Επενδυτικές ευκαιρίες στη Μέση Ανατολή εντοπίζουν ελληνικές επιχειρήσεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα κλάδων, δρομολογώντας νέους σχεδιασμούς που περιλαμβάνουν την ενίσχυση των εξαγωγών και τη λειτουργία καταστημάτων έως και τη δημιουργία παραγωγικών μονάδων σε Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία, Ντουμπάι, Αμπου Ντάμπι, Κουβέιτ και Κατάρ. Προς αυτή την κατεύθυνση έντονη δραστηριότητα αναπτύσσουν κυρίως εταιρείες τροφίμων, φαρμακοβιομηχανίες και εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των οικοδομών, των κατασκευών και της τεχνολογίας, ενώ στο μικροσκόπιο του επενδυτικού τους ενδιαφέροντος βρίσκονται οι αγορές της Μέσης Ανατολής, τράπεζες και χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί.
Καθώς η χώρα μας προσπαθεί να διευρύνει τις εξαγωγές της πέραν της Ευρωπαϊκής Ενωσης και εκμεταλλευόμενη τη γεωγραφική εγγύτητα και τις επενδυτικές ευκαιρίες, το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας – Μέσης Ανατολής παρουσιάζει έντονη δυναμική. Οι εμπορικές συναλλαγές Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας αποτιμώνται σε 1,9 δισ. ευρώ, ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αναδεικνύονται στην τρίτη πιο σημαντική εξαγωγική αγορά για τα ελληνικά τρόφιμα και ποτά στην περιοχή, πίσω από τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ.
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για το 2024, οι ελληνικές εξαγωγές προς τα ΗΑΕ σημείωσαν πτώση κατά 7%, στα 368 εκατ. ευρώ (+15% χωρίς τα πετρελαιοειδή), ενώ οι ελληνικές εισαγωγές σημείωσαν πτώση κατά 71%, στα 108 εκατ. ευρώ (-7% χωρίς τα πετρελαιοειδή), μειώνοντας την αξία του διμερούς εμπορίου αγαθών κατά 38%. Παρ’ όλα αυτά, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η πτώση αυτή έχει «ημερομηνία λήξης», αποδίδοντάς την κυρίως στις μειωμένες παραδόσεις πετρελαιοειδών, αλλά και στις επισφαλείς συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας που επηρεάζουν τον χρόνο και το κόστος διαμετακόμισης. Οσον αφορά την επόμενη ημέρα, τα περιθώρια για νέες συνέργειες είναι πολύ μεγάλα. Τις ικανοποιητικές σχέσεις των δύο χωρών επιβεβαιώνουν δύο μεγάλα deal που ολοκληρώθηκαν τους τελευταίους μήνες. Πρόκειται για την εξαγορά του 60% του ομίλου HHG από την Purehealth, που ελέγχεται από την ADQ (το κρατικό fund των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων), με 1,4 δισ. δολάρια και για την απόκτηση από τη Masdar της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, με deal που αποτιμάται στα 3,2 δισ. ευρώ.
Αυξημένη ζήτηση
Τα ΗΑΕ αποτελούν σημαντικό επιχειρηματικό και χρηματοοικονομικό κέντρο στη Μέση Ανατολή, ενώ διαδραματίζουν κρίσιμο γεωστρατηγικό ρόλο ως πύλη που συνδέει την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική. Αλλωστε, τη σημασία της ευρύτερης περιοχής επιβεβαίωσε και ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος σε πρόσφατη συνάντησή του με τον υπουργό Βιομηχανίας της Σαουδικής Αραβίας. Ο Ελληνας υπουργός αναφέρθηκε σε μερικούς από τους πιο σημαντικούς κλάδους που προσφέρουν επενδυτικές ευκαιρίες για τις ελληνικές επιχειρήσεις, προτάσσοντας τους τομείς της αγροδιατροφής, της φαρμακευτικής βιομηχανίας και των κατασκευών, τονίζοντας ότι «θα υπάρξουν κίνητρα που θα διευκολύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα των Ελλήνων σε όλους αυτούς τους τομείς, με δικές τους επενδύσεις στη Σαουδική Αραβία».
