Ο Γιάννης Μπέζος επέστρεψε αυτή τη σεζόν με διπλό θεατρικό χτύπημα. Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι παραστάσεις του έργου του Μολιέρου «Το σχολείο των γυναικών», ενώ συνεχίζεται το έργο «Ενας ήρωας με παντούφλες» των Σακελλάριου – Γιαννακόπουλου, το οποίο σκηνοθετεί. Ο καταξιωμένος ηθοποιός παρακολουθεί και θίγει επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα, χωρίς δισταγμό στηλιτεύει το ανεπαρκές, αλλά παράλληλα αγκαλιάζει τα όμορφα. Επίσης μιλά για την τέχνη, η οποία δεν έχει και δεν πρέπει να έχει ηλικία.

Κάνοντας έναν απολογισμό, μετά την ολοκλήρωση των παραστάσεων «Το σχολείο των γυναικών» του Μολιέρου, τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που άφησε στο κοινό;

Ο Μολιέρος έχει μια γκάμα έργων, δεν είναι όλα ίδια. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα έργα φυσικά και δεν είναι μια κωμωδία, η οποία αποσκοπεί στο γέλιο και μόνο. Οπως ενδεχομένως είναι «Ο φιλάργυρος», ή «Ο αρχοντοχωριάτης». Απευθύνεται κάπου αλλού. Δηλαδή, είναι έργο με έντονη κοινωνική κριτική και έχει να κάνει με τις ανθρώπινες συμπεριφορές, όπως η μεγάλη κωμωδία, που πάντα ασχολείται με τις συμπεριφορές και όχι με τα συγκεκριμένα πρόσωπα. Εχει να κάνει με τον τρόπο που χειριζόμαστε τη ζωή μας, που χειριζόμαστε τους άλλους. Το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος τη θέση του στην κοινωνία, τη σχέση του ήρωα με το άλλο φύλο, θέμα το οποίο βλέπουμε και στις ημέρες μας, δεν σταματά και θα συνεχίσει να υπάρχει. Ο σκοπός του ποιητή είναι να τα καταδείξει όλα αυτά και να γίνει γελοιοποίηση του ήρωα στα μάτια και των ηρώων και του κοινού. Και αυτό γίνεται με έναν πολύ ποιητικό και αστείο ταυτόχρονα τρόπο, αλλά και με στοιχεία δραματικά έντονα. Είναι σκληρό το έργο, δεν είναι τόσο απλό.

Ο σκοπός σας ποιος ήταν;

Ο σκοπός μας ήταν, όχι απλώς να παρουσιάσουμε άλλη μία φορά ένα έργο του Μολιέρου, αλλά να αναδείξουμε γιατί το γράφει ο ποιητής και γιατί εμείς αυτή τη φορά πρέπει να το παρουσιάσουμε. Αυτά τα έργα συνομιλούν με τον χρόνο, δεν έχουν ημερομηνία λήξης και μας θυμίζουν κάτι από τη ζωή μας και από τα ελαττώματά μας, αλλά και από τον ευγενή εαυτό μας. 

Από το 1662 που παρουσιάστηκε στο Παρίσι, πόσο επίκαιρο είναι αυτό το έργο; Οι ανθρώπινες σχέσεις τελικά δεν αλλάζουν; 

Ολα μένουν ίδια και θα παραμείνουν ίδια, απλώς υπάρχει μια προσπάθεια πάντα να έχουμε σε ύφεση τον κακό μας εαυτό. Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά, γιατί αλλιώς θα είχαν λυθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια αυτά τα προβλήματα. Δεν αρκεί δηλαδή να τα καταδεικνύει κάποιος. Αυτά τα είχαν πει και οι παλαιότεροι και οι αρχαίοι παππούδες μας. Πολλές φορές δεν φτάνει όμως αυτό. Είναι θέματα γενικά και πολύ δύσκολα και χρονοβόρα για να ξεπεραστούν και βεβαίως θέλει προσπάθεια και από εμάς. 

Πώς μπορούν οι κοινωνίες να πατάξουν κάποια προβλήματα; Βλέπουμε ακόμη την υποτίμηση του γυναικείου φύλου, αλλά και.τον ρατσισμό γενικότερα.

