Σύνοψη από το
- Επιστήμονες ανακάλυψαν έναν εξαιρετικά σπάνιο πλανήτη, τον AT2021uey b, στα απόμακρα όρια του Γαλαξία μας, χρησιμοποιώντας ένα φαινόμενο που προκύπτει από τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Πρόκειται για έναν αέριο γίγαντα μεγέθους Δία και τον μόλις τρίτο που εντοπίζεται τόσο μακριά από το κέντρο του Γαλαξία.
- Ο πλανήτης εντοπίστηκε μέσω βαρυτικής μικροεστίασης, ενός φυσικού φαινομένου όπου η βαρύτητα ενός ουράνιου σώματος ενισχύει το φως από ένα μακρινό άστρο. Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στις 7 Μαΐου στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics.
- Η ανακάλυψη του πλανήτη στις παρυφές του Γαλαξία έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η περιοχή θεωρείται φτωχή σε βαριά στοιχεία απαραίτητα για τον σχηματισμό πλανητών. Αυτό υποδηλώνει ότι πλανήτες μπορούν να σχηματιστούν και σε αφιλόξενα περιβάλλοντα, αναθεωρώντας τα ισχύοντα μοντέλα πλανητικού σχηματισμού.
Με τη βοήθεια ενός σπάνιου φαινομένου που προκύπτει από τη θεωρία της σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν, επιστήμονες ανακάλυψαν έναν εξαιρετικά σπάνιο πλανήτη στα απόμακρα όρια του Γαλαξία μας. Ο πλανήτης AT2021uey b, ένας αέριος γίγαντας αντίστοιχου μεγέθους με τον Δία, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3.200 ετών φωτός από τη Γη και είναι μόλις ο τρίτος που έχει εντοπιστεί σε τόσο απομακρυσμένο σημείο από το πυκνό κέντρο του Γαλαξία.
Το αξιοσημείωτο στην περίπτωση αυτή δεν είναι μόνο η τοποθεσία του πλανήτη, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο εντοπίστηκε: μέσω βαρυτικής μικροεστίασης, ενός φυσικού φαινομένου κατά το οποίο η καμπύλωση του χωροχρόνου από τη βαρύτητα ενός ουράνιου σώματος ενισχύει προσωρινά το φως από ένα μακρινότερο άστρο, καθιστώντας δυνατή την ανίχνευσή του. Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στις 7 Μαΐου στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics.
Ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω από έναν ψυχρό νάνο τύπου Μ κάθε 4.170 ημέρες και έχει περίπου 1,3 φορές τη μάζα του Δία. Η θερμοκρασία του άστρου-ξενιστή είναι σχεδόν η μισή από εκείνη του Ήλιου, ενώ ο πλανήτης απέχει από αυτό τέσσερις φορές περισσότερο απ’ ό,τι η Γη από τον Ήλιο.
Ο Μάριους Μασκολιούνας, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Βίλνιους και συν-συγγραφέας της μελέτης, τόνισε ότι «αυτό το είδος εργασίας απαιτεί μεγάλη εξειδίκευση, υπομονή και ειλικρινά, λίγη τύχη». Όπως εξηγεί, η ανίχνευση τέτοιων φαινομένων απαιτεί τη σπάνια ευθυγράμμιση μεταξύ άστρου και φακού και την εξονυχιστική ανάλυση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων.
Η πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη του AT2021uey b προήλθε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το 2021, όταν κατεγράφη μια στιγμιαία αύξηση στη φωτεινότητα του άστρου λόγω του μικροφακού. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν λεπτομερείς παρατηρήσεις από το Αστρονομικό Παρατηρητήριο Molėtai στη Λιθουανία, οδηγώντας στη σαφή επιβεβαίωση της παρουσίας του πλανήτη.
Το φαινόμενο της βαρυτικής μικροεστίασης προκύπτει από την καμπύλωση του φωτός όταν διέρχεται από το παραμορφωμένο χωροχρονικό πεδίο που προκαλεί ένα μαζικό ουράνιο σώμα. Όπως ανέφερε ο Μασκολιούνας, «αυτό που με συναρπάζει με αυτή τη μέθοδο είναι ότι μπορεί να ανιχνεύσει αόρατα σώματα, ουσιαστικά μετρώντας τη σκιά τους». Παρομοίασε τη διαδικασία με την παρατήρηση της σκιάς ενός πουλιού που πετά: «Δεν βλέπεις το ίδιο το πουλί, αλλά από τη σκιά του μπορείς, με κάποια πιθανότητα, να συμπεράνεις αν ήταν σπουργίτι ή κύκνος και πόσο μακριά βρισκόταν».
Η ανακάλυψη αυτού του πλανήτη στις παρυφές του Γαλαξία έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η συγκεκριμένη περιοχή έχει λιγότερα βαριά στοιχεία που θεωρούνται απαραίτητα για τον σχηματισμό πλανητών. Αυτό υποδηλώνει ότι τέτοια σώματα μπορούν να σχηματιστούν και σε περιβάλλοντα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αφιλόξενα για πλανητικά συστήματα.
Η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, Έντιτα Στονκουτέ, από το Πανεπιστήμιο του Βίλνιους, σχολίασε: «Όταν ανακαλύφθηκε ο πρώτος πλανήτης γύρω από άστρο τύπου Ήλιου, προκαλέστηκε έκπληξη που ένας πλανήτης σαν τον Δία βρισκόταν τόσο κοντά στο άστρο του. Με την πάροδο του χρόνου και καθώς συσσωρεύονταν τα δεδομένα, μάθαμε ότι πολλοί πλανητικοί σχηματισμοί διαφέρουν πλήρως από το ηλιακό μας σύστημα». Και πρόσθεσε: «Χρειάστηκε να επαναξιολογήσουμε τα μοντέλα πλανητικού σχηματισμού περισσότερες από μία φορές».