Σε επίπεδο εξαγωγών, τα σημαντικότερα προϊόντα προς τα ΗΑΕ κατά το προηγούμενο έτος ήταν τσιγάρα, πετρελαιοειδή, μάρμαρα, ηλιακοί θερμοσίφωνες, προϊόντα αλουμινίου, φάρμακα, ενδύματα από γουνοδέρματα, συσκευές για τη διήθηση ή τον καθαρισμό νερού, κινητήρες εσωτερικής καύσης και μέρη αυτών.
Μεγάλη γκάμα από καταναλωτικά προϊόντα made in Greece βρίσκονται σε όλα τα μεγάλα σούπερ μάρκετ που δραστηριοποιούνται στα ΗΑΕ όπως: Carrefour, Spinneys, Waitrose και σε εξειδικευμένα ελληνικά delicatessen ή καταστήματα με εισαγόμενα προϊόντα, ενώ πολλά καφέ και εστιατόρια παρέχουν ελληνικές γεύσεις.
Σερβίρουν… Ελλάδα
Γεγονός είναι ότι οι ελληνικές γεύσεις κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στον Αραβικό Κόλπο. Πρόσφατα η αλυσίδα Carpo εγκαινίασε δεύτερο κατάστημα στα ΗΑΕ, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό ορόσημο στη διεθνή ανάπτυξή της. Συγκεκριμένα, μετά την επιτυχία του Carpo Dubai Mall, το νέο κατάστημα άνοιξε τις πόρτες του τη Δευτέρα 20 Οκτωβρίου, στην πολυτελή περιοχή του Marina Mall – Αμπου Ντάμπι, προσφέροντας μεγάλη γκάμα από καφέ, ξηρούς καρπούς, αποξηραμένα φρούτα και ποικιλίες σοκολάτας, στα πρότυπα των καταστημάτων που λειτουργούν σε Αθήνα, Λονδίνο και Ντουμπάι.
Παράλληλα, η ελληνική αλυσίδα καφέ Mikel Coffee διαγράφει σημαντική πορεία στις αγορές της Μέσης Ανατολής. Αξιοποιώντας την αναγνωρισιμότητα του ελληνικού καφέ, το γνωστό brand έχει έντονη παρουσία στην αγορά της Σαουδικής Αραβίας, ενώ για τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής υπάρχει μακροπρόθεσμο πλάνο ανάπτυξης. Προ μηνών άνοιξε κατάστημα στο Ριάντ (Boulevard Park), ενώ η παρουσία της ελληνικής αλυσίδας καφέ γίνεται αισθητή και σε άλλες αραβικές πόλεις όπως το Ταΐφ (The Park Mall), η Τζέντα κ.α.
Παραγωγή αναψυκτικών
Και ενώ οι αλυσίδες που σερβίρουν γεύσεις εμπνευσμένες από την Ελλάδα δημιουργούν νέα σημεία πώλησης στις αγορές της Μέσης Ανατολής, την ίδια στιγμή ελληνικές εταιρείες αναζητούν ευκαιρίες για να αναπτύξουν παραγωγική δραστηριότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, κοντά σε συμφωνία συνεργασίας για λειτουργία τοπικής μονάδας παραγωγής στη Μέση Ανατολή βρίσκεται ο όμιλος Green Beverages Group, που προέρχεται από τη συγχώνευση της Χήτος με απορρόφηση της Green Cola. Εχοντας ήδη ξεκινήσει δύο νέες συνεργασίες στα Εμιράτα και στη Σαουδική Αραβία, κατά τη διάρκεια της περασμένης χρονιάς, για τα προϊόντα της Green Cola και καθώς η προσφορά αναψυκτικών με υγιεινά συστατικά βρήκε μεγάλη ανταπόκριση, τώρα ο όμιλος Green Beverages διερευνά την προοπτική για περαιτέρω δραστηριότητα με έμφαση στην τοπική παραγωγή. Οπως έχουν δηλώσει στελέχη της εταιρείας, η έναρξη παραγωγικής δραστηριότητας θα ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω διείσδυση και σε άλλες γειτονικές περιοχές με πιο οικονομικό και αποδοτικό τρόπο. Για την υλοποίηση των σχεδίων της, η εταιρεία εστιάζει στην περιοχή ΜΕΝΑ (Μέση Ανατολή και βόρεια Αφρική), όπου διαπιστώνεται ανοδική τάση σε προϊόντα χωρίς ζάχαρη.