Εκτιμώ ότι αυτό γίνεται επειδή υπάρχει ένας φόβος διάχυτος. Οπως και ο ρατσισμός είναι κάτι διαφορετικό, κάτι που δεν το γνωρίζουμε. Και, ξέρετε, αν δεν γνωρίζουμε κάτι, το φοβόμαστε πάντα. Δεν μπορούμε να το πλησιάσουμε, δεν θέλουμε να το πλησιάσουμε. Επίσης εάν αυτό το διαφορετικό είναι και πιο σημαντικό από εμάς, μας κάνει να αισθανόμαστε ασήμαντοι και γινόμαστε συμπλεγματικοί. Το ίδιο ισχύει και με το άλλο φύλο, το ίδιο ισχύει και με τους ανθρώπους που έχουν άλλο χρώμα, άλλη καταγωγή, άλλα έθιμα, άλλες συνήθειες, άλλον τρόπο ζωής. Βλέπετε ότι τώρα υπάρχει ένα διάχυτο κλίμα σε όλον τον δυτικό κόσμο, διαπιστώνεται η επιστροφή προς σχήματα πιο συντηρητικά. Ακρα δεξιά. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί ξαφνικά έγιναν οι άνθρωποι φασίστες ή δεξιοί. Φοβούνται. Και θέλουν να συνεχίσουν να έχουν αυτό που κινδυνεύουν να χάσουν. Δηλαδή έναν τρόπο ζωής που είχαν μέχρι τώρα. 

Αυτό δεν είναι πρόοδος όμως…

Εγώ δεν μίλησα για πρόοδο. Είναι μια αλλαγή όμως. Από τη στιγμή που άνοιξε ο πλανήτης και η επικοινωνία είναι πανεύκολη και οι μετακινήσεις πια είναι πάρα πολύ συχνές ενός κόσμου -της Ανατολής- ο οποίος έχει άλλες συνήθειες και άλλη αντίληψη της ζωής, αυτό μας φοβίζει. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτοί που έρχονται είναι οι καλοί και εμείς είμαστε οι κακοί. Είναι πολύ πιο σύνθετο.

Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό;

Θέλει πολύ χρόνο. Θέλει οργάνωση. Θέλει να μας βρει λίγο έτοιμους. Να μας βρει εκπαιδευμένους με την επίσημη παιδεία κυρίως. Να καταλαβαίνουμε τι είμαστε, να μη φοβόμαστε την καταγωγή μας, να γνωρίζουμε την ιστορία μας, να γνωρίζουμε τις δυνάμεις μας. 

Το θέατρο είναι μια έμμεση εκπαίδευση του θεατή;

Οπως το λέτε, έμμεση, διότι άμεσα το θέατρο δεν έχει σκοπό να διδάξει. Εχει σκοπό να συγκινήσει, να καταδείξει κάτι. Στην περίπτωση αυτή βλέπουμε κυρίως την τάση του ανθρώπου να θέλει να χειραγωγήσει τον άλλον. Να θέλει να κάνει τον άλλον κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση. Συγκεκριμένα, βλέπουμε αυτόν τον άνθρωπο, ο οποίος θέλει να κάνει τη γυναίκα που θα παντρευτεί, όπως θέλει αυτός. Γι’ αυτό διαλέγει να είναι πολύ μικρή. Να την κάνει σαν και αυτόν. Το λέει και στο έργο μέσα: «Θέλω να τη φτιάξω όπως επιθυμώ εγώ». Αυτό, ξέρετε, το έχουμε όλοι μας ως ελάττωμα και δεν είναι θέμα άνδρα και γυναίκας. Πόσες μανάδες δεν θέλουν να κάνουν τα παιδιά τους σαν και αυτές; Είναι ανθρώπινη αδυναμία αυτή. Για να το ξεπεράσεις πρέπει να παραδεχθείς ότι ο άλλος είναι ένας άλλος άνθρωπος, έχει άλλη ιδιοσυγκρασία και δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει σαν και εσένα. Είναι δύσκολο να το ξεπεράσουμε. Είναι θέμα προσωπικής κουλτούρας, επομένως και θέμα της παιδείας. Επιστρέφοντας στο θέμα του φόβου, μας φοβίζει όταν βλέπουμε το παιδί μας ή τον σύντροφό μας να έχει μια άλλη συμπεριφορά και να λέει κάποια πράγματα που εμείς δεν τα αντιλαμβανόμαστε με το πρώτο.

