυπτος έχει αλλάξει τη στάση της. Θεωρούν ότι η προσέγγιση του τελευταίου διαστήματος με την Τουρκία αλλά και η ίδια η επιθυμία της για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ενός μαχητικού πέμπτης γενιάς έχουν να κάνουν κυρίως με τον πόλεμο στη Γάζα και την πολιτική του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστινίους, που έφερε τους Τούρκους και τους Αιγύπτιους κοντά. Παρομοίως, και ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών, Μπαντρ Αμπντελάτι, επαναβεβαίωσε στη συνάντηση με τον Ελληνα ομόλογό του πριν από 10 ημέρες την αντίθεση της χώρας του στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Δημοσίευμα
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έλαβε υπ’ όψιν του το δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg για πιθανή κύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου από το Κοινοβούλιο της ανατολικής Λιβύης το αμέσως επόμενο διάστημα χωρίς να κάνει κάποιο σχόλιο. Διπλωματικές πηγές έλεγαν, ωστόσο, ότι ο κίνδυνος κύρωσης επανέρχεται το τελευταίο διάστημα περίπου ανά δεκαήμερο. Στην αρχή ήταν η είδηση ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραπέμφθηκε στη Βουλή με το ερώτημα της κύρωσης και επρόκειτο να συγκροτηθεί μια επιτροπή για να εξετάσει το θέμα, η οποία πάντως ουδέποτε συγκροτήθηκε. Ακολούθησε η πληροφορία ότι το τουρκολιβυκό μπαίνει στην Ολομέλεια για κύρωση, η συνεδρίαση έγινε, το θέμα όμως δεν μπήκε στην ατζέντα. Τώρα λέγεται ότι θα κυρωθεί άμεσα χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποια απτή πληροφορία ότι αυτό όντως θα γίνει. Χωρίς να αποκλείουν οτιδήποτε, στο υπουργείο Εξωτερικών παραμένουν επιφυλακτικοί και περιμένουν, πιθανόν και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μια κίνηση από την κυβέρνηση της Τρίπολης με την οποία θα ανταποκρίνεται στην πρόσκληση της Ελλάδας για οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.
Οπως μάλιστα σημειώνουν διπλωματικές πηγές, αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί άμεσα, μέσα στις επόμενες ημέρες. Πάντως στο υπουργείο παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις, καθώς ενδεχόμενη κύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου από το Κοινοβούλιο της Βεγγάζης θα έδινε το έναυσμα στην Αγκυρα να εντείνει τις προσπάθειές της για να σφετεριστεί κυριαρχικά δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Bloomberg, «αν εγκριθεί η συμφωνία μπορεί να δρομολογηθούν έρευνες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τουρκικά πλοία σε μια ευρεία περιοχή ανάμεσα στην Κρήτη και την Τουρκία».