Ευκαιρίες στην οικοδομή
Η οικοδομική δραστηριότητα που παρατηρείται σε περιοχές της Μέσης Ανατολής προσφέρει ευκαιρίες σε εταιρείες του κλάδου των κατασκευών και των δομικών υλικών. Στο πλαίσιο αυτό, η THRAKON, κορυφαίος παραγωγός κονιαμάτων και χημικών δομικών υλικών με έξι εργοστάσια στην Ελλάδα και με εξαγωγές σε περισσότερες από 40 χώρες, δραστηριοποιείται σε Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ομάν μέσω μιας στρατηγικής συνεργασίας με την OHANA Industries, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μονωτικών υλικών EPS και XPS στα ΗΑΕ. Στο πλαίσιο της στρατηγικής συνεργασίας, η OHANA θα αναλάβει τη διανομή ολόκληρης της γκάμας προϊόντων της THRAKON στην αγορά των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ομάν, ενισχύοντας τη διαθεσιμότητα και την τεχνική υποστήριξη σε ολόκληρη την περιοχή. Επιπλέον οι δύο εταιρείες θα προσφέρουν από κοινού ένα ολοκληρωμένο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης (ETICS) στην αγορά των ΗΑΕ και του Ομάν.
Από τον κλάδο πάλι των οικοδομικών υλικών, για την εξυπηρέτηση της ταχέως αναπτυσσόμενης αγοράς της Σαουδικής Αραβίας η Mapei Ελλάς εξαγόρασε την Bitumat, ενώ πρόσφατα ο όμιλος άνοιξε νέα μονάδα παραγωγής στην Αίγυπτο, ενισχύοντας την παρουσία του στη βόρεια Αφρική. Στρατηγική της εταιρείας αποτελεί η ενίσχυση της θέσης της σε επιμέρους αγορές όπου δραστηριοποιείται μέσω εξαγορών. Οπως, εξάλλου, έχει δηλώσει η διοίκηση της Mapei, από το περίπου 30% του τζίρου που πραγματοποιείται εκτός Ελλάδας, βασικές αγορές πλην της Κύπρου είναι ο Λίβανος, η Λιβύη και το Ισραήλ.
Μάρμαρα και ασανσέρ
Δυναμική παρουσία στις αραβικές χώρες έχει η Ελλάδα και σε άλλους τομείς που συνδέονται με την οικοδομή. Η Metron από τη Νιγρίτα Σερρών, που εξάγει ανελκυστήρες και εξαρτήματα σε πάνω από 50 χώρες, έχει έντονη παρουσία και σε ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ, Ντουμπάι, Λίβανο κ.α.
Η εταιρεία Ικτίνος έχει σημαντική παρουσία στη Μέση Ανατολή, αυξάνοντας κατά 12% τις εξαγωγές μαρμάρου το 2024 προς τη συγκεκριμένη περιοχή.