Οταν βλέπετε τον παλαιό σας εαυτό, βλέπετε έναν άλλον Γιάννη Μπέζο;

Σε πράγματα που πίστευα, δεν έχω αλλάξει ιδιαίτερα, γιατί είναι κάποια αρχέτυπα, κάποια πράγματα που δεν αλλάζουν. Αλλά σε συμπεριφορές, ναι. Δηλαδή όταν είμαστε νεότεροι, είμαστε πιο ανυπόμονοι. Οταν μεγαλώνουμε, αυτά είναι σε ύφεση πια και πρέπει να είναι, αλλιώς γίνονται ψευτοεπαναστατικά. Και στο τέλος γίνονται γραφικά και κινδυνεύουν να γίνουν και γελοία. 

Είναι αυτό που λέμε πολλές φορές «τι θέλει τώρα σε αυτή την ηλικία»;

Ο καθένας με τη συμπεριφορά του εκτίθεται, πληρώνει ένα τίμημα. Μην νομίζετε ότι είναι τσάμπα όλα. Τίποτα δεν είναι τσάμπα.

Με την αναγνωρισιμότητα είναι πιο δύσκολο να κρατηθεί η ισορροπία;

Ναι, είναι, αλλά αυτή είναι η αποστολή μας. Δεν μας υποχρέωσε κανείς να κάνουμε αυτή τη δουλειά. Δηλαδή, την κάναμε επειδή θέλαμε. Αυτή η δουλειά, εφόσον έχει μέσα τη δημοσιότητα εκ των πραγμάτων υποχρεωτικά, θέλει έναν χειρισμό. 

Αυτή η δημοσιότητα έχετε πει ότι σας έχει ενοχλήσει.

Εγώ δεν μιλώ γι’ αυτά. Μιλώ για τη γενικότερη στάση. Αν με ενοχλούν εμένα ορισμένα πράγματα, τα αντιμετωπίζω εγώ. Αλλά δεν είναι το θέμα αυτό. Εχει πολύ μεγάλη σημασία τι λες κάθε φορά και αν αυτό που λες, πιάνει ρίζα… Δεν έχει σημασία αν θα ενοχληθούν κάποιοι. Οταν λέω «τον χειρισμό της δημοσιότητας», εννοώ αυτό, ότι δεν ταυτίζεται με μια λαϊκίστικη διάθεση.

Αυτό εκτιμάται σε βάθος χρόνου;

Μόνο αυτό εκτιμάται σε βάθος χρόνου. Το άλλο δεν εκτιμάται, είναι εφηβική ξενοιασιά. Είναι ψεύτικα πράγματα. 

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει άνθιση της μυθοπλασίας. Είπατε για κάποια σειρά «να, αυτή είναι ωραία!»;

Είναι αρκετά πράγματα και στη συνδρομητική τηλεόραση. Και το «Ετερος εγώ» ήταν πολύ καλό και οι «17 κλωστές» του Σωτήρη Τσαφούλια. Και «Η παραλία» στην ΕΡΤ είναι πολύ καλή σειρά και η «Ερημη χώρα». Υπάρχουν σειρές καλές, αλλά είναι πολύ μεγάλο το πρόγραμμα, είναι πάρα πολλές. Επομένως, δεν γίνεται να είναι όλες καλές. Θέλω να πω ότι θα γίνουν και δουλειές που είναι πιο βιαστικές ή που είναι για κατανάλωση πρόσκαιρη. Βέβαια, αυτό δεν είναι φαινόμενο τωρινό και δεν είναι φαινόμενο ελληνικό. Είναι παγκόσμιο. Η τηλεόραση είναι μια οικιακή συσκευή. Καταναλώνει εικόνα και ήχο… Το τι θα μείνει είναι άλλη ιστορία.

Συζητάτε κάποια πρόταση για τη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη;

Δεν έχω τίποτα τώρα. Δεν τρελαίνομαι κιόλας, γιατί η τηλεόραση είναι πολύ κουραστική. Τουλάχιστον έτσι όπως την έκανα εγώ. Δεν μπορώ να τα κάνω όλα μαζί. Αν προκύψει κάτι που έχει ενδιαφέρον, πολύ ευχαρίστως, αλλά προς το παρόν δεν έχω κάτι. 

Θεατρικά, έχετε τη σκηνοθεσία του Λάκη Λαζόπουλου στην παράσταση «Ενας ήρωας με παντούφλες».

