Ενα σημαντικό μέρος του οικονομικού φορτίου που βαρύνει τις πλάτες χιλιάδων οικογενειών οι οποίες έχουν παιδιά που φοιτούν επιχειρεί να αφαιρέσει το υπουργείο Παιδείας με το φιλόδοξο πρόγραμμα ανακαίνισης και δημιουργίας φοιτητικής στέγης. Από τις 12.500 φοιτητικές κλίνες που υπήρχαν το 2019, το υπουργείο στοχεύει να φτάσει σε λίγα χρόνια τις 21.000 κλίνες, αυξάνοντας την πανελλαδική δυναμικότητα κατά 70%.

Μέχρι σήμερα οι φοιτητικές εστίες στην Ελλάδα ήταν είτε σε κακή κατάσταση είτε ανεπαρκείς. Καλύπτουν μόνο ένα μικρό ποσοστό των αναγκών, αναγκάζοντας την πλειονότητα των φοιτητών να αναζητεί στέγη στην ιδιωτική αγορά, συχνά υπό δυσμενείς οικονομικούς όρους. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα ανακαίνισης, ενεργειακής αναβάθμισης και νέες κατασκευές σε όλη την επικράτεια. Τη δεδομένη χρονική στιγμή το μεγάλο βάρος πέφτει σε δύο εμβληματικά έργα: τη ριζική ανακαίνιση της φοιτητικής εστίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Πατησίων και την πλήρη ανακατασκευή της φοιτητικής εστίας του Παντείου.

Οσον αφορά τη φοιτητική εστία στην Πατησίων, το πρόγραμμα προβλέπει ριζική ανακαίνιση με προϋπολογισμό περίπου 25 εκατ. ευρώ, που θα καλυφθεί από το τομεακό πρόγραμμα ανάπτυξης του υπουργείου Παιδείας, με εθνικούς πόρους του Αναπτυξιακού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΑΠΔΕ). Η φοιτητική εστία Αθηνών, ιδιοκτησίας του Ιδρύματος Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης, έχει δυναμικότητα 278 κλινών και φιλοξενούνται φοιτητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στο Πάντειο

Παράλληλα, το υπουργείο δίνει βαρύνουσα σημασία στην πλήρη ανακατασκευή της φοιτητικής εστίας του Παντείου Πανεπιστημίου, η οποία, έπειτα από 26 χρόνια εγκατάλειψης, θα ξαναλειτουργήσει και πάλι ως σύγχρονη δομή το 2027. Ο προϋπολογισμός του έργου φτάνει τα 13 εκατ. ευρώ και ο στόχος είναι να μετατραπεί σε έναν σύγχρονο χώρο ο οποίος θα μπορεί όχι απλώς να φιλοξενήσει φοιτητές αλλά και να εξασφαλίσει τα απαραίτητα για την ασφάλειά τους και να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους. Σε αυτό το πλαίσιο, σε κάθε όροφο θα υπάρχουν χώρος κουζίνας και υποδοχής καθώς και ενιαίος χώρος συνάντησης για τους φοιτητές- ενοίκους. Οι πόρτες των δωματίων θα διαθέτουν σύστημα ελέγχου πρόσβασης με χρήση έξυπνων καρτών (access control), όπως και οι πόρτες εισόδου – εξόδου στο κτίριο, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια των φοιτητών.

Ολες οι είσοδοι του κτιρίου θα είναι ανεξάρτητες ανά χρήστη (για την εστίαση, τους ενοίκους, την τροφοδοσία και τους εργαζομένους), ενώ θα υπάρχει γραφείο υποδοχής (reception) και 24ωρη φύλαξη. Επιπλέον, το κτίριο θα αποκτήσει στο ισόγειο νέο σύγχρονο χώρο εστιατορίου και κουζίνες πλήρως εξοπλισμένες. Αντίστοιχα, θα δημιουργηθούν χώροι συνάντησης και αναψυχής για τους φοιτητές-ενοίκους.