Οπως έχει ανακοινώσει η Ικτίνος, το λευκό μάρμαρο Θάσου έχει -μεταξύ άλλων- χρησιμοποιηθεί στο Μεγάλο Τζαμί της Μέκκας και στη Μεδίνα της Σαουδικής Αραβίας. Επίσης, το μάρμαρο Θάσου κοσμεί το Dubai Mall στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το μάρμαρο Νέστου το επιχειρηματικό μέγαρο «ICD Brookfield Place» και το υπουργείο Εσωτερικών στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, ενώ το μάρμαρο «Χρυσή Αράχνη» έχει αξιοποιηθεί στο «Emirates Palace» στο Αμπου Ντάμπι. Η παρουσία της εταιρείας ενισχύεται μέσα από τη συμμετοχή της και σε κορυφαίες εκθέσεις του κλάδου των κατασκευών και των υλικών, όπως τελευταίως ήταν η «Big 5 Global», κορυφαία έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι με τη συμμετοχή περισσότερων από 2.500 εκθετών, εκ των οποίων οι 50 ήταν ελληνικές εταιρείες.
Στα φάρμακα
Εδώ και καιρό το ενδιαφέρον της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στρέφεται στη Μέση Ανατολή. Οπως υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς, οι εξαγωγές ελληνικών φαρμάκων αποτελούν σημαντικό κομμάτι της εξωστρέφειας της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Η περιοχή θεωρείται στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα, λόγω της υψηλής ζήτησης για ποιοτικά φαρμακευτικά προϊόντα, αλλά και της γεωγραφικής εγγύτητας. Η ζήτηση σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Κουβέιτ και το Κατάρ αφορά σε μεγάλο βαθμό γενόσημα σκευάσματα που παράγονται από τις εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες. Μάλιστα, στοιχεία της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοβιομηχανίας επιβεβαιώνουν την ανοδική τάση της εξαγωγικής δραστηριότητας, η οποία εκτείνεται σε περισσότερες από 85 χώρες, φθάνοντας τα 2,8 δισ. ευρώ.
Από επενδυτικής πλευράς, πρόσφατα ανακοινώθηκε πως η φαρμακοβιομηχανία ELPEN προχώρησε στην ίδρυση θυγατρικής εταιρείας στα ΗΑΕ και συγκεκριμένα στο Ντουμπάι. Σε προηγούμενο χρόνο, ο υπουργός Υγείας της Σαουδικής Αραβίας είχε ξεναγηθεί στο νεότερο εργοστάσιο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας ΕΛΠΕΝ στην Κερατέα, η οποία ήδη εξάγει φάρμακά της στην αραβική χώρα. Εστιάζοντας αρχικά στις έξι χώρες του Κόλπου (Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Ομάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), η ELPEN έχει ήδη συνάψει συνεργασίες με τις σημαντικότερες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις συγκεκριμένες χώρες με αντικείμενο την κυκλοφορία φαρμακευτικών προϊόντων. Με τη διατήρηση των συνεργασιών που έχει εδώ και χρόνια στην περιοχή αυτή και τη δημιουργία νέων συμπράξεων, η ELPEN επιδιώκει την προώθηση και την κυκλοφορία των φαρμάκων της στις περιοχές αυτές.
Ευκαιρίες στην τεχνολογία
Τέλος, εταιρείες με αντικείμενο την τεχνολογία, την πληροφορική και το ΑΙ, αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες στη Μέση Ανατολή, η οποία τελευταία έχει χαρακτηριστεί ως η νέα Silicon Valley, καθώς παρέχει υποδομές και κίνητρα, που διευκολύνουν την προσέλευση εταιρειών από όλον τον κόσμο, ανάμεσά τους και από την Ελλάδα.
Οικονομικοί παράγοντες τονίζουν ότι το «εύφορο» επενδυτικό περιβάλλον που δημιουργείται στη Μέση Ανατολή θα επιδιώξουν να αξιοποιήσουν και οι ελληνικές τράπεζες. Η επέκτασή τους θα γίνει τόσο μέσω των θυγατρικών τους στην κυπριακή οικονομία, που θα λειτουργήσουν ως σύνδεσμος με τη Μέση Ανατολή, όσο και με γραφεία αντιπροσωπείας που σχεδιάζουν να ανοίξουν στην ευρύτερη περιοχή.