Και πάει πολύ καλά. Είναι και αυτό ένα σπουδαίο έργο, του διδύμου Σακελλάριου – Γιαννακόπουλου. Επικοινωνεί άριστα με τους θεατές, κλασικό έργο. Ενα έργο γραμμένο πριν από 80 χρόνια και βλέπω ότι ακουμπά στον κόσμο. 

Εχει ανάγκη ο κόσμος από την ψυχαγωγία… Την πραγματική, όχι αυτή της τηλεόρασης.

Καλά, η τηλεόραση είναι άλλο πράγμα, δεν έχει καμία σχέση με την τέχνη… Και στα θέατρα το ρεπερτόριο είναι καλύτερο και να το πιστώσουμε και στους θεατές και στους δημιουργούς. 

Εχουν βελτιωθεί οι θεατρικές εποχές;

Για να μην γκρινιάζουμε συνέχεια, γιατί έχουμε και μια τάση να γκρινιάζουμε για τα πάντα. Στη χώρα μας γκρινιάζουμε για τα πάντα και δεν κοιτάμε ποτέ τον εαυτό μας, ο οποίος είναι χειρότερος από όλους. Δεν υπάρχει ίχνος αυτοκριτικής. Για όλα φταίνε οι άλλοι, ότι κάποιος μας κυνηγά… Δεν μας κυνηγά τίποτα. Μας κυνηγούν η προχειρότητά μας και το «περίπου» που μας χαρακτηρίζει. Ολα στο περίπου. Τίποτα κανονικό, δηλαδή. Δεν βλέπετε ότι η χώρα μας δεν μπορεί να εφαρμόσει ούτε καν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας; Σας μιλώ για κάτι απλό. Δεν μπορεί να εφαρμόσει τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και δεν θα τον εφαρμόσει ποτέ, διότι δεν θέλει, δεν έχει κανείς όρεξη. Είναι όλοι σε ένα κλίμα του «περίπου»… Οτι «υποδύομαι πως κυβερνώ» και οι άλλοι «υποδύομαι πως κυβερνώνται». Αυτό είναι δυστοπικό από ένα σημείο και μετά διότι ό,τι μέτρα και να πάρεις, ό,τι και να εξαγγείλεις, από τη στιγμή που δεν εφαρμόζονται, δεν έχει κανένα νόημα. Είναι εκμετάλλευση του πολιτεύματος αυτό. Εμείς είμαστε ένας λαός συνηθισμένος. Μας αρέσει, ταυτίζουμε πολλές φορές την ελευθερία με την ανυπακοή, με την απειθαρχία. Είναι συνήθειες παλαιές που θα φύγουν κάποια στιγμή, αλλά θέλουν πολλά χρόνια για να φύγουν. Και πιστεύω ότι οι νεότεροι άνθρωποι έχουν πολύ πιο ενδιαφέρον. Θα δούμε μια διαφορά, αλλά δεν θα τη δούμε άμεσα. 

Είστε από αυτούς που λένε «θέλω να πεθάνω πάνω στο σανίδι»;

Αυτό είναι θέμα προσωπικό και είναι και θέμα και βιολογικής ικανότητας και πνευματικής, φυσικά. Οτι δεν σταματά, δεν σταματά, είναι αλήθεια – και ο χώρος της τέχνης το έχει αυτό. Δεν έχει ούτε χρόνο λήξης, ούτε επετηρίδα. Δεν έχει τέτοια πράγματα. Από τη στιγμή που μπορείς και έχεις ακόμα την ικανότητα να δημιουργείς ή να φαντάζεσαι, ή να ονειρεύεσαι -αν και είναι λίγο δύσκολο σε μεγάλες ηλικίες να κάνεις όνειρα- αυτό δεν σταματά. Προχθές έμαθα ότι ο Κώστας Γαβράς έκανε μια καινούργια ταινία, την «Τελευταία πνοή», η οποία μου είπαν ότι είναι πολύ ωραία, και ο Γαβράς είναι 90 ετών! Τι να του πούμε; «Σταμάτα, μη δουλεύεις»;

ΜΟΤΟ

«Η μεγάλη κωμωδία ασχολείται πάντα με τις συμπεριφορές και όχι με τα συγκεκριμένα πρόσωπα. Εχει να κάνει με τον τρόπο που χειριζόμαστε τη ζωή μας και τους άλλους»