Πέραν των δύο εμβληματικών έργων στην Αθήνα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει και σειρά περιφερειακών πανεπιστημίων. Και εκεί η έμφαση δίνεται στην ανακαίνιση και στην αναβάθμιση μιας σειράς φοιτητικών εστιών σε όλη τη χώρα, με παράλληλη εξασφάλιση επαρκών υπηρεσιών φύλαξης, συνολικού προϋπολογισμού 142 εκατ. ευρώ.

Μεταξύ άλλων προβλέπονται:

• Ανέγερση νέας φοιτητικής εστίας στη Σάμο, δυναμικότητας φιλοξενίας 115 φοιτητών, καθώς και μια σειρά εντάξεων έργων στο ΑΠΔΕ.
• Δημιουργία νέων συγκροτημάτων φοιτητικής κατοικίας μέσω ΣΔΙΤ σε έξι περιφερειακά πανεπιστήμια.

Συγκεκριμένα:

• Πανεπιστήμιο Κρήτης. Πρόγραμμα ύψους 255 εκατ. ευρώ για νέα συγκροτήματα δυναμικότητας 710 κλινών στο Ρέθυμνο και 136 κλινών στο Ηράκλειο.
• Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Πρόγραμμα ύψους 133,1 εκατ. ευρώ για νέα συγκροτήματα δυναμικότητας 350 κλινών στην Αλεξανδρούπολη και επιπλέον 350 κλινών στην Κομοτηνή.
• Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Πρόγραμμα ύψους 116,7 εκατ. ευρώ για 640 κλίνες στον Βόλο και 123 κλίνες στη Λαμία.
• Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Πρόγραμμα ύψους 105,3 εκατ. ευρώ για 350 κλίνες στην Κοζάνη, 150 κλίνες στη Φλώρινα, 150 κλίνες στην Καστοριά και 100 κλίνες στην Πτολεμαΐδα.
• Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Πρόγραμμα ύψους 82 εκατ. ευρώ για 100 κλίνες στην Ανω και Κάτω Λίμνη του δήμου Φυλής.
• Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Πρόγραμμα ύψους 45,4 εκατ. ευρώ για ανακαίνιση της παλαιάς φοιτητικής εστίας με 450 κλίνες.

Αυτό που επιδιώκει το υπουργείο Παιδείας είναι οι νέες εστίες να μην είναι απλώς χώροι διαμονής για τους φοιτητές, αλλά να γίνουν κέντρα ανταλλαγής απόψεων και συνάντησης. Να εξυπηρετούν με απλά λόγια το τρίπτυχο «ασφάλεια, λειτουργικότητα, κοινωνικότητα». Σύμφωνα με το πρόγραμμα θα εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες ώστε οι εστίες να διαθέτουν:

• Κοινόχρηστους χώρους κουζίνας και ψυχαγωγίας.
• Συστήματα πρόσβασης με κάρτα.
• Ξεχωριστές εισόδους για ενοίκους, προσωπικό και υπηρεσίες τροφοδοσίας.
• 24ωρη φύλαξη και γραφείο υποδοχής.
• Σύγχρονες κουζίνες, εστιατόρια και lounge περιοχές για κοινωνικοποίηση των φοιτητών.

Τη δεδομένη χρονική στιγμή τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι αρκετά, με την πρόοδο να διαφέρει ανά πανεπιστημιακό ίδρυμα και από πόλη σε πόλη. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι:

• Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ήδη έχουν αρχίσει οι εργασίες κατασκευής έπειτα από την υπογραφή της σύμβασης τον Μάρτιο του 2025.
• Στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης το έργο εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το 2027.
• Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ο ορίζοντας παράδοσης είναι ο Ιούνιος του 2028.
• Στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας το χρονοδιάγραμμα προβλέπει παράδοση του έργου εντός του 2026 και όπως όλα δείχνουν θα ολοκληρωθεί πιο σύντομα από τα υπόλοιπα.
• Στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο η διαδικασία βρίσκεται ακόμα σε διαγωνιστική φάση και στο στάδιο των προγραμματικών συμβάσεων.

Συγκατοίκηση

Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι ενώ έχει δοθεί αυξημένο φοιτητικό επίδομα για συγκατοίκηση ελάχιστοι το έχουν αξιοποιήσει, με το υπουργείο να εκτιμά ότι αυτό έχει να κάνει με την κουλτούρα και της οικογένειας. Αν και σταδιακά ο αριθμός όσων κάνουν χρήση του αυξημένου επιδόματος λόγω συγκατοίκησης μεγαλώνει, ο συνολικός αριθμός παραμένει ακόμα χαμηλός. Συγκεκριμένα, για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 οι δικαιούχοι φοιτητικού επιδόματος για στέγαση ήταν 47.227, εκ των οποίων οι 3.687 ήταν για συγκατοίκηση. Για την περίοδο 2022-2023 οι δικαιούχοι ήταν 43.156 εκ των οποίων οι 4.227 ήταν για συγκατοίκηση. Τέλος, για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024 οι δικαιούχοι ήταν 44.840, εκ των οποίων οι 5.154 ήταν για συγκατοίκηση.

Σοφία Ζαχαράκη: «Δίκαιο, λειτουργικό και σύγχρονο πανεπιστήμιο»

«Σε μια εποχή πολλαπλών και υπέρμετρων οικογενειακών αναγκών, η φοιτητική μέριμνα αποτελεί για εμάς ένα ζήτημα βαθιά κοινωνικό, αλλά και στρατηγικό», δηλώνει στη Realnews η υπουργός Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, χωρίς να διασφαλίσουμε πρωτίστως στους φοιτητές μας αξιοπρεπή διαβίωση, σύγχρονη στέγαση, επαρκή στήριξη. Αναγκαίοι στόχοι που ήδη υλοποιούμε, μέσα από ένα ολιστικό πλέγμα παρεμβάσεων με ξεκάθαρο κοινωνικό αποτύπωμα, που φέρνει άμεσο και μετρήσιμο αποτέλεσμα σε δεκάδες χιλιάδες οικογένειες. Κάθε φοιτητής ή κάθε φοιτήτρια που επιλέγει το δημόσιο πανεπιστήμιο πρέπει να νιώθει ότι η πολιτεία είναι δίπλα του. Η κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά που μετακινούνται μακριά από τις οικογένειές τους ή προέρχονται από κοινωνικά και εισοδηματικά ευάλωτες οικογένειες, επενδύοντας με σχέδιο στη φοιτητική μέριμνα. Μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, χρηματοδοτούμε την ανέγερση νέων φοιτητικών εστιών και την ενεργειακή αναβάθμιση και ανακαίνιση ιστορικών φοιτητικών συγκροτημάτων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, αλλά και σε περιφερειακά πανεπιστήμια. Εστιάζουμε όχι μόνο στην αύξηση των διαθέσιμων θέσεων στέγασης, αλλά και στη ριζική αλλαγή του τρόπου με τον οποίο τα παιδιά μας αντιλαμβάνονται τις φοιτητικές εστίες. Οχι απλώς δωμάτια, αλλά σύγχρονες φοιτητικές κατοικίες. Με εξελιγμένες προδιαγραφές, μελέτες ενεργειακής απόδοσης, χώρους μελέτης και αναψυχής, με ασφάλεια και ελεγχόμενη πρόσβαση. Παράλληλα, με τη νέα αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος, το οποίο μπορεί να φτάσει πλέον έως και τα 2.500 ευρώ, ανακουφίζουμε ουσιαστικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Δεν ξεχνάμε ότι η φοιτητική ζωή είναι μια κρίσιμη μεταβατική περίοδος για κάθε νέο άνθρωπο, ενώ το πανεπιστήμιο δεν είναι μόνο μαθήματα και εξετάσεις, αλλά η αρχή της αυτονόμησης και η ώρα της ευθύνης. Θέλουμε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο ποιοτικό, ανταγωνιστικό, αλλά και συμπεριληπτικό στο εσωτερικό του. Η φοιτητική μέριμνα δεν είναι “παροχή”, είναι προϋπόθεση αξιοπρεπούς φοίτησης. Και η ενίσχυσή της είναι μέρος του συνολικού μας σχεδίου για ένα πιο δίκαιο, λειτουργικό και σύγ- χρονο πανεπιστήμιο. Ενα πανεπιστήμιο στο οποίο κάθε φοιτητής θα μπορεί να προοδεύσει όχι παρά τις συνθήκες, αλλά χάρη σε αυτές».